Xe ngựa - nét đẹp vùng quê Phú Yên

Xe ngựa là loại hình vận tải kiểu xưa cũ trên nhiều vùng quê của đất nước ta. Có thể nói, hiện nay tại nhiều làng quê của tỉnh Phú Yên, xe ngựa còn nhiều hơn bất cứ nơi đâu. Nét đẹp của phương tiện thô sơ này vừa giúp người dân làm ăn trong cuộc sống lao động hằng ngày, vừa như một dấu ấn văn hóa tiềm ẩn mang đậm bản sắc của một vùng quê vốn được nhiều người biết đến.

Không biết từ lúc nào, người dân Phú Yên đã chọn loại xe này làm phương tiện đi lại để ngày nay cách nhau hằng mấy tỉnh mà nhiều người vẫn biết đến như một “đặc sản” của vùng đất xứ nẫu thân thương. Trước kia, xe ngựa dùng để chở khách, chở hàng. Hành khách thường là những người dân từ các vùng quê ra phố chợ và ngược lại từ phố về quê. Hàng hóa thường là các loại rau quả hoặc hàng nông sản, than củi, cá mực. Không gian lưu hành của những chuyến xe ngựa gói trọn chỉ vài mươi cây số trong nội tỉnh. Thời gian bắt đầu của một chuyến xe thường từ sáng sớm và kết thúc tùy theo sự hạn định khách quan hay chủ quan nào đó.

Tôi còn nhớ rất rõ, lúc nhỏ có lần mẹ cho theo đi chợ huyện bằng xe ngựa. Ngày nghỉ học, được ngồi trên chiếc xe là một niềm tự hào khoái chí với đám bạn cùng làng. Tiếng xe thổ mộ cứ cồng cộc, cồng cộc, nhịp nhàng gõ móng đều đều xuống nền đường hòa với âm thanh thúc nhịp của người xà ích lúc tờ mờ sáng như một bản tình ca làm thức giấc vạn vật buổi bình minh. Âm thanh này chất chồng thành kỷ niệm gắn con người với làng quê, với vùng đất mình sinh ra, lớn lên rồi đi xa, trở về. Âm thanh này cũng tôn thêm lòng tự hào mỗi khi có dịp bạn bè bốn phương nhắc về mấy chữ “xe ngựa Phú Yên”. Trong kỷ niệm tôi, hình ảnh người xà ích, tiếng nhạc ngựa, cỗ xe… vừa khắc khoải mông lung vừa gần gũi đau đáu thân thương như chính tình cảm của quê hương nhắc nhau mời gọi trở về. Chính vì vậy mà bao nhiêu năm xa quê, hình bóng một vùng quê yên bình vẫn hiện hữu trong ký ức tôi.

Ngày nay, xe ngựa Phú Yên được nhiều người biết đến. Vẫn là những chuyến xe từ các làng quê ra phố chợ, vẫn cá mực, nông sản song nó không thể thiếu trong thói quen một thời của nhiều người. Những mẹ, những cô, những dì… dù có dư điều kiện để đi các phương tiện khác nhưng không, tình nghĩa giữa người lái xe, mối quan hệ bạn hàng làm ăn, thói quen bình dân, nghĩa tình làng xóm đã thôi thúc họ tự động chờ nhau sau mỗi buổi chợ làng. Đâu đó, trong những con đường nông thôn, dưới rặng tre, bên đồng ruộng, ở ngã ba đường, ta bắt gặp hình ảnh ông xà ích ngồi đợi khách bên chiếc xe mà lòng vui rộn. Xe ngựa Phú Yên đã đi vào đời sống, văn học, âm nhạc như một điều không thể thiếu trong mỗi con người.

Một dải đất lặng lẽ bình yên là điểm đến của nhiều người và cũng chính là điểm dừng của những bàn chân đến đây lập nghiệp. Xe ngựa Phú Yên đã được nhiều người biết đến. Bây giờ xã hội phát triển, đời sống và nhu cầu sinh hoạt của mỗi con người cũng một đi lên nhưng không vì thế mà lãng quên chuyến xe ngày xưa một thời ân tình kỷ  niệm. Trong nhịp sống công nghiệp, hình ảnh chiếc xe ngựa gõ nhịp trên đường như một nét đẹp văn hóa riêng cần được giữ gìn.