Sau giải phóng, nhiều người dân Mosul (Iraq) chưa thể trở về nhà

Theo AFP, ngày 14-7, thông báo của Tổ chức Di trú Quốc tế (IOM) thuộc Liên hiệp quốc cho biết hơn 1 triệu người đã phải rời bỏ thành phố Mosul ở miền Bắc Iraq do giao tranh giữa quân đội chính phủ và tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, tuy nhiên cho đến nay gần 200.000 người đã trở về nhà. 

Theo thông báo, trong số gần 1,05 triệu người đi lánh nạn sau cuộc phản công đánh đuổi IS bắt đầu hồi tháng 10 năm ngoái, có tới 825.000 người hiện vẫn đang di tản. 

Năm 2014, ước tính thành phố này có số dân là 2 triệu người. 

Người đứng đầu sứ mệnh IOM tại Iraq, ông Thomas Lothar Weiss cho hay con số di tản này cho thấy “cuộc khủng hoảng nghiêm trọng” trong khu vực. 

Người dân sơ tán tới khu vực do các lực lượng Iraq giành quyền kiểm soát ở khu vực Thành cổ phía Tây Mosul. (Ảnh: EPA/TTXVN)

Tình trạng thiếu an toàn, thiếu dịch vụ cơ bản và nhà cửa, công trình công cộng bị phá hủy là nguyên nhân gây trở ngại cho những người quay trở lại Mosul.

Hôm 12-7, Bộ trưởng Bộ di cư Iraq Jassem Mohammed al-Jaff cho biết, tình trạng thiếu an toàn, thiếu dịch vụ cơ bản và nhà cửa, công trình công cộng bị phá hủy đang gây trở ngại cho những người quay trở lại Mosul –vùng đất mà quân đội nước này vừa giải phóng khỏi tay nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

Phát biểu tại cuộc họp báo, ông al-Jaff nói: "Về mặt an ninh, chúng tôi sẽ thông báo cho người dân biết, khu vực nào an toàn để có thể quay trở về. Ngoài ra, những thách thức khác đó là dịch vụ cơ bản chưa được khôi phục. Đó là những khó khăn hiện nay”.

Bộ trưởng Bộ di cư Iraq cho biết, Chính phủ sẽ ưu tiên việc khôi phục điện nước tại khu vực vừa được giải phóng, đồng thời rà soát mìn tại thành phố để người dân có thể quay về nhà an toàn.

Theo ước tính của Liên hiệp quốc, sẽ phải mất khoảng hơn một tỷ đô la để sửa chữa các công trình cơ sở hạ tầng ở Mosul. Tại một số khu vực bị thiệt hại nặng nề nhất, gần như không còn tòa nhà nào còn nguyên vẹn. Chính vì thế, các nhà phân tích nhận định, việc triển khai các kế hoạch tái thiết thành phố này có thể sẽ còn gặp nhiều khó khăn.

Hồi đầu tuần, Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi tuyên bố quân chính phủ đã giành quyền kiểm soát hoàn toàn Mosul từ các tay súng thánh chiến sau một chiến dịch phản công do phương Tây hậu thuẫn. Tuy nhiên, cho đến nay việc tiếp cận Thành Cổ vẫn là điều gần như bất khả thi, nơi các chiến dịch truy quét và rà phá bom mìn vẫn đang được tiếp tục.

Dù IS đang liên tiếp đối mặt với thất bại nhưng cuộc chiến chống tổ chức này được cho là đang bước vào một giai đoạn mới thách thức hơn.

Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng mới đây chính thức xác nhận, thủ lĩnh của tổ chức này Abu Bakr al-Baghdadi đã chết. Đây là những thông tin được đưa ra đúng thời điểm IS thua ở Mosul – thành phố vốn được coi là biểu tượng tinh thần, thủ phủ của cái gọi là Vương quốc Hồi giáo ở Iraq. Điều này khiến dư luận đặt ra câu hỏi, liệu đây có phải là dấu chấm hết cho IS?

Việc thành lập Vương quốc Hồi giáo của  Abu Bakr al-Baghdadi cách đây 3 năm mở màn cho hàng loạt các cuộc tấn công gây chấn động thế giới. Chỉ trong một thời gian ngắn, IS đã phủ sóng các phương tiện truyền thông quốc tế với những tội ác của mình, làm lu mờ hình ảnh của các  tổ chức khủng bố lớn khác như Al-Qaeda hay Taliban.

Bạo lực và tư tưởng cực đoan của IS cũng giúp chúng mở rộng quyền kiểm soát lãnh thổ, thu hút số lượng lớn chiến binh nước ngoài cùng một bộ máy tổ chức chặt chẽ có nguồn thu tài chính ổn định. Tuy nhiên,  IS đang đối mặt trước những thất bại liên tiếp không chỉ về qui mô kiểm soát lãnh thổ mà còn trong đội ngũ lãnh đạo.

Mặc dù liên quân quốc tế do Mỹ dẫn đầu chống IS vẫn chưa xác nhận nhưng chính IS lên tiếng thừa nhận thủ lĩnh nhóm này Abu Bakr al-Baghdadi đã chết. Trước đó, Bộ Quốc phòng Nga cũng thông báo có thể đã tiêu diệt được Baghdadi trong cuộc không kích gần thành phố Raqqa của Syria vào tháng trước. 

Cùng với sự thất thủ của Mosul, cuộc chiến giành lại thành phố quan trọng Raqqa ở Syria trước IS cũng đang đạt được những thắng lợi lớn.

Có nhiều lý do để chúc mừng Chính phủ Iraq cũng như liên quân quốc tế do Mỹ dẫn đầu chống IS, nhưng giới quan sát cũng nhận định, cuộc chiến này vẫn còn một con đường dài để đi tới thắng lợi.

Cảnh đổ nát do giao tranh ở Mosul ngày 2-7. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Mất quyền kiểm soát các thành phố lớn tại Iraq và Syria, IS có thể lui về các căn cứ địa tại những khu vực nông thôn để hoạt động. Không giống như Al-Qaeda, lực lượng vốn kiểm soát lãnh thổ bằng việc áp đặt chế độ hà khắc lên người dân, IS có thể kiểm soát các khu vực lãnh thổ của mình trong một thời gian dài, nhận được sự ủng hộ của các nhóm vũ trang địa phương, thậm chí cả người dân, đảm bảo chúng có thể dễ dàng ẩn nấp để đợi thời cơ hành động.  

Sự thất bại của IS tại Iraq cũng bắt đầu một giai đoạn phân chia quyền lực giữa chính phủ và lực lượng người Kurd tại Iraq, với các mâu thuẫn phe phái tạo nhiều cơ hội và khoảng trống cho IS hồi sinh, mở rộng tầm ảnh hưởng.

Trên bình diện quốc tế, mặc dù đang liên tiếp đối mặt với thất bại nhưng cuộc chiến IS được cho là đang bước vào một giai đoạn mới thách thức hơn, với tư tưởng của IS ăn sâu vào từng ngóc ngách của thế giới. Khả năng lãnh đạo và phát triển của tổ chức này vẫn rất lớn.

IS đã có một tầm nhìn quốc tế, một hệ tư tưởng thúc đẩy lực lượng trung thành tấn công trên khắp thế giới. Những nhánh của tổ chức này tại Libya, Ai Cập, Yemen, Afghanistan, Nigeria và Philippines... sẵn sàng thực hiện các vụ tấn công đẫm máu tại địa phương. Các hoạt động truyền bá, tuyển mộ online vẫn tiếp tục được đẩy mạnh, “ truyền cảm hứng” tấn công cho các tay súng nước ngoài trở về châu Âu từ Iraq và Syria.

Thất bại tại Mosul hay Raqqa , IS có thể vươn vòi sang Đông Nam Á hay một số nước Bắc Phi khác cùng các chiến thuật hoạt động tinh vi hơn. Do đó, giới quan sát nhận định, thất bại của IS hiện nay chưa phải là hồi kết của Tổ chức khủng bố này, mà nó đang chuyển sang một giai đoạn mới, với "bóng ma" IS sẽ tiếp tục ám ảnh không chỉ tại Iraq và Syria mà còn cả thế giới.

Như Hà (Theo VOV, TTXVN)