Sau gần 50 năm "thân thiện" với Trung Quốc, Mỹ sẽ xoay trục sang Nga?

Càng gần đến ngày Tổng thống Donal Trump nhậm chức, những đồn đoán về điều chỉnh chính sách của chính quyền Mỹ đối với Nga càng thu hút sự quan tâm của dư luận, không chỉ trong nước mà còn trên phạm vi toàn thế giới.

Nếu xoay trục sang Nga thì đây là lần đầu tiên Mỹ có điều chỉnh lớn trong chính sách đối ngoại kể từ năm 1971 dưới thời Tổng thống Richard Nixon.

Một tuần trước lễ nhậm chức của Tổng thống Mỹ thứ 45, giới chức Mỹ và Nga liên tục có những tuyên bố mang tính xây dựng, để ngỏ cánh cửa hợp tác trong tương lai. Ngày 17-1, bên lề Diễn đàn Kinh tế thế giới tại Davos, Thụy Sỹ, cố vấn của ông Trump về hợp tác doanh nghiệp Anthony Scaramucci cho rằng Mỹ và Nga có thể cải thiện quan hệ trong vòng một năm do lãnh đạo hai nước đồng quan điểm về nhiều vấn đề lợi ích chung.

Ngày 15-1, trả lời phỏng vấn báo giới quốc tế, ông Trump cũng gợi ý sẽ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối với Nga để đổi lấy một thỏa thuận cắt giảm mạnh mẽ vũ khí hạt nhân. Trước đó, nhiều quan chức Nga, kể cả Tổng thống Putin cũng khẳng định sẵn sàng khôi phục quan hệ với Mỹ. Thậm chí, giới chức hai nước còn lấp lửng về khả năng lãnh đạo hai nước có thể gặp nhau sớm nhất.

Đối với trong nước, mặc dù vấp phải sự phản đối quyết liệt từ đảng Cộng hòa, ông Trump năm lần bảy lượt tỏ rõ ý định bênh vực người Nga trước những cáo buộc từ các cơ quan an ninh, tình báo Mỹ cho rằng Nga can thiệp vào cuộc bầu cử vừa qua.

Trong nội các của chính quyền mới, hai gương mặt sáng giá đề cử vị trí Ngoại trưởng Rex Tillerson và Cố vấn An ninh quốc gia tướng nghỉ hưu Michael Flynn đều là những người có quan điểm thân Nga và có mối liên hệ khá chặt chẽ với Chính quyền của Tổng thống Putin.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. (Ảnh: New York Post)

Những động thái trên cho thấy phần nào đang có sự lặp lại những gì mà Tổng thống Nixon và Ngoại trưởng Henry Kissinger đã thực hiện nhằm thúc đẩy quan hệ với Trung Quốc vào năm 1971.

Trên thực tế, Nga đã nhiều lần hợp tác tốt hơn với tổng thống thuộc phe Cộng hòa. Ngoài ra, ông Trump và ông Putin có quan điểm giống nhau về tình hình chính trị thế giới, cả hai đều được coi là những nhà dân tộc chủ nghĩa, đều nhấn mạnh tính thực dụng và những điều cụ thể.

Chính vì thế, những đồn đoán về khả năng Chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Trump xoay trục sang Nga là hoàn toàn có căn cứ. Nếu Mỹ xoay trục thì đây là lần đầu tiên Washington có thay đổi lớn về chính sách đối ngoại của mình trong gần 50 năm qua. Xoay trục sang Nga, ông Trump cũng có những thuận lợi nhất định khi cả hai bên đều đang thể hiện mong muốn cải thiện quan hệ.

Về mặt kinh tế, Nga không phải là đối thủ cạnh tranh của Mỹ mà có mối quan hệ chặt chẽ với Mỹ trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, đặc biệt là quan hệ giữa đề cử ngoại trưởng Rex Tillerson, nguyên Chủ tịch điều hành tập đoàn Exxon Mobil, doanh nghiệp đang có hợp đồng 500 tỷ USD với Nga. Tương lai quan hệ Nga - Mỹ khiến Trung Quốc phải bày tỏ lo ngại về việc cải thiện quan hệ Mỹ - Nga sẽ gây bất lợi cho quan hệ Mỹ - Trung.

Tuy nhiên, bỏ Trung Quốc để quay sang Nga là bài toán không hề dễ dàng đối với ông Trump. Với mối quan hệ chặt chẽ về thương mại và kinh tế hiện nay, rất khó có thể hình dung ra cách thức mà chính quyền mới của Mỹ có thể đảo ngược chính sách đối với Trung Quốc trong gần nửa thế kỷ qua.

Chính sách của Mỹ sau Chiến tranh Lạnh được hoạch định bởi những doanh nghiệp theo chủ nghĩa toàn cầu, trong khi đó ông Trump là doanh nhân theo chủ nghĩa dân túy. Ông Trump đang thể hiện là người theo đuổi lợi ích của Mỹ và người dân Mỹ. Những tuyên bố cứng rắn của ông Trump đối với Trung Quốc không ngoài mục đích tìm kiếm những mặc cả có lợi cho Mỹ. Chính vì thế, căng thẳng trong quan hệ với Nga dưới thời Tổng thống Trump có thể giảm bớt nhưng chỉ là bề nổi. Để đi vào thiết lập quan hệ hợp tác thực chất, hai nước sẽ cần thời gian dài và chỉ sau khi ông Trump xác định được các lợi ích của Mỹ trùng với lợi ích của Nga, điều hiện nay vẫn còn khá mờ nhạt.

Trong một diễn biến liên quan, vào ngày 18-1, phát biểu trước đông đảo phóng viên trong cuộc họp báo cuối cùng trên cương vị Tổng thống Mỹ, ông Barack Obama đã bày tỏ niềm tin và hy vọng trong bối cảnh nước Mỹ đang đứng trước cánh cửa chuyển giao quyền lực vào cuối tuần này.

Trong cuộc họp báo lần thứ 165 và cũng là cuối cùng tại Nhà Trắng, ông Obama đã dành khá nhiều thời gian cho các vấn đề đối ngoại. Tổng thống Obama cho rằng việc nhà lãnh đạo Vladimir Putin lần thứ 2 giữ cương vị Tổng thống Nga đã làm gia tăng tâm lý bài Mỹ tại Nga. Việc Washington áp đặt trừng phạt Moskva là nhằm đáp trả hành động can thiệp của Nga đối với nền độc lập và chủ quyền của Ukraine.

Theo ông Obama, sự xuất hiện trở lại của thế đối đầu như thời Chiến tranh Lạnh đã khiến quan hệ song phương Mỹ-Nga gặp nhiều trắc trở. Ông khẳng định Washington sẵn sàng hợp tác hạt nhân với Nga, song Moskva lại không sẵn lòng đàm phán, đồng thời kêu gọi Tổng thống đắc cử Donald Trump cần tách bạch vấn đề trừng phạt kinh tế với vấn đề đàm phán cắt giảm vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, ông Obama cho rằng thế giới sẽ được hưởng lợi nếu Mỹ-Nga quan hệ tốt.

Về quan hệ với Cuba, Tổng thống Obama tuyên bố ông đã quyết định xóa bỏ chính sách “chân ướt, chân ráo” áp dụng đối với người nhập cư Cuba bởi vì chính sách này không còn ý nghĩa do quan hệ Washington-La Habana ngày càng phát triển và hai bên nối lại các hoạt động đi lại. Liên quan tới tiến trình hòa bình Trung Đông, ông Obama bày tỏ quan ngại trước triển vọng đạt được một giải pháp "hai nhà nước" cho cuộc xung đột dai dẳng giữa Israel và Palestine.

Tổng thống Obama cho rằng ý tưởng của Tổng thống đắc cử Trump về việc chuyển Đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv đến Jerusalem có thể là “thùng thuốc nổ” phá vỡ chính sách lâu nay của Washington. Ông Obama một lần nữa khẳng định các hoạt động xây dựng khu định cư Do Thái của Israel tại khu vực Bờ Tây và Đông Jerusalem chiếm đóng là một rào cản đối với triển vọng hai nhà nước, giải pháp mà Mỹ coi là tốt nhất cho cuộc xung đột này.

Hồng Hà (Theo VOV, TTXVN)