Dẻo thơm bánh gai Bảo Hà

Đến chiêm bái đền Bảo Hà (huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai), du khách sẽ có cơ hội thưởng thức bánh gai Bảo Hà, thức quà ngon nức tiếng khắp vùng. Bánh gai Bảo Hà dẻo thơm, ăn một lần mà nhớ mãi.

Bên quán nhỏ, trên chiếc mẹt tre, những cặp bánh gai được gói bằng lá chuối khô đã ngả màu nâu sẫm, bó bằng lạt tre mỏng, tỏa mùi thơm ngai ngái, lừng lựng vị lá gai, vị gạo nếp. Ở Bảo Hà, nhiều nhà vẫn giữ được cái nghề gói bánh gai gia truyền này từ nhiều đời nay. Hằng ngày, những chiếc bánh gai vẫn được bàn tay những người phụ nữ gói, đồ rồi bày bán cho du khách gần xa. Người gói bánh không cần rao bán, không chèo kéo khách, cứ tự vị ngon của bánh mà níu chân du khách, hấp dẫn những người sành ăn.

Để có được những mẻ bánh gai ngon, dẻo, thơm như đúng vị bánh từ truyền thống lâu nay, người dân Bảo Hà chọn cấy những giống nếp đặc sản hạt tròn mẩy, dẻo, thơm. Vì bánh gai là món truyền thống nên nhà nhà ở Bảo Hà đều trồng ở góc vườn hay bờ mương một bụi cây lá gai để lấy lá làm bánh. Lá gai già được cắt về, phơi khô sau đó đốt ra thành tro, cho lên rây sàng lọc lấy những hạt tro gai nhỏ mịn làm nguyên liệu. Có nhà lại dùng lá gai tươi luộc lên lấy nước đen làm bánh.

Cách làm bánh gai tưởng như đơn giản nhưng khá cầu kỳ. Bột gói bánh phải được xay bột nước, vắt ráo nước, trộn với bột tro của lá gai và mật mía, sau đó dùng tay nhào cho bột, mật mía và lá gai hòa quyện thành một màu đen sẫm. Người dân Bảo Hà dùng hạt vừng trắng để rắc xung quanh bánh cho thơm và hấp dẫn hơn. Khi ấy, người ta mới cho nhân vào giữa và gói. Nhân bánh bằng đậu xanh, nấu với mật thành chè kho màu nâu sẫm, thêm ở giữa mấy lát dừa trắng mỏng hoặc duôi ra thành sợi nhỏ. Lá gói bánh gai là lá chuối khô trong vườn nhà. Mà phải là lá chuối khô tự nhiên trên cây chứ không được phơi từ lá tươi.

Bánh gai Bảo Hà.

Bánh gai Bảo Hà khi đồ chín, bóc ra, một màu đen tuyền bóng mượt, óng ánh ở lớp bột, màu vàng nhạt của những hạt vừng, bên trong là màu vàng của chè kho điểm xuyết màu trắng của sợi dừa. Khi thưởng thức, người ăn sẽ cảm nhận vị thơm ngai ngái của lá chuối khô, vị thơm nồng của bột gạo nếp, vị thanh của vừng. Bánh gai Bảo Hà có vị mềm của vỏ bột hòa vào hạt vừng nhỏ lật bật, vị thơm bùi, ngọt thanh của nhân chè kho bên trong cộng với cái lật sật của sợi dừa.

Người dân Bảo Hà đã gửi gắm những tinh hoa của gạo nếp, của cây lá trong vườn nhà và sự thảo thơm, khéo léo vào chiếc bánh gai. Đây là món bánh không thể thiếu trong những ngày lễ, Tết, lễ cưới, hội làng ở Bảo Hà.

Nguyễn Thế Lượng