Đời khói

1. Chớm đông. Những hơi lạnh quê nhà tràn qua chiếc áo mỏng manh khi bố ra đồng. Đất trời vội chuyển mình qua những cơn mưa ngày. Tôi chợt đưa tay hứng từng giọt mưa thấm vào lòng người nỗi buồn man mác khó tả. Thương bố trải qua bao biết bao mùa đông mà cái rét thấm vào khuôn mặt bao vẻ âu lo.

Dựng lên một trại nhỏ, bố thắp lên ngọn lửa ấm trong những chuyến đi bứt mây rừng, bẻ măng, bắt ốc… Bố đốt lửa vừa để sưởi ấm vừa để um khói xua đuổi muỗi cho qua giấc ngủ đêm đông nơi rừng sâu nước độc. Chỉ khi xa ánh điện đêm vào rừng mới thấy sự quý giá của ngọn lửa giúp con người có thể trụ vững mưu sinh trong hoàn cảnh tăm tối. Đời bố gắn bó với sương khói trong những đêm mùa đông như thế, để nuôi tôi ăn học thực hiện giấc mơ trên giảng đường đại học. Chỉ ở quê nhà tôi mới cảm nhận hết bếp lửa thắp sáng yêu thương.

Khói chờn vờn quanh bếp rồi bay lên bầu trời chất chứa xúc cảm trong vô định. Khói cay cay mắt mẹ cho tôi bữa cơm gia đình đầy ấm áp, hạnh phúc mà chắc chắn bao đứa trẻ nào trên cõi đời này cũng một lần thèm khát. Bàn tay gầy của mẹ lam lũ nắng mưa cũng chỉ mong muốn những đứa con trưởng thành, có thể tự lập trong cuộc sống. Dẫu biết bếp gas, bếp điện có hiện đại đến đâu cũng không thể thay bếp được lửa của mẹ, với cái kiềng ba chân vững chải tạo ra những đốm than hồng. Làn khói bốc lên dẫu có mong manh đến đâu cũng tạo ra sự ấm áp cho bao kiếp người, gắn kết miền yêu thương gói trọn trong gian bếp nhỏ.

2. Có đi qua bao mùa đông mới thấy hết ánh lửa ngọt ngào luôn cháy rực trong tâm can con người. Mùa này người dân quê tôi lại tất bật với mùa làm đồng, để ươm mầm hạt giống chờ mùa vàng vẫy gọi. Lòng tôi bâng khuâng nhớ những chiều tháng ba nắng dát vàng qua cánh đồng lúa vàng ươm. Cánh diều căng gió trải dài qua bước chân tuổi thơ một đời mải chạy trên cánh đồng lúa thơm ngát nghĩa tình của làng quê.

Minh họa: Trà My

Giấc mơ ấp ủ trong mầm lúa chợt vút cao trên bầu trời quê thương, gió mang theo hình hài của hương khói đốt đồng vẫy gọi nơi nào đó tưởng chừng xa xôi lắm. Tôi chỉ biết mỗi lần nhắm mắt lại là hương khói lại nồng nàn đôi môi, cay xè sóng mũi, hiện hình trong trái tim. Tôi thấy giọt mồ hôi của ba mẹ một đời lam lũ, tôi thấy nụ cười hạnh phúc của ba mẹ khi gánh lúa vàng nặng trĩu trên lưng, tôi thấy giọt nước mắt của ba mẹ ngày tôi cầm giấy báo đỗ đại học chạy qua đồng làng… tất cả như ẩn hiện qua làn khói tưởng chừng hư vô. Miên man từng gốc đất quê hương cho ta niềm riêng thăm thẳm. Trải qua tháng năm đắm mình trong hình hài của sợi khói vô tri.

3. Những nẻo đường quê Việt dường như đều nặng vương sợi khói ẩn chứa biết bao điều diệu kỳ. Ở đâu có khói là ở đó trái tim luôn ấm áp bởi bếp lửa cội nguồn. Sợi dây gắn kết tâm hồn con người luôn bắt nguồn từ những điều nhỏ bé mà ta khó lòng hình dung ra được. Mỗi độ xuân về trông thấy khói lam chiều là lòng tôi có một cảm giác đặc biệt rất khó diễn tả, vừa náo nức lại vừa bâng khuâng muốn quay về quê nhà đón giao thừa. Khói gắn bó với con người chỉ trong giây phút và khoảnh khắc ngắn ngủi nhưng nó chính là một mảnh của đời người. Từng góc cạnh của làng quê đều thấp thoáng làn khói: từ bếp đun trà của ông, tách cà phê nóng buổi sớm của ba, khói trưa khi mẹ vào bếp, đám lá khô được gom đốt lúc hoàng hôn, khói đốt đồng vấn vương mỗi chiều… Đặc biệt nhất vẫn là khói nghi ngút chiều cuối năm bốc lên từ nồi bánh Tết. Cả nhà quây quần gói bánh trong không khí ấm áp ngập tràn. Dường như khói được sinh ra để cho mỗi chúng ta cảm nhận được hạnh phúc gia đình tỏa ra từ gian bếp. Nồi bánh Tết thường rất lớn nên ba phải chọn khoảng đất trống lớn ở đầu ngõ để đặt ông Táo, rồi cả nhà lại quây quần đợi bánh chín, hàn huyên nói cười vui vẻ. Tự bao giờ làn khói đã chìm sâu vào tâm thức tôi một cách tự nhiên như dòng chảy ngọt ngào của sữa mẹ nuôi dưỡng tâm hồn.

Tình cờ tôi đọc được bài thơ “Mùi khói” của tác giả Trần Sang (An Giang), in trong tập thơ “Sông muôn đời vẫn thế”, những vần thơ lay động tâm hồn tôi: “mười năm con vẫn không phải là người của phố/ nhớ khói bếp nhà mình quá/ mẹ ơi!/ mười năm sao con không rứt ra được phố?...”. Khói luôn mang lại trong lòng tôi một chút gì đó cao quý, thiêng liêng nhưng cũng vừa giản dị, gần gũi. Có lẽ vì khói gắn bó với người dân quê tôi một đời từ lúc còn nghe câu hát nằm nôi. Đối với tôi khói chính là linh hồn phác họa yêu thương, nuôi dưỡng tâm hồn từ những điều bé nhỏ.

Phan Nam