Xúc cảm làm nên những bất ngờ

Âm nhạc Việt Nam trong hơn hai thập kỷ trở lại đây, trừ những cuộc thi chuyên về hát thính phòng, nhiều cuộc thi hát lớn như Ngôi sao tiếng hát truyền hình, Sao Mai, Sao Mai điểm hẹn, Thần tượng âm nhạc… thu hút rất nhiều học sinh, sinh viên đang theo học thanh nhạc tại các Nhạc viện hay các trường Văn hóa nghệ thuật trong khắp cả nước, như các trường hợp: Trọng Tấn, Khánh Linh, Tùng Dương, Hồ Quỳnh Hương, Ngọc Khuê, Nguyễn Tỳ Triệu Lộc… Nhưng cũng có những thí sinh chưa hề qua trường lớp nào như: Đàm Vĩnh Hưng, Đoan Trang, Thủy Tiên… Sau những cuộc thi này, có người thành danh, nhưng cũng có người chỉ còn là những ngôi sao mờ trên bầu trời âm nhạc.

Gần đây nhất, nổi lên hai điển hình gây khá nhiều tranh cãi giữa giới chuyên nghiệp và không chuyên nghiệp là Hà Anh Tuấn (Sao Mai điểm hẹn 2009) và Uyên Linh (Thần tượng âm nhạc Việt Nam 2010), hai giọng hát mà tôi muốn đề cập đến trong bài viết này.

Thay vì đã theo dõi các bạn ấy hát trên màn ảnh nhỏ của các cuộc thi Sao Mai điểm hẹn và Thần tượng âm nhạc Việt Nam (Idol), tôi “gặp” lại giọng hát Uyên Linh và Hà Anh Tuấn trong Duyên dáng Việt Nam 24 tổ chức ở Buôn Ma Thuột tháng 3-2011, để rồi “ngộ” ra một điều: chính xúc cảm, rung động chân thật và tri thức tâm hồn đã làm nên những điều bất ngờ trong nghệ thuật ca hát và giúp họ “gặt hái” được nhiều cảm tình của công chúng.

Đã có nhiều ca sĩ từng đoạt giải cao nhất của những cuộc thi hát trên, nhưng rồi gần như “biến mất” khỏi sàn diễn và ánh đèn sân khấu (như Phương Nga từng đoạt giải Nhất nhạc thính phòng, Phương Dung giải Nhất nhạc nhẹ trong Sao Mai; Nguyễn Tỳ Triệu Lộc giải Nhất Ngôi sao tiếng hát truyền hình TP. Hồ Chí Minh…). Có nhiều nguyên nhân khiến các bạn thành sao nhưng không tiếp tục toả sáng mặc dù họ đều là những người được học ca hát một cách bài bản. Chỉ riêng Hà Anh Tuấn và Uyên Linh là không.

Hà Anh Tuấn đã tốt nghiệp đại học chuyên ngành Hóa ở nước ngoài. Uyên Linh tốt nghiệp đại học Ngoại thương ở trong nước. Họ chỉ có vài buổi được đàn anh, đàn chị hướng dẫn (như Uyên Linh học 10 buổi với nghệ sĩ Bích Việt). Không thể là kỹ thuật hát, bởi điều ấy phải học hàng năm trời. Cũng không thể là phong cách mà chỉ là chút kinh nghiệm trên sàn diễn được truyền thụ lại. Cái chính vẫn là nội lực của người ca sĩ. Vậy mà một thời gian sau những cuộc thi, hình ảnh và giọng hát của họ vẫn đang chiếm lĩnh tình cảm và thị hiếu của bạn yêu nhạc trong và ngoài nước.  Hai bạn trẻ này chẳng có gì chung, ngoài một tình yêu và sự cảm thụ âm nhạc rất tinh tế và sự sáng tạo của riêng mình. Điều mà không phải ca sĩ chuyên nghiệp nào, cho dù  được đào tạo bài bản cũng có được.

Đã từng có những người làm nghệ thuật lớn tiếng thẳng thừng chê bai Hà Anh Tuấn và Uyên Linh vì thiếu kiến thức âm nhạc chuyên nghiệp. Họ có thể lấy hơi không đúng phương pháp, có thể không đọc hết một giai điệu âm nhạc, âm thanh có thể không tròn… Nhưng xem họ biểu diễn, tôi cảm nhận được không chỉ xúc cảm của ca sĩ với nội dung hay giai điệu của bài hát (điều mà mọi nhạc sĩ sáng tác đều mong muốn), mà còn cả sự tinh tế đến từng hơi thở, từng con chữ, sự sáng tạo, làm mới mình và không theo lối mòn của người đi trước. Trái tim - Tâm hồn và Tri thức - Bản lĩnh đã trao cho những giọng hát như Hà Anh Tuấn hay Uyên Linh thành công bất ngờ tuyệt vời trong nghệ thuật ca hát. Bên cạnh đó, phong cách biểu diễn dung dị, gần gũi, không phô trương, màu mè, biết mình, biết người, đã cộng thêm điểm cho họ trong lòng người yêu nhạc.

Nhạc nhẹ - còn có thể gọi là nhạc giải trí, nhạc thời trang - có đời sống không dài trong công chúng. Hát nhạc nhẹ không đòi hỏi phải học vất vả từ 4 đến 7 năm trung cấp hoặc đại học trong nhà trường. Chất giọng, phong cách biểu diễn và bản năng nghệ thuật mới là điều quyết định. Nhưng thời gian đứng trên sàn diễn của những giọng hát không được đào tạo chính quy ấy, cũng sẽ không kéo dài đến 60-70 năm (như Nghệ sĩ Nhân dân Trần Hiếu chẳng hạn). Chỗ đứng dài hay ngắn trong lòng công chúng của ca sĩ nhạc nhẹ, phụ thuộc vào nỗ lực tự làm mới mình bởi thị trường nghệ thuật thường không chỉ “đỏng đảnh” mà còn rất khắc nghiệt. Mỗi người có cách riêng của mình để yêu và đến với âm nhạc. Thế nên Hà Anh Tuấn và Uyên Linh cũng có được đông đảo những người hâm mộ riêng, bất chấp sự dè bỉu của một nhóm khác.