Êm ả đêm quê...
Ở phố, khi nằm nghe tiếng rao khuya, tôi lại nao nao nhớ đêm quê thanh bình. Những giấc ngủ giữa quê nhà là những giấc ngủ êm đềm nhất.
Sự tĩnh lặng của màn đêm dường như là chất xúc tác cho dòng chảy ký ức cuộn về. Lúc ấy, khuôn mặt của mẹ, ánh mắt của mẹ chợt hiện lên, dù là tôi đang ở một phương trời xa thẳm, cũng khiến trái tim được xoa dịu, yên lành.
Đêm ở quê, dưới những mái nhà bàng bạc sương gió, mọi người thường tắt đèn sớm để nghỉ ngơi sau một ngày vất vả. Trời về khuya, chỉ le lói ánh sáng từ bóng đèn trái ớt màu đỏ, màu vàng trong nhà hắt ra sân; từ phía ai đó đi bắt cua đồng, lặng lẽ soi sáng một quãng ruộng. Những đêm không có trăng, vạn vật được bao phủ bởi bóng tối, những khóm hoa đồng nội dẫn dắt tôi bằng một mùi hương nao lòng. Mọi thứ dường như lắng lại, cô đặc. Thanh âm của đêm vì thế cũng chung một nhịp điệu, âm thầm, xa xăm. Tiếng dế giun rỉ rả trong cỏ lá. Tiếng chó sủa mơ hồ, đàn gà trong chuồng giật mình lục tục. Tiếng quả rụng, tiếng cành cây khô gãy sau vườn, ngọn gió thoáng qua lao xao vòm lá. Thỉnh thoảng giữa khuya nghe tiếng trẻ con khóc đêm, tiếng người mẹ nhẹ nhàng dỗ dành. Và cả những tiếng trở mình trằn trọc của mẹ…
Minh họa: Trà My |
Giữa thinh vắng, những chuyển động của màn đêm vẫn hiện hữu trong giấc ngủ của mẹ. Đôi khi nghe tiếng gà xôn xao, mẹ liền trở dậy chong đèn, lọ mọ ra chuồng kiểm tra cửa nẻo, rắn rết. Nghe tiếng mưa rơi nặng hạt, mẹ khẽ khàng xuống bếp kê cao mấy chiếc lò còn vương tro bụi. Bằng trực giác vốn có của người mẹ miền quê, sáng ra mẹ có thể kể như in về trận gió lớn đêm qua, mấy chiếc tàu cau rụng loạt xoạt trước ngõ, những trái xoài sau vườn cũng lịch bịch cả đêm. Mẹ biết khuya hôm trước khi nào có mưa, biết bầy mèo trong xóm vờn đuổi nhau trên mái ngói, biết láng giềng dậy sớm mở cổng đi thăm đồng. Những hôm tôi thức khuya mải mê đọc sách, thấy đèn phòng tôi vẫn sáng, mẹ thức dậy, ân cần: “Ngủ đi chứ con, khuya rồi!”.
Tôi nhớ những ngày đầu tiên xa mẹ, đêm về, lạ nhà, tôi cứ trằn trọc không ngủ được. Đó là những ngày mùa đông tôi khăn gói lên thị trấn ôn thi, anh chị tôi đều đi học xa ở phố, cha cũng vắng nhà bươn chải nơi đất khách, chỉ còn có mẹ giữa bốn bề trống trải. Buổi chiều cuối tuần tôi được về thăm nhà, mới đi đến cánh cổng tre tôi đã vỡ òa gọi vang: “Mẹ ơi! Con về rồi!”. Mẹ từ sau nhà chạy ra, tôi vẫn nhớ vẹn nguyên ánh mắt ấm áp như mặt trời mùa đông chiều hôm ấy của mẹ. Đôi khi, tôi vu vơ nghĩ đến lúc mình quá già, bụi thời gian hoen mờ khóe mắt, trí nhớ như lớp mù sương mịt mùng. Lúc ấy, giả sử tôi chỉ còn nhớ được duy nhất một người trong cuộc đời dài rộng này, thì tôi sẽ còn nhớ ai?
Người ấy chắc chắn là mẹ.
Có gì bình yên hơn những đêm trăng gió mát, tôi thơ bé ngủ quên trên lưng mẹ, giữa đoạn đường về từ nhà ngoại. Ánh trăng loang loáng chảy vào giấc mơ tôi. Có gì sung sướng hơn khi được ngủ giữa miền quê ruột thịt, hồi tưởng lại những đêm hè thơ ấu mấy anh em quây quần bên mẹ. Nghe mẹ thủ thỉ về lần đầu tiên cha mẹ gặp nhau. Thuở ấy, cha ở xóm khác được người già trong làng mai mối, ngày ra mắt, cha để dép trước nhà, khép nép cúi chào ông bà ngoại. Mẹ lúc đó vẫn còn lụi cụi dưới bếp, ngại ngùng nhìn lên… Tôi còn nhớ trong rất nhiều câu chuyện của mẹ thỏ thẻ hằng đêm, là chuyện thời chiến tranh cả nhà ngoại tôi gánh gồng chạy giặc. Chuyện người làng nấp hầm, giả chết để trốn sự càn quét của địch. Chuyện về ông tôi, cùng bài thơ lục bát ông viết để răn dạy cháu con. Chuyện của mẹ, của các cậu tôi thời trẻ. Nhà chỉ có mẹ tôi là con gái…
Tôi đã đi qua bóng đêm ở nhiều phương trời. Mà có lẽ, chỉ khi bước giữa bóng đêm quê nhà, bàn chân mới thật sự thân thuộc, không chút ngập ngừng, hoài nghi. Không bao giờ thấy mình cô đơn, như những đêm bước giữa thành phố hoang hoải tiếng chuông giáo đường. Dẫu đêm quê chỉ vài ánh đèn le lói. Và có lẽ chỉ khi ngủ giữa mảnh đất này, hòa mình giữa đậm đà quê kiểng, giấc mơ mới được trọn vẹn. Những giấc mơ trong veo, không gợn chút phù phiếm cuộc đời.
Trần Văn Thiên