Hạt gấc – vị thuốc nhiều công dụng

Theo sách cổ: Nhân hạt gấc có vị đắng, hơi ngọt, tính ôn, hơi có độc, vào kinh can và đại tràng. Công dụng chữa mụn nhọt, tiêu thũng, dùng trong trường hợp ngã bị thương, phụ nữ đang cho bú bị tắc tia sữa, sưng vú, hậu môn sưng thũng.

Hạt gấc chủ yếu dùng bôi ngoài; dùng trong phải nướng chín (không được thành than), sắc uống ngày một nhân. Cần thêm thuốc bổ như: đảng sâm 12gr, bạch truật 12gr, cam thảo 6gr, hoàng kỳ 10gr, đương quy 12gr, bạch thược 12gr. Sau đây là một số bài thuốc:

1.Chữa mụn nhọt và quai bị: lấy nhân hạt gấc mài với giấm thanh để bôi. Giã nhân hạt gấc trộn với giấm thanh, bọc thuốc vào vải thưa để đắp.

2.Trị tắc tia sữa, vú sưng đau, có thể phát sốt: bột nhân hạt gấc trộn với rượu ta, gói vào vải màn dịt chỗ bị đau. Ngày thay thuốc một lần.

3.Chữa trĩ ngoại (búi trĩ lòi ra ngoài hậu môn): bột hạt gấc trộn giấm thanh, gói vào vải đặt vào hậu môn, để suốt đêm, những đêm sau thay thuốc khác.

4.Chữa chai chân: bàn chân bị dị vật găm vào da, gây sừng hóa, tế bào biểu bì dày lên, làm cho đi lại nói đau. Giã nhân hạt gấc cùng với màng hạt (thường dùng nấu xôi), trộn rượu trắng 35^o-40^o, gói vào vải đặt và buộc vào chỗ chai chân. Thay thuốc và dịt liên tục khoảng 5-7 ngày.

Theo Đỗ Tất Lợi, màng gấc có tiền vitamin A. Đặc biệt khi bôi trên các vết thương, vết loét, dầu gấc làm các vết thương chóng lành, chóng lên da non.

5.Rượu gấc xoa bóp: nướng cháy vỏ hạt gấc, nhân trong chỉ vàng sém, giã nhân (khoảng 30-40 nhân), ngâm 400-500ml rượu 30^o-40^o. Trong 7 ngày dùng được. Bôi chỗ chấn thương, tụ máu (không bôi vào vết thương hở). Tác dụng gần như mật gấu!

Phạm Duy

(Hội Đông y Buôn Đôn)