Buôn Tliêr gìn giữ văn hóa truyền thống

Buôn Tliêr, xã Hòa Phong (huyện Krông Bông) hiện có 176 hộ, 841 khẩu, 99% dân số là đồng bào Êđê Mdhur. Những năm qua, người dân trong buôn luôn có ý thức lưu giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

 

Qua khảo sát, tại buôn Tliêr hiện còn 15 bộ chiêng đồng, giảm 5 bộ so với năm 1976 (trong đó có 3 bộ bị mất cắp). Ông Y Blim Niê, Trưởng Ban công tác Mặt trận buôn cho biết: Trân trọng những giá trị văn hóa của cha ông để lại, mặc dù bị tác động nhiều bởi nếp sống hiện đại nhưng trong mọi sinh hoạt, lễ hội của buôn chưa bao giờ vắng tiếng cồng chiêng.

 

Hơn 40 năm qua, đội cồng chiêng của buôn thường xuyên duy trì đủ 12 người (kể cả người đánh trống). Các nghệ nhân đã truyền được cảm hứng cho lớp trẻ; nhiều thanh, thiếu niên ham học hỏi biết đánh thành thạo các bài chiêng của từng lễ hội như: “Chiêng gọi buôn làng”, “Chiêng gọi hồn lúa”, “Chiêng ngày mùa”… Nhờ vậy, đội cồng chiêng của buôn luôn có nguồn bổ sung khi thiếu người. Trong buôn còn có nghệ nhân chỉnh chiêng và chế tác nhạc cụ, việc đào tạo thầy cúng kế cận cũng được già làng quan tâm…

 

Nhiều ngôi nhà sàn còn được các gia đình ở buôn Tliêr gìn giữ.

Hiện nay, nhiều lễ hội truyền thống vẫn được bà con buôn Tliêr gìn giữ làm cho đời sống văn hóa cộng đồng thêm phong phú, như: lễ cúng bến nước đều được bà con trong buôn tổ chức hằng năm vào dịp giáp Tết Nguyên đán. Bên cạnh đó, nhiều nghi lễ nông nghiệp độc đáo như: lễ cúng thần lúa, lễ cúng cầu mưa, lễ cúng cơm mới… vẫn được  duy trì với khá đầy đủ các nghi thức truyền thống. Chẳng hạn, để cúng thần lúa, đồng bào buôn Tliêr vẫn duy trì các nghi thức từ cúng thần gió, cúng cái cào cỏ cho đến các quy trình từ khi gieo hạt lúa đến khi thu hoạch, cúng hồn lúa về kho…

 

Các nghi thức cúng lễ được thực hiện trên đường lên rẫy, trên rẫy và ở nhà. Ngoài các lễ vật thì bà con còn chuẩn bị hạt giống, dụng cụ sản xuất, làm hình những con thú… với ước muốn sản xuất được thuận lợi, cây cối xanh tốt, thú hoang không phá hoại mùa màng… Sau mỗi mùa thu hoạch lúa nước, bà con trong buôn vẫn duy trì lễ cúng cơm mới để tạ ơn các thần linh đã cho nhiều thóc lúa… Nét độc đáo là lễ cúng cơm mới được tổ chức theo từng hộ gia đình, mời bà con họ hàng trong buôn đến dự lễ, ăn uống, chung vui, làm cho không khí ngày mùa thêm rộn rã…

 

Đặc biệt, trong khi tốc độ kiên cố hóa nhà ở đang diễn ra mạnh mẽ thì ở buôn Tliêr bên cạnh những ngôi nhà xây dựng theo phong cách hiện đại, bà con vẫn còn bảo tồn nguyên vẹn nhiều ngôi nhà dài truyền thống.

 

Mai Viết Tăng