Tôn trọng để hòa hợp là giá trị cốt lõi làm nên hạnh phúc trong gia đình hiện đại

Mặc dù trong xã hội hiện đại, tỷ lệ gia đình hạt nhân (bao gồm cha mẹ và con cái) nhiều hơn gia đình mở rộng (gồm nhiều thế hệ) nhưng xét về cấu trúc, gia đình luôn là một nhóm xã hội có nhiều khác biệt.

Đó là sự khác biệt về lứa tuổi, giới tính, trình độ học vấn, nghề nghiệp... Mỗi thành viên trong gia đình vì thế luôn có xu hướng có những khác biệt về quan niệm và giá trị sống với các thành viên khác. Các thế hệ trong gia đình có thể có sở thích, hứng thú khác nhau và sự khác nhau không chỉ thể hiện ở một lĩnh vực cụ thể mà ở hầu hết các lĩnh vực.

Bên mâm cơm gia đình. Ảnh: Ánh Ngọc

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, người trẻ có thể tiếp nhận thông tin từ các nền văn hóa khác nhau một cách nhanh chóng trên nhiều kênh. Trong lĩnh vực giải trí, nhiều người trẻ cho rằng, các quan điểm, sở thích âm nhạc, phim ảnh hay thời trang của mình là phù hợp với xu thế chung của xã hội.

Do vậy, hình ảnh quây quần của một gia đình cùng nhau xem thời sự hay một bộ phim sau giờ ăn tối dường như không còn phù hợp trong gia đình hiện đại. Các thành viên trong gia đình có mặt cùng nhau sau giờ ăn tối để chia sẻ sở thích có vẻ là yêu cầu khó có thể đạt được và duy trì trong thời gian dài; thậm chí yêu cầu này còn có thể gây căng thẳng không đáng có trong gia đình.

Xét ở lĩnh vực giáo dục, cha mẹ thường mong muốn trong gia đình có “gia phong”, có “trật tự trên dưới” nên thường tìm cách đưa con vào nền nếp bằng cách nhắc nhở, giám sát, kiểm tra, đôi khi còn la mắng và áp dụng những biện pháp trừng phạt. Ngoài ra, phần lớn cha mẹ cho rằng, đối với các con, ngoài việc học ra thì tất cả các hoạt động khác có thể chỉ là phụ, cho vui. Thêm vào đó, các con luôn có thể bị ảnh hưởng bởi xu hướng, sở thích của bạn hoặc sở thích cá nhân trong việc định hướng giá trị học vấn cũng như định hướng giá trị nghề nghiệp. Trong khi đó, các bậc cha mẹ lại cho rằng mình luôn có sự định hướng, tính toán phù hợp cho con dựa trên những nguồn lực sẵn có.

Ở lĩnh vực đời sống tinh thần, đối với trẻ ở tuổi dậy thì, trẻ có nhu cầu che giấu những bí mật riêng tư và xấu hổ khi người khác phát hiện ra những bí mật của mình. Trong khi đó, cha mẹ lại muốn biết tất cả mọi thứ thuộc về con mình. Cha mẹ mong muốn con cái có bạn, kết bạn theo tiêu chuẩn của cha mẹ trong khi trẻ có những tiêu chuẩn của mình. Những mâu thuẫn thường nhật có thể gia tăng khi cha mẹ và con cái không có cùng quan điểm trong lựa chọn trang phục, kiểu tóc, ăn uống hay kiểu ngôn từ mà trẻ thường sử dụng.

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, thật khó có thể nhận diện hết những thách thức mà gia đình đang đối mặt.

Gia đình có thể là nơi cho hơi ấm, tình thương nhưng thật không may khi gia đình cũng có thể là nơi khởi nguồn của rất nhiều đau khổ, tổn thương khi mà những khác biệt có thể dẫn tới xung đột hay mâu thuẫn.

Nhưng dù là xã hội truyền thống hay hiện đại thì vẫn có những giá trị phổ quát và bền vững để một gia đình hạnh phúc. Đó là sự chung thủy, tình yêu thương, tinh thần trách nhiệm, các thành viên mạnh khỏe và tự chủ về kinh tế. Mỗi thành viên trong gia đình phải bỏ qua những khác biệt để tôn trọng những giá trị chung.

Đồng thời, các thành viên trong gia đình tôn trọng nhu cầu, sở thích của nhau để có thể đạt được sự thích ứng nhất định. Giá trị cốt lõi để xây dựng hạnh phúc gia đình trong xã hội hiện đại vì vậy có lẽ là tôn trọng hướng tới sự hòa hợp.

Trương Thị Hiền