Shangri La 2017 tìm nền tảng chung cho an ninh khu vực Đông Nam Á

Tìm kiếm nền tảng chung cho an ninh khu vực là một trong những chủ đề thảo luận chính của Đối thoại Shangri La lần thứ 16 năm nay tại Singapore.

Tại phiên thảo luận sáng 4-6, một số đại biểu khu vực Đông Nam Á đã thể hiện quan điểm, đánh giá về những vấn đề an ninh nổi bật của khu vực đồng thời đưa ra các ý tưởng nhằm giảm bớt ảnh hưởng tiêu cực của những thách thức đang nổi lên.

Các đại biểu nhất trí rằng mặc dù có nhiều nỗ lực trong việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định của khu vực, song các thách thức truyền thống và phi truyền thống tiếp tục đặt ra những nguy cơ và đe dọa sự thịnh vượng và phát triển của khu vực. Căng thẳng tại Biển Đông, vấn đề hạt nhân của Triều Tiên hay sự mở rộng của chủ nghĩa khủng bố đã và đang gây ra những bất ổn cho Đông Nam Á.

Quang cảnh lễ khai mạc Đối thoại Shangri-La 16. Ảnh: AFP/TTXVN

Tại phiên họp, Tổng thư ký Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) Lê Lương Minh đã đưa ra các quan điểm của ASEAN đối với các thách thức này.

Liên quan đến vấn đề Biển Đông, Tổng thư ký Lê Lương Minh cho rằng vấn đề cấp bách hiện nay là ASEAN và Trung Quốc cần sớm đàm phán những yếu tố chi tiết có tính ràng buộc của Bộ quy tắc Ứng xử trên biển Đông (COC) nhằm ngăn chặn và quản lý các sự cố xảy ra.

Về tình hình Triều Tiên, Tổng thư ký Lê Lương Minh nhấn mạnh, ASEAN kêu gọi phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên đồng thời tái khởi động các cuộc đàm phán nhằm làm giảm căng thẳng.

ASEAN cũng tiếp tục duy trì cơ chế đa phương với các nước trong khu vực và trên thế giới trên các lĩnh vực nhằm phối hợp giải quyết các thách thức.

Tại phiên họp này, một lần nữa các đại biểu khẳng định việc giải quyết thách thức khu vực không chỉ dựa vào bản thân mỗi nước riêng lẻ mà cần có sự hợp tác chặt chẽ. “Một điều mà ASEAN đúc rút ra trong nhiều năm qua đó là các thách thức an ninh phức tạp ngày nay không thể được giải quyết bởi một quốc gia đơn lẻ”, Tổng thư ký Lê Lương Minh khẳng định. “Những vấn đề xuyên quốc gia, xuyên biên giới cần có sự hợp tác mới có thể giải quyết. Các quốc gia cần phải thích nghi và  thay đổi cách thức đối phó. Để làm được điều này, ASEAN đang phối hợp chặt chẽ với nhau và với các đối tác trong khuôn khổ các cơ chế hợp tác đa phương”.

Diễn ra trong bối cảnh an ninh khu vực châu Á-Thái Bình Dương có nhiều diễn biến khó lường và bất định, tại đối thoại Shangri-La năm nay, đại diện quốc phòng của các quốc gia tập trung thảo luận và đưa ra các quan điểm về an ninh, trật tự quốc tế cũng như những thách thức mới đối với quản lý khủng hoảng trong khu vực.

Trong bài phát biểu sáng 3-6 trong khuôn khổ Đối thoại Shangri-La, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis nhiều lần nhấn mạnh đến nguyên tắc duy trì trật tự quốc tế dựa trên quy tắc và luật lệ quốc tế, bảo đảmlợi ích bình đẳng của tất cả các nước.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản, bà Tomomi Inada cho rằng luật pháp quốc tế có thể thay đổi dựa trên tình hình thực tế, nhưng không thể phá bỏ hiện thực và việc làm xáo trộn trật tự quốc tế là một quyết định “thiếu sáng suốt”. Bà Inanda bày tỏ mong muốn tạo dựng mối quan hệ đồng minh sâu rộng hơn với Mỹ nhằm đóng vai trò tích cực hơn đối với an ninh khu vực.

Đề cập tới một trong những vấn đề an ninh nổi cộm ở khu vực là tình hình Biển Đông, Bộ trưởng Mattis nói Mỹ phản đối việc Trung Quốc đưa vũ khí và các khí tài quân sự ra các đảo nhân tạo được nước này xây dựng trái phép trên biển Đông.

“Chúng tôi phản đối các nước xây dựng đảo nhân tạo và thực thi yêu sách biển quá mức. Chúng tôi không thể và sẽ không chấp nhận những thay đổi đơn phương và ép buộc đối với nguyên trạng. Chúng tôi sẽ tiếp tục các hoạt động hàng hải và hàng không ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép. Các hoạt động của chúng tôi trong khu vực thể hiện của sự sẵn sàng của Mỹ trong việc bảo vệ lợi ích của mình cũng như các quyền tự do trong khuôn khổ luật pháp quốc tế”, ông Mattis nói.

Tránh xung đột trên biển là vấn đề được các nước quan tâm tại Đối thoại Shangri-La năm nay. Các nước đều cho rằng để giải quyết xung đột trên biển, điều đầu tiên, cần phải thống nhất nhận thức với nhau và không làm phức tạp thêm tình hình. Mọi việc cần được giải quyết bằng biện pháp hòa bình.

Thứ trưởng Bộ Công an, Thượng tướng Bùi Văn Nam, đại diện Đoàn Việt Nam nêu quan điểm để giải quyết xung đột trên biển: “Tại Đối thoại Shangri-La lần này, Việt Nam tiếp tục trao đổi với mọi đối tác có liên quan để thống nhất mọi vấn đề trên biển được giải quyết bằng luật pháp quốc tế, tôn trọng lợi ích chủ quyền của nhau, giải quyết bằng biện pháp hòa bình. Đồng thời, chúng ta cũng tạo sự tin cậy và tăng cường hợp tác, tránh hiểu lầm và cố gắng để các nước gần nhau hơn”.

Cũng đề cập tới các thách thức và khủng hoảng mà khu vực châu Á-Thái Bình Dương đang phải đối mặt, Bộ trưởng Quốc phòng Malaysia Hishammuddin Hussein cho biết, mặc dù khu vực này đang ở trong tình trạng tương đối hòa bình và không có cuộc chiến tranh lớn, nhưng vẫn còn tiềm ẩn những nguy cơ gia tăng căng thẳng liên quan tới tranh chấp lãnh thổ, đe dọa sự ổn định khu vực.

Các nền kinh tế trong khu vực và chưa có sự phát triển đồng đều. Kiến trúc an ninh khu vực vẫn còn bị chi phối bởi những nước lớn trong khu vực hoặc bên ngoài. Ngoài ra, các vụ tấn công khủng bố gần đây  ở Indonesia và Philipines, tấn công mạng trên thế giới cũng là những yếu tố tác động tới tình hình an ninh khu vực.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Malaysia cho biết, để có thể đối phó với những khủng hoảng này, chính phủ các nước cần có các biện pháp hữu hiệu, tăng cường hợp tác trong quản lý khủng hoảng.

“Các nước cần tăng cường kiểm soát biên giới, thứ hai thực hiện các cam kết hợp tác khu vực và quốc tế, thứ ba xây dựng lòng tin và tăng cường các hoạt động hỗ trợ nhân đạo, thứ tư đảm bảo an ninh mạng trong thời đại kỹ thuật số và lựa chọn những nhà lãnh đạo sáng suốt, khôn ngoan nhưng táo bạo”, ông Hishammuddin nói.

Bộ trưởng Quốc phòng Malaysia Hishammuddin Hussein cũng cho biết, 3 nước Malaysia, Indonesia, và Philipines sẽ tiến hành tuần tra chung ở vùng biển ngoài khơi đảo Mindanao của Philippines vào cuối tháng 6 này nhằm đối phó với mối đe dọa của các phần tử khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

Cũng trong khuôn khổ Đối thoại Shangri La 2017, sáng 4-6 Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đã có cuộc gặp với các trưởng đoàn của các nước ASEAN để bàn về những vấn đề an ninh khu vực hiện nay. 

Ảnh minh họa. (Nguồn: AFP/Getty Images)

Cuộc gặp cũng là dịp các nước ASEAN chia sẻ những thách thức của từng nước cũng như thảo luận các biện pháp tăng cường hơn nữa sự hợp tác với Mỹ để góp phần bảo đảm ổn định, hòa bình trong khu vực. 

Tại cuộc gặp, các vấn đề nóng của từng quốc gia đã được đề cập, như Malaysia đã đề cập về trao đổi kinh nghiệm trong hợp tác chống khủng bố, trong khi Philippines hay Myanma, Thái Lan đề cập các cơ chế hợp tác.

Các quốc gia ASEAN mong muốn Mỹ sẽ có nhiều giải pháp, trách nhiệm lớn hơn đối với ASEAN nói chung và đặc biệt là trong thực thi cơ chế ADMM+ để góp phần xây dựng một khu vực bảo đảm hòa bình, ổn định và phát triển. 

Ngoài ra, các đại biểu cũng đề cập đến các hình thức hợp tác thương mại mới sau khi chính quyền của Tổng thống Mỹ Donal Trump quyết định rời bỏ Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Về vấn đề này, phía Mỹ cho biết sẽ có nội dung hợp tác mạnh mẽ hơn và các bên sẽ nghiên cứu hình thức cụ thể trong thời gian tới. 

Đánh giá về cuộc gặp này, giới phân tích nhận định Mỹ đang duy trì mức độ hợp tác hay mức độ can dự của mình đối với khu vực, ít nhất là tương đương đối với chính phủ tiền nhiệm của cựu Tổng thống Barack Obama. Điều này cho thấy một mặt Mỹ muốn thông qua các cuộc tiếp xúc như lần này để khẳng định với các nước ASEAN về cam kết của Mỹ đối với khu vực, mặt khác muốn nhân cơ hội này để thúc đẩy hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược giữa Mỹ và ASEAN đã được ký cách đây chưa lâu.

Nhiều chuyên gia cho rằng đây là một tín hiệu tích cực đóng góp cho cân bằng lực lượng ở khu vực, qua đó giúp củng cố hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực.

Dương Hà (Theo VOV, TTXVN)