Huyện Ea H’leo: Chủ động phòng, chống hạn cho cây trồng

Trước dự báo về diễn biến thời tiết có khả năng xuất hiện hạn hán trên diện rộng trong mùa khô năm 2025, huyện Ea H’leo đã chủ động triển khai nhiều biện pháp quản lý nguồn nước, điều tiết tưới tiết kiệm, hạn chế thấp nhất những thiệt hại cho cây trồng.

Vào những ngày đầu tháng Ba, dưới cái nắng gay gắt, vợ chồng anh Phan Cảnh Cư (ở thôn 7, xã Ea Nam) đang tất bật di chuyển ống nước tưới cho 1 ha cà phê trong thời kỳ kinh doanh.

Anh Cư chia sẻ: “Năm nay nhuận hai tháng Sáu (Âm lịch), thời tiết từ đầu năm đến nay lại xuất hiện nhiều diễn biết thất thường, theo kinh nghiệm nhà nông thì dự báo mùa khô này có thể sẽ kéo dài và khốc liệt hơn những năm trước. Vì vậy, ngay sau Tết Nguyên đán tôi đã đầu tư một hồ bạt rộng 200 m2, khoan thêm giếng sâu hơn 100 m rồi bơm nước lên hồ dự trữ. Để khắc phục tình trạng thiếu nước vào cuối vụ như những năm trước, hiện nay, dù mới đầu mùa tưới cà phê, gia đình tôi cũng phải chủ động tính toán sao cho việc tưới vừa tiết kiệm vừa bảo đảm đủ nước cho cây trồng đơm hoa, đậu trái”.

Ông Phan Cảnh Cư ở xã Ea Nam đang tưới đợt 1 cho vườn cà phê.

Nhiều hộ dân ở xã Ea Khăl cũng đã đầu tư hệ thống tưới phun sương tiết kiệm nước. Điển hình như gia đình anh Bùi Ngọc Dực (ở thôn 8), vừa qua cũng bỏ ra gần 50 triệu đồng để mua dây điện, máy bơm, ống nước, van phun tự động, thuê thợ kỹ thuật về lắp đặt trong 2 ha rẫy cà phê. Theo anh Dực, toàn bộ hệ thống được thiết kế dưới lòng đất, dẫn nước dọc theo các luống và phun sương trực tiếp vào gốc cây qua các van nhỏ, giúp tiết kiệm nước và bảo đảm hiệu quả tưới cao hơn so với phương pháp tưới dí hoặc tưới béc.

Để chủ động các biện pháp phòng, chống hạn hán cho cây trồng, thời điểm cuối năm 2024, UBND xã Ea Khăl đã khuyến cáo người dân đẩy lịch gieo trồng vụ Đông Xuân sớm hơn khoảng 15 ngày để tránh tình trạng thiếu nước vào cuối vụ. Mặt khác, tại các khu vực trồng lúa kém hiệu quả, thường xuyên thiếu nước thì cần chuyển đổi sang các loại cây khác có thời gian sinh trưởng ngắn và cần lượng nước ít hơn như đậu, lạc, vừng… Ngay từ đầu năm 2025, chính quyền địa phương cũng đã huy động lực lượng đoàn viên, thanh niên, dân quân tự vệ và bà con nông dân ra quân cải tạo, nạo vét các tuyến kênh mương nội đồng, tránh tình trạng thất thoát, rò rỉ nước và bảo đảm hiệu năng dẫn nước tưới tiêu.

Ông Lê Hồng Quân, Chủ tịch UBND xã Ea Khăl cho hay, địa phương cũng thường xuyên theo dõi và có kế hoạch phối hợp với ngành chức năng của  huyện điều tiết nước tưới đối với các công trình thủy lợi trên địa bàn để bảo đảm đầu nguồn và cuối nguồn đều có nước sản xuất. Ngoài ra, UBND xã cũng phân công nhiệm vụ cho từng đơn vị chuyên môn, tập trung chỉ đạo người dân sử dụng các biện pháp tưới nước tiết kiệm, tránh lãng phí. Đến nay, toàn xã có hơn 60% số hộ dân áp dụng kỹ thuật tưới tiết kiệm cho cây trồng, nhất là với các loại cây công nghiệp dài ngày.

Huyện Ea H’leo có hơn 31.100 ha cà phê, 5.249 ha tiêu, 3.841 ha sầu riêng và nhiều diện tích cây trồng khác cần nguồn nước tưới mỗi năm. Trong khi đó, toàn huyện có 52 công trình thủy lợi (gồm 48 hồ chứa và 4 đập dâng) mỗi năm chỉ đáp ứng tưới cho hơn 4.000 ha cây trồng các loại, còn lại là phụ thuộc vào các khe, suối tự nhiên và ao, hồ, giếng do người dân tự đào. Hằng năm, ngành nông nghiệp huyện thường xuyên theo dõi mực nước các hồ chứa để chủ động có biện pháp điều tiết nước hợp lý; xây dựng lịch tưới cho các công trình, dựa trên giai đoạn phát triển của từng loại cây trồng. Mặt khác, chỉ đạo các địa phương tổ chức nạo vét phát dọn kênh mương, khơi thông cống rãnh, dòng chảy, bố trí kinh phí khắc phục những chỗ hư hỏng, rò rỉ để chống thất thoát nước…

Người dân xã Ea Khăl chủ động bơm nước vào hồ bạt để tích trữ, phòng ngừa hạn hán trong những đợt tưới sau.

Bà Nguyễn Thị Hảo, Phó Trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Ea H'leo cho biết, thời điểm này mới là đầu mùa khô nên các hồ chứa, đập dâng trên địa bàn vẫn cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu tưới đợt 1 và đợt 2 cho diện tích cây trồng lân cận. Tuy nhiên, do nhu cầu tưới tăng cao, trong khi các mạch nước ngầm ngày càng cạn kiệt, nếu tình hình nắng nóng cứ kéo dài thì khả năng thiếu nước tưới đợt 3 là khó tránh khỏi.

Để ứng phó với nắng hạn, thiếu nước, bảo đảm sinh hoạt, sản xuất của người dân, UBND huyện đã ban hành kế hoạch, yêu cầu các địa phương tập trung tối đa nguồn lực, chủ động nắm bắt tình hình thời tiết.

Đối với nước tưới cho sản xuất nông nghiệp, các địa phương phải chủ động theo phương án “cao, xa nguồn nước tưới trước; thấp, gần nguồn nước tưới sau” để tiết kiệm nước, hạn chế hao hụt.

Mặt khác, thực hiện ngay các biện pháp quản lý vận hành công trình cấp nước hiệu quả; tổ chức nạo vét các đập dâng, hệ thống kênh mương để tích nước, khơi thông dòng chảy; lắp đặt các trạm bơm dã chiến để chủ động nước tưới. Những hộ canh tác ở khu vực đồi cao, xa nguồn nước cũng cần chủ động các biện pháp để cung cấp nước tưới, giảm thiểu ảnh hưởng đến cây trồng…

Lê Thành