Ô nhiễm môi trường đất nông nghiệp: Vấn đề đáng quan tâm

Cùng với ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí thì ô nhiễm môi trường đất do sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) quá mức đang là vấn đề đáng báo động hiện nay, không những ảnh hưởng xấu tới sản xuất nông nghiệp và chất lượng nông sản, mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cho cây trồng.

Như vậy, việc sử dụng phân bón không đúng kỹ thuật trong canh tác nông nghiệp không những không mang lại hiệu quả mà ngược lại còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường đất. Khả năng hấp thụ của các loại cây trồng với phân bón, thuốc BVTV còn nhiều hạn chế, chỉ đạt từ 45 - 50%. Cụ thể, với 100 kg phân bón cho cây trồng thì chỉ có 45 - 50 kg được cây trồng hấp thụ, số còn lại bị rửa trôi gây ô nhiễm đất, trong đó một số loại phân bón có tồn dư axit, làm chua đất, giảm năng suất cây trồng và tăng độc tố trong đất. Việc canh tác thiếu biện pháp bảo vệ đất của người dân trong một thời gian dài như vậy đã dẫn đến tình trạng đất bị xói mòn, rửa trôi, ngập úng vào mùa mưa và khô cằn, nứt nẻ vào mùa khô, thể hiện rõ nhất là trong những năm gần đây. Có thể nói, việc ứng dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật, nhất là phân bón đã giúp người nông dân nâng cao chất lượng sản phẩm và năng suất cây trồng, theo đó, nhiều gia đình có cuộc sống ổn định, kinh tế phát triển, nhất là những hộ trồng các loại cây công nghiệp như cà phê, hồ tiêu, cao su… Thế nhưng, nếu sử dụng phân bón hóa học và thuốc BVTV quá nhiều, không cân đối sẽ làm giảm năng suất và chất lượng nông sản. Nói cách khác, bón phân không hợp lý, không đúng kỹ thuật có thể làm đất xấu đi hoặc gây ô nhiễm môi trường.

Cùng với vấn đề nhiễm môi trường đất, hạn hán cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến năng suất cây trồng.

Theo nghiên cứu mới đây của đề tài TN3/T01 trong khuôn khổ Chương trình Tây Nguyên 3 do TS. Lưu Thế Anh - Viện Địa lý làm chủ nhiệm cho thấy, tài nguyên đất ở Tây Nguyên nói chung, tỉnh Đắk Lắk nói riêng đã và đang xảy ra quá trình thoái hóa mạnh mẽ do chịu tác động sâu sắc của tự nhiên và hoạt động của con người. Đặc biệt, tình trạng hoang mạc hóa đang diễn ra với cường độ mạnh và quy mô ngày càng lan rộng, làm suy giảm mạnh các chất dinh dưỡng và độ phì nhiêu, đặc biệt là mất khả năng sản xuất của đất. Chính vì thế, để giảm và hạn chế vấn đề ô nhiễm, thoái hóa tài nguyên đất nông nghiệp, các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn hướng dẫn bà con về tác hại và cách sử dụng thuốc BVTV, phân bón đúng cách. Đồng thời, tích cực giới thiệu, nhân rộng những mô hình sản xuất tiên tiến, có chính sách ưu tiên phát triển, hỗ trợ tổ chức, cá nhân sản xuất bền vững, gắn sản xuất với bảo vệ môi trường để từng bước nâng cao nhận thức của người dân trong việc bảo vệ môi trường đất nông nghiệp. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức của người tiêu dùng, hướng họ đến thói quen sử dụng “nông sản sạch” cũng là yếu tố quan trọng để hỗ trợ, thúc đẩy người nông dân phát triển một nền nông nghiệp bền vững gắn liền với việc bảo vệ đất nông nghiệp. Nếu thay đổi nhận thức, thói quen sinh hoạt, không chỉ bảo vệ được tài nguyên đất mà sẽ cải thiện được rất nhiều vấn đề khác về môi trường.

Thúy Hồng