Sáng ngời khí phách người cộng sản

Đồng chí Trần Phú sinh ngày 1-5-1904 tại thôn An Thổ, xã An Dân, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên (nguyên quán  xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh). Năm 4 tuổi mồ côi cha, đến 6 tuổi lại mồ côi cả cha lẫn mẹ, nhưng Trần Phú là người có ý thức tự lập, vượt khó để vươn lên trong học tập.

Đồng chí Trần Phú (1904 – 1931)

Ở độ tuổi lên 10, ông vào Huế học ở trường Tiểu học Pháp-Việt Đông Ba. Tại đây, ông nổi tiếng là người chăm học và học rất giỏi - nhất là môn tiếng Pháp, chữ Hán, toán và lịch sử. Sau khi đỗ đầu kỳ thi Thành chung ở trường Quốc học Huế danh tiếng, ông chọn nghề dạy học.  Năm 1924,  hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở hải ngoại, tiếng bom Sa Điện của Phạm Hồng Thái đã thức tỉnh tinh thần yêu nước của thanh niên cả nước, Trần Phú bắt đầu bước vào con đường hoạt động cách mạng chuyên nghiệp. Thời gian này, ông đã liên lạc với phong trào công nhân yêu nước, tham gia tổ chức lễ truy điệu cho nhà yêu nước Phan Châu Trinh, đấu tranh đòi thả tự do cho nhà cách mạng Phan Bội Châu. Năm 1926, ông sang Quảng Châu (Trung Quốc) tìm gặp lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và tham gia lớp huấn luyện chính trị đặc biệt do Người trực tiếp giảng dạy. Được tiếp thu những kiến thức cơ bản về chủ nghĩa Mác-Lênin, về cách mạng thuộc địa, ông gia nhập Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội do Nguyễn Ái Quốc sáng lập và trở thành người học trò ưu tú, trung thành của Người. Đầu năm 1927, ông sang Liên Xô học ở Trường Đại học Cộng sản Phương Đông. Đây là lần đầu tiên người con ưu tú của quê hương Xô Viết Nghệ Tĩnh đặt chân đến đất nước Lênin, quê hương của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại. Ông đã có dịp nghiên cứu một cách có hệ thống chủ nghĩa Mác-Lênin, đường lối Quốc tế Cộng sản, tiếp xúc với nền văn hóa châu Âu, giao lưu học hỏi với bạn bè thế giới. Trong thời gian học ở Liên Xô, ông là một trong những đại biểu Việt Nam tham dự Đại hội lần thứ VI Quốc tế Cộng sản (1928).

Sau ba năm miệt mài học tập tại Liên Xô, mùa xuân năm 1930, ông bí mật trở về nước hoạt động. Tháng 7-1930, sau khi được bổ sung vào Ban Chấp hành lâm thời Trung ương Đảng, ông được giao nhiệm vụ soạn dự thảo Luận cương chính trị của Đảng. Bản Luận cương được khởi thảo trong tầng hầm ngôi nhà của một quan chức thực dân Pháp ở phố Giăng Xôle (nay là số nhà 90 phố Thợ Nhuộm, Hà Nội). Tháng 10-1930, tại Hương Cảng (Trung Quốc), Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã nhất trí thông qua Luận cương chính trị do đồng chí Trần Phú soạn thảo. Luận cương khẳng định: “Cách mạng Việt Nam là cách mạng tư sản dân quyền do giai cấp công nhân lãnh đạo, có nhiệm vụ đánh đổ đế quốc và phong kiến, thực hiện độc lập dân tộc và tiến lên xã hội chủ nghĩa”. Luận cương chính trị là sản phẩm của trí tuệ tập thể, song trong đó có phần đóng góp xuất sắc của đồng chí Trần Phú - người trực tiếp khởi thảo và hoàn chỉnh. Đó là kết quả vận dụng đúng đắn những nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin vào thực tiễn cách mạng Việt Nam; là sự phát triển, cụ thể hóa “Chính cương vắn tắt”, “Sách lược vắn tắt” của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đề ra trong buổi đầu mới thành lập Đảng. Tại Hội nghị, đồng chí Trần Phú được bầu làm Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng. Trên cương vị này, ông đã có những đóng góp to lớn trong việc xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức như  đẩy mạnh công tác giáo dục lý luận, tuyên truyền của Đảng, ra báo “Cờ vô sản” và Tạp chí “Cộng sản”; trực tiếp chủ trì Hội nghị Thường vụ Trung ương Đảng tháng 12-1930, Hội nghị Thường vụ Trung ương Đảng tháng 1-1931 và Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ hai tại Sài Gòn tháng 3-1931. Dưới sự chủ trì của đồng chí, các quyết nghị của Trung ương giai đoạn này đã góp phần đưa phong trào cách mạng Đông Dương phát triển lên một tầm cao mới.

Trong lúc đang hăng hái hoạt động, xây dựng và lãnh đạo phong trào thì do có kẻ phản bội khai báo, ngày 18-4-1931, đồng chí Trần Phú đã bị địch bắt tại số nhà 66, đường Sămpanhơ (nay là đường Lý Chính Thắng, TP. Hồ Chí Minh). Biết Trần Phú là lãnh đạo cao cấp của Đảng, thực dân Pháp và bọn tay sai đã đưa ông về giam giữ ở Khám lớn Sài Gòn. Trước những đòn tra tấn dã man và chế độ hà khắc của nhà tù đế quốc, sức khỏe của ông giảm sút nhanh chóng, bệnh tình ngày một trầm trọng. Ngày 6-9-1931, đồng chí Trần Phú đã trút hơi thở cuối cùng tại Nhà thương Chợ Quán, Sài Gòn khi tuổi đời còn rất trẻ (27 tuổi). Trước lúc đi xa, ông đã có lời nhắn lại với anh em đồng chí : “Trước sau tôi chỉ mong anh chị em hãy giữ vững chí khí chiến đấu”.

“Hãy giữ vững chí khí chiến đấu” đã trở thành câu khẩu hiệu nằm lòng của biết bao thế hệ chiến sĩ cộng sản trên con đường đấu tranh giành lại độc lập-tự do cho dân tộc. Tổng Bí thư Trần Phú không còn nhưng con đường tiến lên phía trước của cách mạng Việt Nam - con đường mà Bác Hồ đã lựa chọn từ những năm 20 của thế kỷ XX, và đồng chí Trần Phú đã góp phần dự thảo trong “Luận cương chính trị” của Đảng từ những năm 1930 đã trở thành hiện thực trên đất nước ta với thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám 1945, Chiến thắng Điện Biên Phủ (5-1954) và Đại thắng mùa xuân năm 1975… Con đường đó ngày nay vẫn còn là hành trình của những người Việt Nam yêu nước đang quyết tâm thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vì sự nghiệp dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng và văn minh.