Mưa sao băng lớn nhất trong năm

Đêm 13-12 rạng sáng 14-12, trên bầu trời sẽ diễn ra trận mưa sao băng Geminids, được xem là trận mưa sao băng lớn nhất trong năm, với mật độ sao băng lên tới trên 50 vệt mỗi giờ, cao điểm có thể lên tới 120 – 160 vệt/giờ. Năm nay, ngày 13-12 lại là ngày trăng non nên rất thuận lợi cho việc quan sát sao băng khi không có ánh trăng.

Quỹ đạo của thiên thạch Phaeton

Khác với phần lớn các trận mưa sao băng khác có nguồn gốc từ khí bụi sao chổi, Geminids bắt nguồn từ một thiên thạch có tên là Phaeton. Đây là một thiên thạch cỡ 5km, có quỹ đạo lạ thường, nó có lúc tiến đến rất gần mặt trời (21 triệu km, bằng 14% khoảng cách trái đất – mặt trời).
Mãi đến năm 1983, Phaeton mới được phát hiện. Đó là vì mặc dù có quỹ đạo lệch tâm rất giống một sao chổi, thiên thạch này lại cấu tạo chủ yếu bằng đá thay vì băng, nên nó không để lại vệt dài như các sao chổi và trở nên khó phát hiện. Các nhà khoa học cho rằng, có thể Phaeton là một mảnh vỡ của sao chổi.

Tâm phát sao băng ở trong chòm sao Song Tử

Với mật độ cao, các vệt sao băng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên bầu trời. Tuy vậy, phần lớn chúng đều hướng ra từ chòm sao Song Tử (Geminids). Vì vậy, thời điểm quan sát tốt nhất là khi chòm sao này mọc lên cao gần đỉnh đầu, tức là khoảng 2 giờ ngày 14-12. Tốc độ của sao băng Geminid vào khoảng 130.000km/h, còn mưa sao băng Leonids, giữ kỷ lục về vận tốc lên tới 256.000 km/h.
Chủ bút tờ Tạp chí Thiên văn (Astronomy Magazine), Michael E. Bakick (nhà thiên văn học nguời Anh, tác giả của cuốn Sổ tay hành tinh Cambridge), đã thốt lên: ”Điều kiện quan sát Geminid năm nay thật không thể tốt hơn”.

Người xem thậm chí không cần tới kính viễn vọng để quan sát, vì dù xuất hiện và biến mất rất nhanh nhưng trận mưa sao băng Geminid có tốc đô chậm hơn các trận mưa sao băng khác.
Các nhà thiên văn học David Levy và Stephen Edberg viết về trận mưa sao băng này như sau: “Nếu chưa chứng kiến mưa sao băng Geminid thì có thể coi như chưa từng nhìn thấy mưa sao băng.”
Đây là sự kiện thiên văn lớn cuối cùng trong năm 2012, một năm với nhiều sự kiện thiên văn thú vị. Năm 2013 cũng hứa hẹn nhiều sự kiện hấp dẫn khác, trong đó gần nhất là mưa sao băng Quadrantids diễn ra vào đầu tháng 1 và được mong chờ nhất là hiện tượng nhật thực hỗn hợp diễn ra vào ngày 3-11.

G.H (Tổng hợp)