Dự báo năm 2017: Năm "giận dữ" của người dân châu Âu

Tạp chí The Spectator của Anh vừa có bài bình luận cho rằng giới chính trị gia cầm quyền ở châu Âu vốn chủ trương ủng hộ Liên minh châu Âu (EU) đang có lý do để lo ngại về các cuộc bầu cử dự kiến được tổ chức tại 4 nước sáng lập EU là Hà Lan, Pháp, Đức, Italy, trong năm nay giữa bối cảnh các lực lượng dân túy hoài nghi châu Âu đang trỗi dậy và "bóng ma" khủng hoảng tài chính vẫn ám ảnh châu Âu.

Tạp chí The Spectator nhận định rằng tuy nhiều ngân hàng đã được giải cứu, nhưng đà phục hồi chậm chạp khiến người dân EU "vỡ mộng" và giận dữ.

Làn sóng di cư ồ ạt cũng là một chủ đề gai góc trong EU bởi gần như tất cả các thành viên trong khối này đã từ bỏ quyền kiểm soát các đường biên giới của mình khi ký Hiệp định Schengen. 

Những cử tri không hài lòng với tình hình hiện tại thường quay sang kỳ vọng vào các đảng dân túy mới. Vì vậy, các cuộc bầu cử ở châu Âu trong năm nay sẽ là những "trận chiến" quyết liệt. 

Có thể nhận thấy rõ vấn đề trên ở Hà Lan khi người dân nước này sẽ đi bỏ phiếu vào ngày 15-3 tới. Cuộc bầu cử này được cho sẽ là cuộc chiến giữa đảng Tự do của chính trị gia Geert Wilders và các chính đảng còn lại. Đảng của ông Wilders có xu hướng muốn rời EU, đang dẫn đầu trong các cuộc thăm dò dư luận với mức dẫn điểm thường lên tới hai con số. 

Người dân Italy tham gia cuộc biểu tình phản đối cải cách Hiến pháp ở Rome ngày 27-11-2016. (Ảnh: EPA/TTXVN)

Tại Pháp, theo giới phân tích, nữ chính trị gia Marine Le Pen của đảng Mặt trận Quốc gia Pháp có thể sẽ lọt vào vòng hai trong cuộc bầu cử dự kiến vào tháng 4 tới, trở thành đối thủ cạnh tranh lớn với cựu Thủ tướng François Fillon​ trong cuộc đua vào Điện Elysse. Một phần trong chiến lược của bà Le Pen là thu hút thêm sự ủng hộ của các cử tri nữ và những người làm trong khu vực công sau khi đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của giới cử tri thuộc tầng lớp lao động. Bà Le Pen chủ trương khơi dậy những bản năng mang tính bảo hộ chủ nghĩa cũng như vận động chống Hồi giáo cực đoan và vấn đề nhập cư, trong khi ông Fillon chủ trương bảo vệ các quan điểm kinh tế cánh hữu và chủ nghĩa xã hội Thiên chúa giáo. 

Cuộc bầu cử nhiều khả năng tác động đến EU nhiều nhất sẽ là cuộc bầu cử ở Italy. Thất bại của cựu Thủ tướng Matteo Renzi​ trong cuộc trưng cầu ý dân về cải cách Hiến pháp gần đây đã cho thấy mức độ giận dữ của cử tri Italy. 

Nếu làm phép so sánh, miền Nam của Italy hiện nghèo hơn Ba Lan, trong khi khu vực sản xuất ở miền Bắc Italy đang phải vật lộn nhằm cạnh tranh bởi đồng euro mất giá làm gia tăng chi phí sản xuất. Tăng trưởng kinh tế Italy vẫn "giậm chân tại chỗ" trong vòng 15 năm qua. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo phải đến giữa thập niên tới quốc gia Nam Âu mới có thể quay lại mức đỉnh cao trước khủng hoảng ​- sau hai thập kỷ thất bại. 

Điều khiến Italy khác với các quốc gia khác là ở chỗ nước này không chỉ có duy nhất, mà có hai chính đảng đối lập chủ chốt phản đối đồng euro và một đảng thứ ba đang ngày càng có xu hướng như vậy. Xét rộng ra, nếu một chính phủ phản đối đồng tiền chung lên nắm quyền ở Italy sẽ là một cú sốc đối với EU thậm chí còn lớn hơn cả sự kiện Brexit. 

Cuộc bầu cử ở Đức hứa hẹn sẽ không có nhiều kịch tính khi Thủ tướng Angela Merkel​ cho đến nay vẫn là chính trị gia quyền lực nhất ở châu Âu với tỷ lệ ủng hộ lên tới 57%. Điều này cho thấy bà là một ứng cử viên triển vọng để có thể giành được một nhiệm kỳ thủ tướng tiếp theo, cho dù đảng Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD), đảng phản đối mạnh mẽ nhất trước cách giải quyết của bà Merkel đối với cuộc khủng hoảng người di cư, sẽ có thể lần đầu tiên giành được ghế trong Hạ viện.

Vấn đề người tị nạn tiếp tục là một trong những vấn đề đau đầu nhất của các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) trong năm 2016. Theo thống kê, số lượng người di cư vào châu Âu năm 2016 giảm xuống còn khoảng trên 300.000-520.000 người năm 2015. Tuy nhiên, lại xuất hiện một số xu hướng đáng lo ngại khác.

Sau khi tuyến đường qua các nước Balkan bị phong tỏa, dòng người tị nạn lại dùng các tuyến đường cũ để vào châu Âu. Theo Cao ủy Liên hiệp quốc về người tỵ nạn (UNHCR), trong năm qua có hơn 179.000 người vượt Địa Trung Hải để tới Italy.

Việc tăng cường truy quét và tuần tra đã dẫn tới việc những người di cư phải lựa chọn các cách thức mạo hiểm hơn để vượt biển vào châu Âu. Mặc dù số lượng người di cư vượt biển vào châu Âu năm 2016 giảm 42%, nhưng số lượng người thiệt mạng khi cố vượt Địa Trung Hải tăng gần 1.000 người so với năm 2015 (từ 3.771 lên 4.742 người). Nơi đây đã trở thành "nghĩa địa lớn" của người tị nạn. 

Điều đáng lưu ý là tỷ lệ trẻ em đi một mình đang tăng lên, và một số lượng lớn trẻ em “biến mất” khỏi các trại tị nạn và trung tâm tiếp nhận người di cư (khoảng 10.000 trẻ em từ đầu năm 2016 đến nay). Năm 2016, số lượng người xin cư trú tại các nước châu Âu giảm khoảng 250.000, nhưng vẫn ở mức 1.075.350 người.

Người tị nạn đã không còn được chào đón tại các nước châu Âu, đặc biệt là các quốc gia Đông Âu. (Ảnh: Reuters)

Châu Âu cho tới nay vẫn chưa tìm được tiếng nói chung trước vấn đề người nhập cư. Tại Hội nghị Bộ trưởng Nội vụ châu Âu diễn ra cuối tháng 11 vừa qua ở Bỉ, Bộ trưởng Nội vụ Đức Thomas de Maiziere thừa nhận EU đang bị chia rẽ nghiêm trọng và còn quá nhiều bất đồng trong vấn đề này.

Trước hết là việc phân bổ định mức người tị nạn. Năm 2015, EU đưa ra thỏa thuận mỗi nước thành viên phải tiếp nhận một số lượng nhất định người xin tị nạn, tuỳ thuộc vào quy mô dân số, diện tích và điều kiện kinh tế của mỗi nước. Hiện, Brussels vẫn đang nỗ lực để thực thi thỏa thuận này, cụ thể là phân bổ tới các nước thành viên 160.000 người xin tị nạn, chủ yếu là người Syria, Iraq và Eritrea, tạm trú ở Italia và Hy Lạp. Nhưng đây vẫn là vấn đề gây nhiều tranh cãi nhất, đặc biệt giữa các nước khu vực phía Đông và các nước khu vực phía Tây EU.

Nếu như các nước Tây Âu ủng hộ một "sự thống nhất linh hoạt", sẵn sàng mở cửa tiếp nhận người nhập cư, thì các nước Đông Âu (như nhóm Visegrad gồm Ba Lan, Hungary, Slovakia, Czech) lại ra sức bác bỏ hạn ngạch tiếp nhận người tị nạn. Hungary và Slovakia còn khiếu nại lên Tòa án Công lý châu Âu để phản đối kế hoạch chia sẻ tiếp nhận người tị nạn của EU. Hồi cuối tháng 11 vừa qua, hàng triệu người dân Hungary đi bỏ phiếu trả lời “không” cho vấn đề EU áp đặt việc tái định cư người tỵ nạn tại nước này. Đây là đỉnh cao của sự bất tuân giữa một nước thành viên EU với chính sách chung của Liên minh.

Ước tính cho tới nay, mới chỉ có 6% trong tổng số 66 nghìn người đến Hy Lạp năm 2015 được tái định cư tại các nước thành viên EU. Số còn lại đang phải sống trong các trung tâm tiếp nhận để chờ việc xử lý đơn xin tị nạn.

Như Hồng (Theo VOV, TTXVN)