Tận diệt lan rừng

Để phục vụ cho thú chơi lan rừng đang nở rộ trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột, nhiều người dân lặn lội vào tận những cánh rừng sâu để săn lùng, khai thác lan về bán dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng đối với loài hoa này.

Tranh thủ mùa khô, đường rừng khô ráo dễ đi, leo cây để hái lan cũng dễ nên nhiều người dân đã vào rừng hái lan rừng mang ra phố bán. Anh Ama B. (trú ở thôn 4, xã Cư Êbur, TP. Buôn Ma Thuột) cho biết, để lấy được các loại lan rừng, từ sáng sớm, họ phải cơm nắm, muối đùm chạy xe máy gần cả trăm cây số vào những cánh rừng của huyện Ea Súp - nơi có nhiều loại lan rừng phân bố. Họ giấu xe tập trung ở một điểm rồi tỏa ra len lỏi vào những cánh rừng để tìm kiếm hoa lan. Phần lớn các loại lan rừng có giá trị đều sống ký sinh trên những cây thân gỗ, nên để lấy được chúng họ phải leo lên cây. Công việc này hết sức nguy hiểm, bởi chênh vênh trên độ cao hàng chục mét nhưng họ chỉ có một sợi dây thừng mong manh buộc thân mình vào cây để làm bảo hộ, sau đó lại phải đu người ra những cành cây có lan rừng mọc để hái. Có những loài lan rễ ăn sâu vào cành cây không hái được, họ phải dùng cưa tay mang theo cưa luôn cả cành cây để lấy lan.

Một điểm bán lan rừng trên vỉa hè đường Phan Đình Giót - TP. Buôn Ma Thuột.

Tôi hỏi Ama B.: “Vào rừng lấy lan không sợ kiểm lâm bắt sao?” Anh cười: “Phải cảnh giác chứ, cứ thấy bóng dáng kiểm lâm là mình chạy, lỡ họ bắt được thì mình trình bày hoàn cảnh khó khăn, nghèo đói nên mới phải đi lấy lan về bán mua gạo cho con, thế là họ cũng động lòng mà tha cho. Cũng có khi bị tịch thu số lan vất vả mới lấy được, nhưng thấy hoàn cảnh của mình tội nghiệp nên kiểm lâm lại cho tiền để đổ xăng về”. Gia đình Ama B. thuộc hộ nghèo trong thôn, có 6 miệng ăn mà chỉ có 5 sào cà phê nên cứ vào mùa khô hằng năm là anh lại theo cánh “săn” lan rừng vào rừng lấy lan. Mỗi chuyến đi chỉ trong một ngày, mỗi người có thể lấy được khoảng 5-7kg lan rừng, với giá từ 200-700 ngàn/kg tùy từng loại lan, mỗi chuyến đi rừng cũng kiếm được cả triệu bạc. Tuy vậy, do không có người thu mua sỉ nên những người đi hái lan rừng phải tự ra phố bán lẻ. Một ngày đi rừng thì cũng phải mất 3 ngày mới bán hết số lan lấy được, mỗi ngày công tính ra cũng được từ 200-300 ngàn.

Công việc hái lan hết sức vất vả và nguy hiểm. Cách đây một tháng, anh Ama M. ở xã Cư Êbur (TP. Buôn Ma Thuột) trong khi leo lên cây để hái lan đã bị ngã ở độ cao khoảng 10m xuống đất. Cú ngã bất ngờ khiến anh bị chấn thương cột sống ngất xỉu. Những bạn đi cùng anh phải gọi người nhà đi xe công nông vào rừng chở về và phải mất một tháng điều trị anh mới hồi phục được. Đến nay, anh lại tiếp tục đi rừng lấy lan. “Sau cú ngã mình cũng sợ, nhưng tiền thuốc men để điều trị chấn thương phải vay mượn khắp nơi nên mình không thể ở nhà được, khỏe lại thì phải đi để kiếm tiền về trả nợ. Cứ “liều” mà đi, chỉ có lấy lan mới mong có tiền trả nợ”, anh giải thích.  Một người bán lan rừng tại góc đường Lê Duẩn giao với đường Phan Đình Giót cho biết, hằng ngày chồng chị đi lấy lan rừng về rồi chị ra đây bán. Ở đây, khách hàng có nhu cầu mua nhiều thì bán theo ký, còn khách nhỏ lẻ thì bán theo cành. Mỗi cành lan có giá từ 20-50 ngàn tùy cành to hay nhỏ.  Khu vực này có cả chục người bày bán đủ loại lan rừng trên vỉa hè. Có những loại lan mà cả người mua lẫn người bán cũng chẳng biết tên. Hỏi một vị khách hàng đang chọn những cành lan về trồng anh cho biết, anh cũng chẳng biết gì về lan, cũng không đam mê lắm nhưng thấy người ta bán rẻ nên mua trồng thử. Sống được thì tốt, không sống được thì thôi, mất ít tiền cũng chẳng sao.

Trao đổi với chúng tôi, ông Y Sy, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh cho biết: Việc người dân vào rừng khai thác lan hay bất kỳ hành vi nào tác động đến rừng khi chưa được sự cho phép của cơ quan chức năng là hành vi vi phạm.  “Việc lan rừng bị khai thác tràn lan sẽ dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng nhiều loài lan quý. Tới đây chúng tôi sẽ chỉ đạo các chủ rừng trên địa bàn tăng cường tuần tra, bảo vệ để ngăn chặn tình trạng này”- ông cho biết thêm.

Vạn Tiếp