Lãnh đạo Đức-Thổ "lời qua tiếng lại", quan hệ song phương lại dậy sóng

Căng thẳng Đức-Thổ Nhĩ Kỳ vẫn không ngừng leo thang khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan ngày 5-3 cáo buộc "cách hành xử của Đức không khác gì cách hành xử thời phátxít", còn Berlin đe dọa sẽ trả đũa nếu như Ankara không có động thái xin lỗi. 

 

Chỉ trích của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nhằm vào việc nhà chức trách Đức liên tiếp cản trở các cuộc tuần hành chính trị ở nước này nhằm kêu gọi sự ủng hộ của 1,5 triệu người Thổ Nhĩ Kỳ tại Đức trước cuộc trưng cầu dân ý về cải cách hiến pháp mà ông Erdogan đề xuất. 

 

Tổng thống Erdogan thậm chí còn có động thái thách thức Berlin khi tuyên bố rằng nếu muốn ông sẽ đích thân đến Đức để kêu gọi sự ủng hộ của người gốc Thổ Nhĩ Kỳ tại Đức đối với những thay đổi hiến pháp nhằm trao quyền lớn hơn đối với tổng thống. 

 

Ông Erdogan đưa ra những lời lẽ công kích trên chỉ một ngày sau khi Thủ tướng Đức Angela Merkel và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Binali Yildirim có cuộc điện đàm nhằm tháo gỡ những căng thẳng hiện nay giữa hai nước. 

 

Thủ tướng Đức Angela Merkel ngày 6-3 chỉ trích Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan có những ứng xử không giống như một Tổng thống.

 

Sau tuyên bố của Tổng thống Erdogan, giới chính trị gia Đức đã có những phản ứng hết sức giận dữ, đồng thời đe dọa sẽ trả đũa nếu như Thổ Nhĩ Kỳ không có động thái xin lỗi. Bộ trưởng Tư pháp Đức Heiko Maas đã gọi tuyên bố của ông Erdogan là "lố bịch, hổ thẹn và kỳ quặc". Tuy nhiên, ông Maas phản đối việc cấm Tổng thống Erdogan thăm Đức hoặc Berlin cắt đứt quan hệ ngoại giao với Thổ Nhĩ Kỳ bởi điều này có thể dẫn đến khả năng không mong đợi, đó là "Ankara chuyển hướng sang quan hệ với Moskva".

 

Sự leo thang căng thẳng giữa hai bên khiến giới quan sát cho rằng hai bên đang đứng trước thách thức lớn nhất trong lịch sử quan hệ song phương.

 

Theo bà Merkel, giữa Đức và Thổ Nhĩ Kỳ trước nay có mối quan hệ truyền thống, có mối quan tâm chung về kinh tế và nhiều người Thổ sống ở Đức. Tuy nhiên, hai bên cũng có những bất đồng sâu sắc về quan điểm, nhất là tự do ngôn luận và tự do báo chí. 

 

Thủ tướng Đức Angela Merkel (trái) và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan. (Ảnh: AP)

“Những tuyên bố mà phía Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra là sai lầm và không đúng chỗ, đặc biệt trong bối cảnh nước này sắp tiến hành trưng cầu ý dân về dự luật cải cách hiến pháp nhằm mở rộng quyền lực cho Tổng thống. Tôi thực sự cảm thấy thất vọng bởi Đức và Thổ Nhĩ Kỳ từng được gắn kết với nhau trên nhiều phương diện, không chỉ gắn kết về mặt kinh tế mà còn cùng là thành viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và cùng đấu tranh chống Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng”, bà Merkel nói.

Trong phát biểu của mình, một lần nữa Thủ tướng Đức kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ trả tự do cho nhà báo Đức gốc Thổ Deniz Yücel bởi những cáo buộc liên quan đến khủng bố và hoạt động gián điệp.

 

Quan hệ giữa hai nước thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) này trở nên xấu đi nghiêm trọng sau khi Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ một phóng viên mang hai quốc tịch Đức và Thổ tại Thổ Nhĩ Kỳ với cáo buộc tuyên truyền khủng bố và kích động hận thù. Sau sự việc trên, dư luận tại Đức đã dấy lên yêu cầu mạnh mẽ đòi Thủ tướng Đức A. Merkel cần có phản ứng mạnh mẽ đáp trả những tuyên bố và hành động của Tổng thống Erdogan. 

 

Ngoại trưởng Đức Sigmar Gabriel còn cảnh báo mạnh mẽ rằng hành động của Thổ Nhĩ Kỳ “tạo ra thách thức lớn nhất trong lịch sử hiện đại giữa hai nước”. Phía Đức cho rằng việc bắt giữ nhà báo Đức của Thổ Nhĩ Kỳ là hành động vi phạm nhân quyền, tự do dân chủ, là một hành động “không phù hợp của một nhà nước pháp trị”. Như vậy, đây là lần đầu tiên Đức công khai chỉ trích Thổ Nhĩ Kỳ về hành động bắt giữ đối với giới truyền thông.

 

Theo cuộc thăm dò dư luận gần đây do tờ báo Bild am Sonntag (Hình ảnh Chủ Nhật) của Đức thực hiện, 81% số người được hỏi cho rằng Chính phủ của bà Merkel đã quá dễ dãi đối với Ankara. Theo một thỏa thuận ký năm 2016, Đức cần sự hỗ trợ của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm ngăn chặn làn sóng người di cư tràn vào châu Âu. 

 

Trong khi đó, dư luận tại một số nước châu Âu cũng đã lên tiếng ủng hộ chính quyền Đức, đồng thời phản đối các động thái của Thổ Nhĩ Kỳ. Thủ tướng Áo Christian Kern đã kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) cấm tất cả các chính trị gia Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành hoạt động vận động chính trị trong EU nhằm giúp các nước thành viên khác tránh phải chịu áp lực từ Thổ Nhĩ Kỳ như trường hợp như của Đức. Cũng trong ngày 5-3, chính trị gia theo đường lối dân tộc chủ nghĩa của Hà Lan Geert Wilders đã gọi Tổng thống Erdogan là "kẻ phátxít Hồi giáo" và tuyên bố sẽ "không hoan nghênh toàn bộ nội các Thổ Nhĩ Kỳ".

 

Mặc dù Đức và Thổ Nhĩ Kỳ đang đứng trước những căng thẳng lớn nhất trong lịch sử, nhưng theo các nhà phân tích, những căng thẳng giữa Đức và Thổ Nhĩ Kỳ chỉ là tạm thời vì  Đức hiện là đối tác kinh tế, thương mại hàng đầu của Thổ Nhĩ Kỳ.

 

Không những vậy, Đức sẽ còn là nhân tố cực kỳ quan trọng có tác động tới sự thành-bại của Thổ Nhĩ Kỳ trong nỗ lực gia nhập Liên minh châu Âu. Dù chưa bên nào tỏ ý nhượng bộ trong vụ việc này, song việc hai bên nhanh chóng tiến hành các cuộc gặp và điện đàm cấp cao cho thấy kéo dài tình huống căng thẳng hiện nay không phải là mong muốn của cả hai bên.

 

Hồng Như ( Theo VOV, TTXVN)