Khi lòng tốt cần được điều phối khoa học

Đợt mưa lũ vừa qua gây thiệt hại nặng nề cho nhiều xã, phường ở phía Đông Đắk Lắk. Nước rút đến đâu, những vết thương do thiên tai lộ rõ ra đến đó: nhà cửa hư hỏng, hoa màu bị cuốn trôi, nhiều gia đình gần như mất trắng tài sản.

Nhưng như mọi lần, trong khó khăn, nghĩa tình đồng bào lại bừng sáng hơn bao giờ hết. Những chuyến xe đầy ắp hàng, những phần quà gom góp vội vàng, những bàn tay chìa ra đúng lúc… đã tiếp thêm động lực để người dân vùng lũ vượt qua thử thách.

Tuy nhiên, khi nhìn tổng thể hoạt động cứu trợ đợt này, một bất cập quen thuộc lại xuất hiện: lòng tốt thì nhiều nhưng cách tổ chức còn thiếu khoa học. Có nơi đoàn xe xếp hàng dài, hàng hóa phát không xuể; trong khi chỉ cách đó vài thôn, bà con vẫn ngóng chờ mỏi mắt. Những hộ ở vị trí thuận lợi thì nhận nhiều; còn những gia đình ở sâu hơn, nơi các đoàn từ thiện ít điều kiện tiếp cận, lại dễ bị bỏ sót.

Một nhà hảo tâm đến tận nơi trao quà cứu trợ cho người dân phường Đông Hòa. Ảnh: CTV

Một nguyên tắc quan trọng mà các nhóm thiện nguyện cần lưu ý là: đừng phát quà ngoài đường, hãy đi sâu vào trong. Nơi bà con cần nhất thường không nằm ngay mặt lộ. Việc kết nối với người địa phương thông thạo để được dẫn đường không chỉ giúp tiếp cận đúng đối tượng, đúng nơi cần hỗ trợ, mà còn đảm bảo an toàn cho chính đội cứu trợ. Đã có nhiều trường hợp đoàn thiện nguyện quay về giữa chừng vì không rõ đường vào hoặc không nắm tình hình ngập lụt thực tế.

Thêm vào đó, hoạt động hỗ trợ cần được tổ chức có chiến lược hơn. Một nửa nguồn quà nên giúp bà con vượt qua trước mắt: chăn mền, quần áo, gạo, mì, lương khô và đặc biệt là sữa cho trẻ nhỏ - đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất sau thiên tai. Nửa còn lại nên dành cho phục hồi sinh kế: hỗ trợ giống vật nuôi như heo, bò, gà; hoặc vốn nhỏ để bà con tái tạo sản xuất. Muốn người dân đứng dậy vững vàng, cần trao cho họ cần câu, chứ không chỉ là con cá.

Bài toán điều phối cũng rất quan trọng. Nhiều nơi rơi vào tình trạng “đổ dồn một chỗ”, khiến hàng hóa trùng lặp, lãng phí, trong khi nơi khác lại trống trơn. Muốn tránh tình trạng này, các đoàn cần phối hợp chặt chẽ hơn với chính quyền cơ sở.

Chỉ có địa phương mới nắm rõ thôn nào thiệt hại nặng nhất, hộ nào cần ưu tiên, khu vực nào an toàn để vào. Khi biết phân bổ đều, không ai bị bỏ lại phía sau; đồng thời giảm tải áp lực cho lực lượng tại chỗ vốn đã kiệt sức sau nhiều ngày ứng phó thiên tai.

Nhiều đoàn cứu trợ tiếp tục hướng về đồng bào vùng lũ ở phía Đông Đắk Lắk.

Các đoàn thiện nguyện đều xuất phát từ tấm lòng, và sự tự phát cũng là đặc tính của tinh thần “lá lành đùm lá rách”. Điều chúng ta cần bổ sung là một “bản đồ nhu cầu”, được cập nhật liên tục, minh bạch, thể hiện mức độ thiệt hại, nhu cầu từng khu vực và danh sách hộ cần ưu tiên.

Các mô hình điều phối hàng cứu trợ đã được áp dụng hiệu quả ở nhiều địa phương khác, chúng ta hoàn toàn có thể học hỏi.

Thiên tai là điều không thể tránh, nhưng cách chúng ta hỗ trợ nhau thì hoàn toàn có thể cải thiện. Khi lòng tốt được tổ chức khoa học - đi sâu đến nơi cần, ưu tiên đúng đối tượng, phân bổ công bằng và đồng hành cùng bà con xây dựng lại cuộc sống - giá trị của nó sẽ nhân lên gấp bội.

Người dân không chỉ nhận được quà cứu trợ, mà còn nhận được niềm tin để bắt đầu lại sau những ngày nước lũ vây quanh.

Chung tay, không chỉ bằng trái tim ấm, mà bằng cả kế hoạch và sự chuẩn bị kỹ lưỡng - đó mới là cách giúp đồng bào vùng lũ đứng dậy một cách vững vàng nhất.

Việt An