“Khi lòng ta có Bác” - tập bình thơ tâm huyết về hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Trong vòng 10 năm trở lại đây, nhà thơ Lê Thành Văn nổi lên như một cây bút viết bình thơ ấn tượng trên văn đàn cả nước.

Sau thành công của tập thơ “Tây Nguyên mong đón Bác về” (Giải B, không có giải A, của Ban Tuyên giáo Trung ương viết về chủ đề học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 - 2023), Lê Thành Văn tiếp tục cho ra mắt bạn đọc tập bình thơ “Khi lòng ta có Bác”. Tác phẩm tập hợp 28 bài bình thơ viết về Bác, đã được đăng tải trên các báo, tạp chí trong khoảng 5 năm trở lại đây, trong đó có ba bài thơ của chính Chủ tịch Hồ Chí Minh viết lúc sinh thời.

Ở mỗi bài thơ chọn bình, anh đều đặt nhan đề cô đọng để hướng độc giả đến nội dung chính khi cần tiếp nhận. Chẳng hạn, với bài thơ “Sáu mươi tuổi” của Bác, Lê Thành Văn phát hiện được nét “hóm hỉnh, yêu đời” trong phong cách sống của Bác. Bài “Chúc Tết Mậu Thân 1968”, anh lại thấy được “tư tưởng toàn thắng” trong “lời hiệu triệu nước non” của Người. Ở bài “Bác Hồ đi chúc Tết” của Nguyễn Hưng Hải là tấm lòng thương dân thiết tha của Bác...

Một số bài bình thơ vừa thấu suốt về nội dung, đồng thời đạt được phẩm chất nghệ thuật qua lối hành văn nghị luận giàu nhạc điệu. Các bài bình “Từ bàn chân trần Hồ Chí Minh, nghĩ về sự bình dị mà vĩ đại của một nhân cách lớn”, “Học Bác từ những vần thơ lay động lòng người”, “Cây trong vườn Bác – mùa màng nhân gian”, hay “Tiếng Người lắng lại thành lời Tuyên ngôn”... thật sự lôi cuốn và hấp dẫn.

Qua mỗi bài bình thơ ấy, ta thấy Lê Thành Văn không chỉ viết ra từ một khả năng am tường chữ nghĩa, sự cảm thụ và hiểu thơ tinh tế; mà lắng đọng hơn, sâu sắc hơn, thấm thía hơn là niềm kính yêu vô hạn, sự rung động thiêng liêng trước tấm gương đạo đức và phong cách sống của Bác Hồ.

Chẳng hạn, khi anh cảm nhận ba câu thơ trong bài “Bàn chân trần Hồ Chí Minh” của Thai Sắc, nghệ thuật so sánh và khả năng khái quát ở đây rất tài tình: “Hai động từ “đạp” và “băng” đã dựng lên một chân dung lẫm liệt, một khí thế quật cường, xả thân vì nghĩa lớn. Lê Lợi thuở đánh giặc Minh giữa rừng núi Lam Sơn đã phải “nếm mật nằm gai/ há phải một hai sớm tối”, Hồ Chí Minh cùng những người lính đánh Pháp cũng chấp nhận hy sinh, chấp nhận để bàn chân trần của mình bao lần gai đâm tứa máu. Nhờ vậy, vóc dáng sử thi từ một bài thơ nhỏ nhắn, ngắn gọn cũng nằm ở chỗ đó: “Bàn chân trần Hồ Chí Minh/ Đạp gai sâu những ngày tháng chiến khu/ Người lính già vẫn băng ra trận”” (Trang 18, 19).

Ở bài thơ “Cây vú sữa trong vườn Bác” của Quốc Tấn, Lê Thành Văn cũng có những cảm thụ rất riêng về bốn câu thơ: “Tay nghiêng thùng tưới bên cây/ Rưng rưng... hoa tím uống đầy nắng tươi/ Ung dung Bác đứng ngắm cười/ Cả trời xuân ấm tình Người thương yêu”. Lê Thành Văn đã bình: Khắc họa nỗi lòng nhớ thương miền Nam của Bác qua hình ảnh cây vú sữa phát triển mỗi ngày, tác giả Quốc Tấn khéo léo lồng vào đó cả cuộc kháng chiến chống Mỹ mà miền Nam là thành đồng “đi trước về sau”, trải bao hy sinh, gian khổ. Cây vú sữa càng cao lớn, vững chãi cũng chính là miền Nam “trưởng thành nở hoa”. Hình tượng thơ nhờ đó vừa ẩn dụ, lung linh, vừa sống động, cụ thể… Bác và cây, cây và Bác quấn quýt không rời suốt mười lăm năm ấy, mười lăm năm mà mỗi sớm mỗi chiều Người không quên nâng niu từng lá biếc cành xanh chăm chút cho cây như trái tim mình dành tất cả cho miền Nam ruột thịt (Trang 117, 118).

Có thể nói, “Khi lòng ta có Bác” là tập bình thơ tâm huyết và đầy sáng tạo của nhà thơ Lê Thành Văn về hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bởi lẽ, theo tôi biết, có một số nhà nghiên cứu, phê bình văn học thẩm bình thơ văn Bác Hồ, nhưng hầu như chưa ai bình thơ của các tác giả khác viết về Bác để in riêng thành một tập sách. Vì vậy, đây là sự cố gắng mang tính sáng tạo riêng, rất đáng trân trọng của Lê Thành Văn. Hy vọng tập bình thơ “Khi lòng ta có Bác” sẽ được bạn đọc đón nhận với niềm vui và niềm trân trọng. Vì sau mỗi bài thơ và lời bình, chúng ta sẽ hiểu sâu sắc hơn những phẩm chất cách mạng cao quý từ tấm gương đạo đức của Bác; từ đó chúng ta sẽ học tập và làm theo Bác tốt hơn.

Đặng Bá Tiến