Tư vấn và xét nghiệm HIV tự nguyện

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 6 phòng tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện,  trong đó, phòng tư vấn xét nghiệm tại Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh là nơi tiếp nhận số khách hàng nhiều nhất.
Tại các phòng tư vấn xét nghiệm, khách hàng được tư vấn, cung cấp đầy đủ các kiến thức về phòng chống HIV/AIDS. Được xét nghiệm HIV miễn phí, thực hiện trả lời nhanh theo nội dung tư vấn viên gợi hỏi, sau 2 giờ hoặc một tuần, khách hàng có thể nhận được kết quả xét nghiệm. Tuy nhiên, tâm lý chung của nhiều người khi đến xét nghiệm HIV, đa phần vẫn lo sợ bị người khác phát hiện hoặc sợ kết quả nhận được là dương tính với HIV/AIDS. Vì vậy, từ nhận thức, vượt qua mặc cảm đến hành động tự nguyện đến tư vấn và xét nghiệm HIV, đối diện với sự thật là cả một quá trình không đơn giản. Vì lẽ đó, đối tượng có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV trên thực tế còn cao hơn nhiều lần so với số khách hàng tự nguyện đến các phòng tư vấn và xét nghiệm chuyên khoa.

Hiện trung bình mỗi ngày phòng tư vấn xét nghiệm của Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS chỉ tiếp nhận từ  5- 7 khách hàng, ngày cao điểm có khoảng 16 người đến tư vấn xét nghiệm HIV. Tại phòng tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện đặt tại Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh, số khách hàng tự nguyện đến với phòng tư vấn và xét nghiệm HIV còn thấp hơn, trung bình mỗi ngày chỉ tiếp nhận khoảng 3 trường hợp. Chia sẻ về những khó khăn trong quá trình vận động các đối tượng đến tư vấn và xét nghiệm HIV tự nguyện, anh Nguyễn Văn Tần, Đội trưởng Đội công tác xã hội, phường Tân Tiến (TP. Buôn Ma Thuột) bộc bạch: “Trong những năm qua, chúng tôi đã vận động các đối tượng tiêm chích ma túy và gái mại dâm đến 46 Hoàng Diệu để tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện nhưng nhận thức của phần lớn các đối tượng nguy cơ cao còn rất mơ hồ, họ chưa hiểu và băn khoăn nếu đến với phòng tư vấn xét nghiệm HIV họ sẽ được gì, lợi ích ra sao…”

Xét nghiệm để phát hiện HIV không phải là bắt buộc, vì vậy mỗi người khi nghi ngờ bản thân có nguy cơ cao với nhiễm HIV nên tự nguyện đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn và xét nghiệm. Đặc biệt, đối với phụ nữ mang thai, hoạt động này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nếu phát hiện sớm điều trị dự phòng sẽ mang lại hiệu quả cao hơn, giúp chuẩn bị tâm lý chấp nhận và đối mặt với tình trạng nhiễm, từ đó lập kế hoạch cho tương lai, thực hiện các biện pháp để giảm nguy cơ lây nhiễm, đồng thời tiếp nhận các phác đồ điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Theo thống kê chưa đầy đủ của Trung tâm phòng chống HIV/AIDS tỉnh, từ đầu năm đến nay, các phòng tư vấn xét nghiệm HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh đã tư vấn xét nghiệm tự nguyện cho gần 2000 trường hợp, qua đó, phát hiện gần 80 đối tượng dương tính với HIV, nâng tổng số ca nhiễm mới phát hiện trong năm 2011 lên hơn 110 người. Riêng 10 tháng qua, toàn tỉnh đã có hơn 8000 phụ nữ mang thai được tư vấn, trong đó xét nghiệm HIV tự nguyện gần 7000 người,  tăng hơn 3,2 lần so với cùng kỳ năm 2010. Cũng qua đó, phát hiện gần 10 phụ nữ mang thai có kết quả xét nghiệm dương tính với HIV. “Nguyên tắc của tư vấn xét nghiệm đầu tiên là bảo đảm tính bảo mật nên các tư vấn viên đều thực hiện đúng quy trình tư vấn, tức là giải thích rõ tính bí mật, mọi thông tin của khách hàng hay liên quan đến khách hàng đều được giữ kín. Đối với kết quả xét nghiệm, dựa trên kết quả xét nghiệm của phòng xét nghiệm HIV, tư vấn viên được phép khẳng định khách hàng đó có nhiễm hay không và trực tiếp trả lời cho khách hàng, ngoài ra không tiết lộ tình trạng của họ cho bất kỳ ai, trừ khi người đó chưa đủ 18 tuổi hoặc là người có các bệnh lý về tâm thần thì thông báo cho người giám hộ. Và tư vấn viên có trách nhiệm dặn người khách hàng đó phải thông báo kết quả xét nghiệm cho người bạn đời của họ, tức là chồng hoặc vợ của khách hàng đó” - Bác sĩ Trần Thị Giao Phương, Giám sát viên phòng Tư vấn xét nghiệm, Trung tâm phòng chống HIV/AIDS tỉnh cho biết. Thực tế số người tự nguyện đi tư vấn và xét nghiệm vẫn còn ít, do tâm lý e ngại, mặc cảm. Ngoài lo lắng sợ bị phát hiện, phân biệt kỳ thị của người thân và xã hội, bản thân những khách hàng này còn sợ bị mất việc làm, trong khi họ vẫn khỏe mạnh và lao động bình thường. Vì vậy, để các đối tượng có hành vi nguy cơ cao tự nguyện tìm đến các cơ sở y tế chuyên khoa tư vấn và xét nghiệm HIV cần có sự chung tay của các cấp, ngành và toàn xã hội trong công tác phòng, chống HIV. Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Đình Vinh, Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS cho biết: “Trong thời gian tới, Trung tâm sẽ tăng cường phối hợp với các ban ngành, đoàn thể như: Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Sở Lao động Thương binh và Xã hội, Liên đoàn Lao động tỉnh, Hội Liên hiệp Thanh niên, Hội Phụ nữ phối hợp chặt chẽ trong truyền thông phòng chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh có hiệu quả. Và cũng thông qua hoạt động của nhóm tiếp cận cộng đồng, giáo dục đồng đẳng có thể tiếp cận các đối tượng nguy cơ cao trên địa bàn tỉnh, trọng tâm là ở TP. Buôn Ma Thuột, các tụ điểm, nhà hàng, khu vui chơi, giải trí và cũng thông qua các đối tượng nguy cơ cao, họ có thể giúp giới thiệu đến bạn bè… tự nguyện đến các phòng tư vấn xét nghiệm HIV trên địa bàn tỉnh”.

Khi bản thân có hành vi nguy cơ cao hãy liên hệ với Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS của tỉnh, trung tâm y tế huyện hay các giáo dục viên đồng đẳng tại địa phương để được hướng dẫn tiếp cận các dịch vụ tư vấn và xét nghiệm tự nguyện. Hoặc để tiếp cận dịch vụ tư vấn HIV toàn quốc, hãy gọi:  1800-1521  để được tư vấn miễn phí hoặc 04-1088 bằng điện thoại di động. Tại tỉnh ta hãy đến các địa chỉ: Trung tâm Phòng chống  HIV/AIDS tỉnh (46 Hoàng Diệu), Phòng tư vấn sức khỏe cộng đồng (92 Trần Phú, TP. Buôn Ma Thuột); Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh (72 Lê Duẩn); Trung tâm Y tế TP. Buôn Ma Thuột (133 Xô Viết Nghệ Tĩnh, TP. Buôn Ma Thuột),  hoặc Trung tâm Y tế các huyện Krông Pak, Krông Buk để được tư vấn và xét nghiệm HIV miễn phí. Nếu phát hiện dương tính với HIV, bệnh nhân sẽ được điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh  hoặc Bệnh viện Đa khoa TP. Buôn Ma Thuột.