Giang Đông hồi sinh sau “cơn bão trắng”

Từng là “điểm đen” ma túy suốt nhiều năm, thôn Giang Đông (xã Phú Xuân) nay đang từng bước hồi sinh. Sự vào cuộc bền bỉ của lực lượng công an, chính quyền địa phương cùng nỗ lực tự vươn lên của người dân đã mở ra hành trình thoát khỏi bóng đen tệ nạn, hướng đến cuộc sống an toàn, bền vững hơn.

Những tháng ngày không thể quên

Cách trung tâm xã hơn 12 km, Giang Đông từng là địa bàn phức tạp nhất về ma túy tại xã Ea Dăh (cũ) - nay là xã Phú Xuân. Thôn có hơn 160 hộ với gần 1.000 nhân khẩu, hầu hết là người H’Mông di cư từ các tỉnh phía Bắc vào từ năm 1996. Điều kiện kinh tế khó khăn, ít giao lưu tiếp xúc với bên ngoài, nhận thức pháp luật hạn chế khiến nơi đây trở thành "điểm đen" của tệ nạn suốt gần hai thập kỷ.

Công an xã Phú Xuân đến nhà trò chuyện với anh Đinh Văn T. - người đã cai nghiện thành công.

Từ đầu những năm 2000 đến khoảng 2019, ma túy như “cơn bão trắng” cuốn phăng sự bình yên của thôn. Không chỉ sử dụng, nhiều người còn tham gia mua bán, vận chuyển. Hàng loạt hệ lụy kéo theo, đó là gia đình ly tán, trẻ em bỏ học, nhiều căn nhà hoang lạnh vì chủ nhân vướng vòng lao lý.

Anh Thào A Ph. vẫn chưa quên những chuỗi ngày u ám: “Ma túy làm cho người ta bán nhà, mất cửa, mất tất cả như gia đình tôi vậy. Bố mẹ, anh em tôi đều nghiện. Tôi nghỉ học từ lớp 11 vì chẳng còn ai lo. Giờ ai rủ rê thử ma túy cũng không dám vì đã chứng kiến nhà mình tan nát.”

Câu chuyện của chị Ma Thị M. khiến nhiều người xót xa. Lấy chồng năm 14 tuổi, sinh bốn con, hoàn cảnh dồn đẩy khiến chị bị dụ dỗ buôn bán ma túy và phải trả giá bằng hai năm tù. Ngày vào trại là quãng thời gian chị day dứt nhất, bởi bốn đứa con thơ ở nhà bơ vơ thiếu bàn tay mẹ.

Anh Đinh Văn T. nghiện ma túy từ năm 2001 vì tin lời “chữa bệnh bằng ma túy”. Gia đình vận động đi cai, sau khi trở về anh được chính quyền dang tay giúp đỡ, hỗ trợ vay vốn, hướng dẫn chăm sóc cà phê, sầu riêng. Giờ gia đình anh đã có 2 ha cà phê, 5 sào sầu riêng, ba đứa con học hành đàng hoàng. “Nghiện rồi khổ lắm. Người mệt mỏi, đầu óc mụ mị, không làm được việc gì”. - anh nói.

Những câu chuyện ấy, dù đau đớn, vẫn là một phần không thể tách rời trong hành trình tái sinh của Giang Đông.

Chìa khóa mở “cánh cửa hồi sinh”

Bước ngoặt lớn đến năm 2020, khi công an chính quy được bố trí về xã. Công an xã đã nhanh chóng thành lập các tổ phụ trách từng địa bàn, tăng cường tuần tra, bố trí mật phục tại những tuyến đường nối vào thôn - nơi từng là “cửa ngõ” để ma túy len lỏi. Nhiều tụ điểm bị triệt phá, hồ sơ người nghiện được lập và đưa đi cai nghiện bắt buộc.

Trung tá Lê Châu Trinh, Phó trưởng Công an xã Phú Xuân chia sẻ: “Đấu tranh tội phạm chỉ là một phần. Quan trọng hơn là tuyên truyền bền bỉ, “mưa dầm thấm lâu”. Cán bộ công an học tiếng H’Mông để nói chuyện với bà con; phối hợp già làng, trưởng thôn để lồng ghép tuyên truyền trong sinh hoạt cộng đồng. Các mô hình như Camera an ninh, Zalo an ninh - Bình yên cho mỗi gia đình, giúp người dân mạnh dạn tố giác, ngăn chặn tội phạm”.

Nhận thấy căn nguyên sâu xa của tệ nạn ma túy nơi đây là nghèo đói, chính quyền địa phương đã khéo léo chuyển hướng hỗ trợ sang phát triển sinh kế bền vững. Từ các chương trình, chính sách của Nhà nước, xã đã chọn cách không “cho con cá”, mà “cho cần câu”: hướng dẫn người dân trồng cà phê, cây ăn quả, lúa nước; hỗ trợ giống và kỹ thuật; quy hoạch vùng sản xuất tập trung; đầu tư kênh mương tưới tiêu nước hiệu quả và đường giao thông nội thôn để thuận lợi tiêu thụ nông sản.

Ký túc xá 115 được xây dựng khang trang - nơi các cháu học sinh người dân tộc H'Mông của thôn Giang Đông đang ở.

Một bước đi chiến lược khác là thực hiện Đề án 134 của Chính phủ, bố trí khu tái định cư cho người dân Giang Đông. Mỗi hộ được cấp nhà cấp 4, hỗ trợ khai hoang đất, cấp hộ khẩu và giấy tờ tùy thân. Nhiều hộ đã chuyển đến nơi ở mới, ổn định cuộc sống, đồng thời tách khỏi môi trường có nguy cơ tái nghiện, tái phạm.

Trong nhiều năm, tình trạng trẻ bỏ học là nỗi lo lớn nhất của thôn. Cha mẹ sa vào tệ nạn, con cái thiếu chăm sóc, nhiều em đứng trước nguy cơ trở thành nạn nhân tiếp theo của “cơn bão trắng”. Năm 2019, khi Ký túc xá 115 trị giá 3,5 tỷ đồng (do Báo Tiền Phong vận động) được xây dựng ngay trung tâm xã Ea Dăh (cũ) đã mở ra cánh cửa tương lai cho trẻ em Giang Đông. Ký túc xá gồm 8 phòng khang trang, có người quản lý và cấp dưỡng lo ăn ở hằng ngày, là nơi ở miễn phí cho học sinh có cha mẹ đi làm xa hoặc hoàn cảnh khó khăn.

Anh Sùng A Thọ, quản lý ký túc xá cho biết, hiện có 177 học sinh người H’Mông của thôn Giang Đông sinh hoạt tại đây. Từ khi con cái có chỗ ăn ở ổn định, chuyên tâm học hành, cha mẹ các cháu cũng yên tâm đi làm.

Các cháu nhỏ được ăn ở, sinh hoạt miễn phí tại Ký túc xá 115.

Nhờ những giải pháp đồng bộ, chỉ trong vài năm, Giang Đông đã đổi thay rõ rệt. Từ đầu năm 2025 đến nay, toàn xã chỉ xảy ra 11 vụ việc liên quan ma túy, giảm 10 vụ so với cùng kỳ năm 2024; riêng Giang Đông không còn vụ nào.

Từ “điểm đen” tệ nạn, Giang Đông hôm nay đã thực sự “thay da đổi thịt” với những ngôi nhà mới khang trang, những nương cà phê xanh mướt, những lớp học rộn tiếng trẻ…

Hành trình của Giang Đông là minh chứng cho sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị với sự chung sức, đồng lòng của người dân.

Lê Thành