Tìm hiểu Luật Bảo hiểm xã hội - năm 2014

1. Tôi nghe nói Quốc hội vừa ban hành Luật Bảo hiểm xã hội, xin quý báo cho biết cụ thể hơn về vấn đề này?

Trả lời: Ngày 20-11-2014, tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật Bảo hiểm xã hội. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2016 (trừ quy định tại điểm b khoản 1 và khoản 2 Điều 2 của Luật thì có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-1-2018). Luật này thay thế Luật Bảo hiểm xã hội đã được Quốc hội khóa XI thông qua năm 2006.

2. Luật quy định những người lao động là công dân Việt Nam nào thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc?

Trả lời: Theo quy định tại khoản 1 Điều 2 của Luật thì người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bao gồm:

- Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 3 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động;

- Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng;

- Cán bộ, công chức, viên chức;

- Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu;

- Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân;

- Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí;

- Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;

- Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương;

- Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.

Như vậy, Luật mới đã bổ sung các đối tượng là công dân Việt Nam tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc như: Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương; người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn…

3. Luật quy định những người lao động là công dân nước ngoài nào thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc?

Trả lời: Theo quy định tại khoản 2 Điều 2 của Luật thì: Người lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định của Chính phủ.

Đây là một quy định mới, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2018 và Chính phủ sẽ có văn bản quy định chi tiết về vấn đề này.

4. Luật quy định có các chế độ bảo hiểm xã hội nào?

Trả lời: Tại Điều 4 của Luật quy định:

- Bảo hiểm xã hội bắt buộc có các chế độ sau:

+ Ốm đau;

+ Thai sản;

+ Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;

+ Hưu trí;

+ Tử tuất.

- Bảo hiểm xã hội tự nguyện có các chế độ sau:

+ Hưu trí;

+ Tử tuất.

- Bảo hiểm hưu trí bổ sung do Chính phủ quy định.

5. Luật quy định nghiêm cấm các hành vi nào?

Trả lời: Tại Điều 17 của Luật quy định nghiêm cấm các hành vi:

- Trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp.

- Chậm đóng tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.

- Chiếm dụng tiền đóng, hưởng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.

- Gian lận, giả mạo hồ sơ trong việc thực hiện bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.

- Sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ bảo hiểm thất nghiệp không đúng pháp luật.

- Cản trở, gây khó khăn hoặc làm thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, người sử dụng lao động.

- Truy cập, khai thác trái pháp luật cơ sở dữ liệu về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.

- Báo cáo sai sự thật; cung cấp thông tin, số liệu không chính xác về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.

Như vậy, Luật mới đã quy định bổ sung một số hành vi bị nghiêm cấm, như: chậm đóng tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp; chiếm dụng tiền đóng, hưởng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp; truy cập, khai thác trái pháp luật cơ sở dữ liệu về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp…

(Còn nữa)

Hoàng Thị Thanh Tâm