Thủy phân kiềm - công nghệ mai táng mới trong tương lai

Ngoài hai hình thức địa táng và hỏa táng, người ta lại có thêm một lựa chọn thứ ba khi mai táng cho người thân qua đời: mai táng trong "dung dịch kiềm".

Hiện nay, tại Mỹ và Canada người ta đang bước đầu áp dụng kỹ thuật mai táng mới: công nghệ thuỷ phân xác chết, tên kỹ thuật là thủy phân kiềm, được mệnh danh là "mai táng xanh" bởi sử dụng dung dịch kiềm chế từ kali hydroxit. Công nghệ này hiện đang Công ty xe tang nhà đòn Bradshaw (BCLC) ở Stillwater, Minnesota (Mỹ) chào hàng. Theo BCLC, công nghệ thuỷ phân kiềm được xem là phương pháp " mai táng xanh" vì hạn chế phát tán khí thải, tiết kiệm chi phí như gỗ làm quan tài, bông vải lót, gạch đá, sắt thép xây mộ... và nhiều lợi ích khác. 

Theo Jason Bradshaw, Giám đốc của BCLC, hiện nay trên thế giới có khoảng 14 cơ sở hoá thân hoàn vũ "xanh" bằng công nghệ thủy phân kiềm,  BCLC cũng nằm trong số này. BCLC đặt tại khu vực có phong thủy hợp lý, bao bọc xung quanh là đồng cỏ, được thiết kế bởi một cựu sinh viên của kiến trúc sư nổi tiếng người Mỹ Frank Lloyd Wright. BCLC khánh thành cách đây 5 năm với chi phí 750.000 USD, riêng công đoạn máy thủy phân kiềm được đặt ở dưới tầng hầm. Khách hàng của BCLC, những người không muốn địa táng, đã chọn phương án thủy phân kiềm bởi họ xem là hợp lý và mang tính thân thiện với môi trường.

Công nghệ thủy phân kiềm được xem là phương pháp mai táng “xanh”.

Cỗ máy thuỷ phân kiềm dạng hình chữ nhật, cao 1,8 m, rộng 1,2 m và sâu 3 m do hãng Resomation Ltd. của Anh chế tạo. Máy có màn hình vi tính ở một mặt, kèm theo các nút bấm như mở khóa, thử test, chu kỳ hay khoá. Máy thuỷ phân có thể cân được trọng lượng của cơ thể và tính toán được  lượng nước để bổ sung kali hydroxit cho phù hợp. Ví dụ, người có trọng lượng 30 kg thì cho vào 270 kg nước. Dung dịch kiềm có độ pH khoảng 14, được làm nóng đến 152 độ C, nhưng do thiết bị phân huỷ được tăng áp nên không bị sôi. Nếu địa táng, chôn ở nghĩa trang, phải mất hàng thập kỷ cơ thể mới phân huỷ hết nhưng bằng thủy phân kiềm thì chỉ mất 90 phút.

Sau 3-4 giờ, cánh cửa mở ra, người ta có thể nhìn thấy xương ướt đang nằm trong khay kim loại cùng với bất cứ vật liệu cấy ghép mà người chết từng phẫu thuật khi còn sống và được phân loại đưa ra ngoài. Trong quá trình thuỷ phân mức độ pH của nước thải được kiểm tra, sau đó chất lỏng được thoát ra ngoài giống như nước thải bình thường. Đây là một hỗn hợp vô trùng, gồm axit amin và peptide, không có DNA của con người và được xử lý trước khi thải ra môi trường.

Sau bước thủy phân kiềm là bước xử lý xương khô một cách từ từ trong một chiếc tủ đặc biệt hoặc xử lý nhanh trong khay đặt ở một máy sấy. Xương được đưa qua công đoạn có tên cremulateor, tại đây nó được tán thành bột thô. Thực chất, đây là một chiếc máy giống như trong hoả táng, khác với tro của hoả táng, "tro" của quá trình thuỷ phân kiềm là bột kết tinh mịn, màu trắng. Tính đến thời điểm tháng 5-2017, cơ sở của BCLC đã mai táng được khoảng 1.100 thi thể.

Theo Tổ chức Nghiên cứu Ứng dụng Hà Lan (NOAR), nơi thực hiện nhiều nghiên cứu về công nghệ mai táng cho biết, trung bình mỗi ngày trên khắp thế giới có khoảng 150.000 người chết, con số này tiếp tục tăng khi dân số thế giới tăng, khoảng 11 tỷ người vào cuối thế kỷ này. Vì vậy không gian cho xây mộ đang dần thu hẹp. Ngoài đất, việc chôn cất cũng đòi hỏi nhiều nguồn tài nguyên khác. Chẳng hạn, chỉ riêng xây mộ tại Mỹ mỗi năm sử dụng hơn 1,6 triệu tấn bê tông và 14.000 tấn thép. Riêng hỏa táng,  một lò hoá thân hoàn vũ hoả thiêu một người sẽ tạo ra khoảng 320 kg carbon dioxide..

Qua nghiên cứu, NOAR phát hiện thấy trong số các loại hình mai táng thì thuỷ phân kiềm được xem là tối ưu nhất về môi trường. Thủy phân kiềm có mức  phát thải khí CO2 thấp hơn 7 lần so với hỏa táng.  Về chi phí, địa táng mất 63,66 euro cho mỗi cơ thể, hỏa táng 48,47 euro còn thủy phân kiềm chỉ có  2,59 euro. Để giảm chi phí, tại cơ sở của BCLC, người ta có thể thuê quan tài để trưng thi thể người quá cố, nên chi phí giảm được đáng kể mà vẫn duy trì tính trang nghiêm, vì vậy thủy phân kiềm được xem là "hỏa táng xanh".

Công nghệ thủy phân kiềm đang được phê duyệt ở 3 tỉnh của Canada (chiếm 2/3 dân số) và 14 tiểu bang Mỹ, và 5 bang khác đang thảo luận về luật pháp để chuẩn bị cho kỹ thuật này. Sắp tới đây, Anh cũng bắt đầu áp dụng kỹ thuật này. Tuy nhiên, hiện vẫn có nhiều ý kiến trái chiều, chủ yếu là từ phía các tín đồ Công giáo. Người ta cho rằng thi thể con người là linh thiêng, hoặc có ý kiến cho rằng xác chết là cái gì đó nguy hiểm, cần được niêm phong dưới lòng đất vĩnh viễn trong các lớp thép và bê tông. Tuy nhiên những người ủng hộ giải pháp thủy phân kiềm thì cho rằng, cái gì ban đầu cũng gặp khó khăn, nhưng một khi mọi người thấy hiệu quả thì tự họ sẽ tìm đến, giống như làn sóng "khởi nghiệp" hỏa táng diễn ra vào cuối thế kỷ 19.

Nguyễn Duy Hùng

(Dịch từ BBC- 5/2017)