Đọc Thơ Krông Pak – NXB Văn học, 2010

Có một miền thơ để nhớ

Tròn 10 tác giả được tập hợp trong tập Thơ Krông Pak, đều là hội viên Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Dak Lak, coi như lần “biểu dương lực lượng” đầu tiên của các nhà thơ thuộc chi hội văn nghệ một huyện cánh Đông của tỉnh. 106 bài thơ (người nhiều nhất 15 bài, người ít nhất 3 bài) đều có nét riêng thể hiện các cung bậc cảm xúc về quê hương, đất nước, nhất là miền đất bazan có dòng Krông Pak chảy qua, nơi hội tụ tới 23 dân tộc anh em chung sống.

Đỗ Toàn Diện làm thơ đã lâu, yêu thơ đến si mê, có thể ví như Tín đồ của thi giáo. Thơ anh có sự tìm tòi để người đọc phải suy nghĩ, cảnh tỉnh. Bài Thơ hiện đại có câu khá ấn tượng, lo lắng cho thi ca cách tân chưa tới tầm:

Bài Vịnh hòn Gà Chọi Hạ Long đúng là thơ châm, thế mạnh của Đỗ Toàn Diện, phản ảnh thực trạng xã hội khá phổ biến:

Vũ Dy, tác giả duy nhất không cư ngụ ở Krông Pak, lẻ loi từ Krông Bông nhập tịch thi ca cánh Đông. Thơ nhiều ẩn ức, nỗi buồn tâm cảm đọng vào thơ. Bài Tháp cổ là điển hình:

Bài Tầm xuân mang nỗi buồn xót xa, đơn côi, không níu kéo được thời gian nên chỉ còn hoài niệm:

Nguyễn Hữu Hợp đóng góp vào tập những bài thơ chân chất, thơ hiền và thật như giãi bày tâm trạng qua các bài Tự tình, Với mẹ kính yêu. Sự giãi bày ấy có khi chạm đến chiều sâu suy tư như Xem Xúy Vân giả dại:

Nếu phải chọn một bài nào đó của Nguyễn Hữu Hợp để vào tuyển tập, xin nói ngay là bài Còng gió. Thơ thật mà đằm, lan tỏa đấy mà biết tụ về ký ức tuổi thơ:

Lê Đình Liệu chỉ góp ba bài nhưng thế cũng đủ để tìm ngược thời gian lẩn khuất qua tứ thơ về Huế, Ninh Bình, Hà Nội. Bài Xin mang Huế về có câu:

“Lóng ngóng cụng ly” quả là đắc địa bởi say cảnh, say người.
Hà Nội trong tôi là hồi ức về thời chiến tranh, về tuổi trẻ Hà Nội lên đường:

Câu cuối đoạn: “Tóc dài che cúc ngực” mới trẻ trung làm sao, tế nhị làm sao?
Vũ Bình Lục viết khỏe, có nghề nên cấu tứ trọn vẹn, tinh tế trong việc chọn lọc hình ảnh:

Trần Đình Nhân thành công ở những bài thơ ngắn. Bài Tây Nguyên – Ngày lễ hội chỉ có bốn câu nhưng là bài khá, điệu múa nghiêng nửa nhà sàn neo giữ được thơ:

Ngày hội buôn làng. (Ảnh: T.L)

Bài Đốt lửa hong thơ, tin rằng mỗi người đọc thơ, làm thơ đều suy nghĩ đến giá trị đích thực của thơ ca. Thơ không ồn ào, kiệm lời mà triết lý càng tốt:

Trần Phố thơ chững chạc, đôn hậu bởi tình yêu con người, yêu cuộc đời tha thiết. Khi đọc tập Thầm thức cùng tiếng chim của riêng anh, khá tâm đắc nên không ngần ngại có nhận định khái quát: Cộng hưởng yêu thương trong tâm hồn đa cảm, đã chọn ra nhiều câu, nhiều bài để phê bình. Tưởng đã đọc kỹ thế thì không còn gì để viết thêm. Nhưng vẫn còn đấy những bụi quý (chữ của Pau-tốp-xki trong Bông hồng vàng). Bài Mắt xưa là bụi quý còn vương lại:

Chim và sóng lạc vào cái lớn là rừng và biển. Ta lạc vào cái nhỏ thôi: màu mắt xưa, nhưng màu mắt không cụ thể, cũng hư ảo nên hẹp mà rộng, nhỏ mà lớn. Bài Giấc lâm tuyền vừa là lời cầu mong, vừa là khát vọng cho con người sống tốt đẹp hơn:

Đinh Thị Như Thúy quen thuộc với lớp trẻ yêu thơ đã vượt ra ngoài địa giới của tỉnh. Cẩn trọng trong lập tứ, trong ngôn từ, không nệ âm vần, câu dài ngắn tùy cảm xúc, tìm cách làm mới cho thơ qua tập Phía bên kia cây cầu. Trong tập này Như Thúy đã chọn nhiều bài giàu nữ tính:

Một chút đỏng đảnh, một chút làm duyên qua cụm từ ừ thì va vấp, ướt mắt mềm đã khẳng định điều đó. Đến bài Như vết cắt không nguôi, dù là thơ triết lý, thơ hiện đại vẫn là nữ tính cất lời:

Phạm Minh Trị được biết qua một số bài gợi mở giảng dạy văn chương trong chương trình phổ thông. Thơ còn lạ lẫm với nhiều người, thế mà có những bài, những câu đọc rồi muốn đọc lại. Tiếng cồng chiêng mùa xuân là một bài như thế:

Thơ thật hào sảng, thật phóng túng đại ngàn.

Những động từ không lặp lại: bước, vắt, trườn, đọng để nói về tiếng chiêng cồng dẫn đến tuột, rơi của khố, của váy là của người. Văn hóa Tây Nguyên, hạnh phúc Tây Nguyên nâng từng cung bậc.
Bài Lời của đêm có độ lắng sâu của tình, không gian tĩnh lặng, đồng lõa với tình:

H’Trem Knul là tác giả trẻ mới xuất hiện trên thi đàn nhưng được đón nhận và có phản hồi tốt. Thơ rất thật và rất hiền, hiểu và yêu văn hóa cộng đồng. Ngay cả triết lý cũng rất thật:

Tiệc rượu là bài hay về cấu tứ, trên hết vẫn là văn hóa Êđê với số 7 cực dương trong hệ đếm. Từ bảy ngày lặp đi lặp lại để khẳng định:

Từ đó dẫn đến kết luận mở ra sự tiếp nối:

Là người ngoài cuộc, đọc khá kỹ nên khách quan mà nhận định: Đây là tập thơ tương đối đồng đều, có nhiều bài hay. Tuy nhiên, cân phân mà xem xét thì thơ về miền đất cánh Đông nói chung, và về Krông Pak nói riêng chưa được nhiều. Giá như mỗi tác giả có ít nhất một bài về nơi mình đang sống. Chính điều này minh chứng: Thơ chưa bám sát hiện thực cuộc sống nên vắng bóng những bài về công cuộc đổi mới trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội của huyện, tỉnh, đất nước. Đọc tập thơ có cảm giác nỗi buồn nhiều hơn niềm vui. Đành rằng buồn thì dễ làm thơ, không ai phủ nhận giá trị mỹ học của nỗi buồn trong văn chương nhưng không nên chỉ là nỗi buồn vô cớ hay của riêng mình. Có thể do tôn trọng tác giả tự chọn nên Ban biên tập chưa làm tròn việc cắt xén, thay đổi mà bê nguyên bản thảo vào in, dẫn đến sơ suất không đáng có.
Thí dụ bài lục bát Bắt sâu bỏ vào tổ kiến của Đỗ Toàn Diện, muốn giữ vần “ông” cho câu sau nên đã đảo từ ngông nghênh thành nghênh ngông:

Nguyễn Hữu Hợp trong bài Đã đành cũng mắc lỗi giữ vần làm mất từ:

Trần Đình Nhân cố gắng đưa thuật ngữ khoa học vào bài Tình yêu Parabol nên thiếu gợi cảm.
Vũ Dy để hai bài liền nhau lại có lời giống nhau. Phần đầu bài Khúc dã ca có câu: Khúc dã ca/ buồn/ a tâu a tâu. Kết thúc bài Trên tay mọc đầy mưa nhiệt đới lại có: Và hát lên/ a tâu a tâu/ Khúc dã ca buồn. Hãy tránh lặp lại chính mình.
Nhìn chung, đây là tập thơ chững chạc. Vì yêu thơ nên có đôi lời gợi mở, không dám nói là đúng cả.
Chế Lan Viên có viết trong Nghĩ về thơ:

Mong được đọc tiếp những tập mới hay hơn, vui hơn của các nhà thơ Krông Pak – cánh Đông Dak Lak.