Telemedicine: Giải pháp chăm sóc sức khỏe hữu hiệu thời hiện đại

Telemedicine là từ ghép giữa “tele” trong tiếng Hy Lạp nghĩa là “từ xa” và “medicine” (tiếng Latinh) nghĩa là “điều trị”.

Lần đầu tiên khái niệm Telemedicine được dùng là đầu thập niên 70 thế kỷ trước để mô tả dịch vụ chăm sóc sức khỏe từ xa thông qua việc sử dụng công nghệ thông tin, gồm chẩn đoán và điều trị, cung cấp thuốc men, tư vấn, dự phòng và phục hồi, bảo hiểm y tế lẫn giảng dạy, nghiên cứu...

Theo Hiệp hội Bệnh viện Hoa Kỳ (AHA), từ năm 2016 đến năm 2017, yêu cầu bảo hiểm y tế đối với y tế từ xa đã tăng 53%. Riêng 2017, khoảng 76% bệnh viện ở Mỹ kết nối với bệnh nhân và các bác sĩ khác thông qua video. Cụ thể, cứ 10 người Mỹ thì có 1 người dùng telemedicine, đặc biệt giới trẻ; còn nhóm người già, tỷ lệ này chỉ đạt 5,5%. Hiện nay do đại dịch Covid-19 bùng phát nên theo dự báo của Forrester Research, dịch vụ chăm sóc sức khỏe ảo, trong đó có Telemedicine sẽ tăng lên 1 tỷ người vào cuối 2020 này.

Ngoài telemedicine, các phương tiện truyền thông còn đề cập đến thuật ngũ “Telehealth”. Theo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ, Telehealth khác với Telemedicine vì nó đề cập đến một phạm vi rộng hơn. Telemedicine dùng để chỉ các dịch vụ lâm sàng từ xa; trong khi đó, Telehealth chỉ cả các dịch vụ lâm sàng và phi lâm sàng từ xa. Ví dụ, Telehealth cung cấp các ứng dụng y tế công cộng cảnh báo công chúng về một vụ dịch bệnh bùng phát nào đó, cung cấp nền tảng hội nghị truyền hình cho giáo dục y tế. Còn Telemedicine thì cung cấp ứng dụng dành cho thiết di động cho phép các bác sĩ điều trị bệnh nhân từ xa thông qua các cuộc gọi video; cung cấp giải pháp phần mềm cho phép các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu gửi hình ảnh bệnh nhân đến bác sĩ ở một địa điểm khác để chẩn đoán nhanh.

Telemedicine được chia thành ba loại dịch vụ gồm: điều trị tương tác từ xa, kỹ thuật lưu trữ và chuyển tiếp (Store-and-Forward) và giám sát bệnh nhân từ xa.

Điều trị tương tác từ xa (Interactive Telemedicine) còn được gọi là y học trực tiếp từ xa hoặc y học từ xa theo thời gian thực. Nó liên quan đến việc bệnh nhân và nhà cung cấp giao tiếp trực tiếp thông qua video. Loại hình y tế từ xa này có thể thay thế cho một cuộc thăm khám trực tiếp tại văn phòng. Nó phổ biến để chăm sóc khẩn cấp, theo dõi, chăm sóc ban đầu, quản lý thuốc và kiểm soát bệnh mãn tính.

Khám bệnh từ xa qua Telemedicine.

Bước lưu trữ và chuyển tiếp (Store-and-Forward): Còn được gọi là y học từ xa không đồng bộ, cho phép bệnh nhân và nhà cung cấp truyền thông tin y tế để chẩn đoán hoặc để xem xét sau này. Ví dụ về thông tin có thể được chia sẻ từ bệnh nhân đến nhà cung cấp và từ nhà cung cấp này sang cho nhà cung cấp kia như báo cáo phòng thí nghiệm, nghiên cứu hình ảnh, video và các kết quả chẩn đoán khác.

Giám sát bệnh nhân từ xa (RPM), đôi khi được gọi là theo dõi bệnh nhân từ xa, sử dụng các thiết bị để thu thập và gửi dữ liệu từ xa đến các nhà cung cấp dịch vụ y tế để giải thích. Ví dụ như đo đường huyết, điện tâm đồ (ECG) hoặc các phép đo dấu hiệu quan trọng khác. RPM thường được sử dụng để theo dõi bệnh nhân mắc bệnh mãn tính, bệnh nhân có nguy cơ cao hoặc bệnh nhân mới xuất viện hoặc các bệnh nhân nữ có bệnh phụ khoa khi muốn tư vấn bác sĩ.

Tại các nước phát triển Âu Mỹ, nền tảng Telemedicine đã và đang thịnh hành, chẩn đoán phổ biến nhất được thực hiện trong quá trình khám bệnh từ xa là viêm xoang, sau đó là cảm lạnh, cúm, ho gà và nhiễm trùng đường tiết niệu. Telemedicine còn được ứng dụng trong quản lý bệnh mãn tính, quản lý thuốc (kiểm soát sinh đẻ, bệnh mãn tính), chăm sóc khẩn cấp, không khẩn cấp (chấn thương nhẹ, bệnh đường hô hấp, nhiễm trùng). Hiện nay, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang bùng phát thì Telemedicine lại càng phát huy tác dụng, rất hữu ích cho việc cung cấp dịch vụ y tế từ xa, công ty bảo hiểm và hệ thống y tế đang cung cấp dịch vụ tư vấn từ xa miễn phí cho bất kỳ ai gặp các triệu chứng bệnh tật.

Khắc Nguyễn

 (Dịch từ Drugwatch-9/2020)