15 khuyến cáo mới về phòng bệnh ung thư vú ở phụ nữ

  Theo các chuyên gia bệnh viện Cleveland Clinic (CC) của Mỹ, những năm 40 ở thế kỷ trước, tỷ lệ mắc bệnh ung thư vú phụ nữ là 1/22 nhưng hiện nay tăng lên 1/8. Điều này cho thấy phụ nữ đang phải đối mặt với căn bệnh nan y nhưng vẫn chưa có thuốc đặc trị, vì vậy, việc phòng bệnh đóng một vai trò quan trọng, trong đó 15 khuyến cáo dưới đây được xem là mới và hữu ích, mọi người nên tham khảo và áp dụng.

1. Tư vấn uống 2 viên aspirin/ngày

Trong khi việc dùng aspirin có thể làm tăng bệnh u xơ dạ dày và hiện tượng chảy máu, nhưng theo nhiều nghiên cứu cho thấy, aspirin lại có tác dụng ngăn ngừa bệnh ung thư vú, ung thư kết tràng, thực quản, tuyến tiền liệt, buồng trứng và 4 loại ung thư khác. Theo nghiên cứu của CC thì phụ nữ dùng aspirin hàng ngày giảm được tới 64% tử vong vì ung thư vì vậy giới chuyên môn khuyến cáo phụ nữ nên tư vấn bác sĩ dùng liều aspirin thấp (162 mg). Để giảm các tác dụng phụ thì nên uống nửa cốc nước ấm trước và sau khi uống thuốc. Tổng thể, việc dùng aspirin có tác dụng tốt hơn cả việc dùng estrogen (kem bôi hay viên thuốc tránh thai) ở nhóm phụ nữ trên 45. Nên dùng aspirin kiên trì, nếu chỉ thỉnh thoảng uống hoặc dùng sau khi uống rượu sẽ không mang lại tác dụng.

2. Giảm cân

Phụ nữ càng béo càng tích nhiều estrogen gây hại cho cơ thể, đặc biệt là rủi ro gây ung thư vú. Vì vậy theo CC thì muốn giảm nguy cơ ung thư vú thì nên duy trì trọng lượng cơ thể ở mức tối ưu. Thông thường, nếu tăng thêm 5 kg trọng lượng thì rủi ro bị ung thư vú sẽ tăng vọt tới 25%, đặc biệt là mỡ vùng bụng. Trọng lượng cơ thể tính bằng công thức BMI = trọng  lượng: (chiều cao)2. Trọng lượng tính bằng kg, chiều cao tính bằng mét . Ví dụ, một người nặng 55 kg, cao 1,6 mét thì  BMI= 55:(1,6)2 = 21,48 . Nếu IBM 18,5- 24,9 là bình thường, nếu từ BMI=  25-30 là thừa cân và trên 30 được xem là béo phì. Nên duy trì chế độ ăn uống cân bằng khoa học, giảm thực phẩm carbohydrate, muối, đường, tăng cường thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh, trái cây và uống nhiều nước.

3. Hạn chế rượu

Muốn giảm bệnh ung thư trước tiên phụ nữ nên tránh xa các chất kích thích, nhất là rượu. Thậm chí chỉ uống một bữa một ngày cũng có thể làm tăng rủi ro gây bệnh. Ngược lại nếu uống điều độ 3 bữa thì rủi ro tăng trên 30% nhất là nhóm phụ nữ mãn kinh, béo phì. Thậm chí kiêng cả tuần, cuối tuần uống nhiều cũng không có tác dụng.

4. Duy trì cuộc sống vận động

Theo nghiên cứu, phụ nữ chỉ cần luyện tập 10-19 giờ/tuần có thể giảm tới 30% rủi ro mắc bệnh ung thư vú so với nhóm người duy trì cuộc sống tĩnh tại, không vận động. Riêng nhóm phụ nữ mãn kinh do khả năng chuyển hóa cơ thể giảm, nên việc luyện tập lại càng quan trọng. Đặc biệt, phụ nữ béo phì năng luyện tập thì mức độ mắc bệnh ung thư vú ngang bằng với nhóm mảnh mai ít vận động.

5. Sử dụng liệu pháp HT kết hợp với aspirin liều thấp

Do con người chưa hiểu hết nguyên nhân chính xác gây bệnh ung thư vú nên không biết chính xác estrogen có vai trò gì, nên người ta khuyến cáo ăn uống kết hợp với lối sống khoa học sẽ có tác dụng duy trì estrogen ở ngưỡng hợp lý nhằm giảm rủi ro gây bệnh. Liệu pháp hormone kết hợp estrogen và progestin (gọi tắt là liệu pháp HIT) được người ta dùng cho phụ nữ mãn kinh có tác dụng làm giảm bốc hỏa và giảm rủi ro gây ung thư vú. Một số nghiên cứu cho biết phụ nữ dùng liệu pháp này như thuốc Prometrium có thể giảm rủi ro ung thư vú, tuy nhiên trước khi sử dụng liệu pháp HT nên cân nhắc kỹ càng và tư vấn bác sĩ. Cùng với liệu pháp HT người ta cũng khuyến cáo nên bổ xung liều aspirin thấp hay liều trẻ em (162mg), uống nửa cốc nước ấm trước và sau khi uống thuốc cũng có tác dụng làm giảm cục đông máu do estrogen gây ra.

6. Áp dụng thực đơn “xét đoán”

Xét đoán (Sensible diet) là thực đơn thông minh có lợi cho sức khỏe con người. Trong đó trọng tâm đến những món ăn có lợi cho sức khỏe và hạn chế thực phẩm gây bất lợi như mỡ, đường, muối thực phẩm ăn nhanh chế biến quá kỹ, thực phẩm ô nhiễm thiếu an toàn, thịt đỏ. Tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm nguyên chất, giàu chất xơ, chóng no, làm sạch hệ tiêu hóa giảm cân giảm bệnh. Nếu có thể áp dụng thực đơn của người Địa Trung Hải, thực đơn này trọng tâm đến các món ăn có lợi cho sức khỏe. có sẵn và mang tính môi trường thân thiện và trọng tâm đến cá, rau xanh.

7. Xây dựng gia đình và nuôi con bằng sữa mẹ

Theo các chuyên gia ở CC thì phụ nữ nên lập gia đình và sinh con ở tuổi 20, 30, nếu sinh con ở giai đoạn này sẽ giảm được tới một nửa rủi ro ung thư vú so với phụ nữ không lập gia đình, thậm chí phụ nữ sinh con nhiều, cho con bú bằng sữa mẹ lại có lợi thế giảm bệnh, mặc dù việc sinh nhiều con không được cổ vũ trong bối cảnh dân số tăng nhanh như hiện nay. Theo nghiên cứu, thì việc mang thai, sinh con cho con bú giúp cơ thể phụ nữ tiết ra nhiều hormone hữu ích và làm cho cơ thể phát triển theo đúng quy luật và cuối cùng làm giảm bệnh. Nhiều nghiên cứu còn phát hiện thấy phụ nữ mang đột biến gen gây bệnh ung thư vú có tên BRCA1 nhưng nếu nuôi con bằng sữa mẹ thì giảm được tới 32% bệnh ung thư vú so với người mang gen này nhưng không nuôi con bằng sữa mẹ. Đây là gen mang tính di truyền, theo đó, nếu một thành viên trong gia đình nhất là bà, mẹ có đột biến gen này thì con cái cũng dễ mắc bệnh.

8. Bổ xung vitamin D3

   Có nhiều trong ánh nắng mặt trời và có tác dụng rất tích cực trong việc phòng ngừa bệnh ung thư vú ở phụ nữ. Nên bổ xung ở mức 40-50 nanograms/mililit máu. Trước khi bổ xung nguồn dưỡng chất này nên tư vấn bác sĩ thử máu. Riêng nhóm phụ nữ dưới 70 tuổi cần ít nhất 600 IU (đơn vị quốc tế) D3/ngày, trên 70 tăng lên 800 IU, không nên dùng quá 4.000 IU.

9. Chọn phương pháp tránh thai an toàn nhất

Theo Hiệp hội ung thư Mỹ (ACA) thì thuốc tránh thai có thể gây ảnh hưởng, làm tăng rủi ro ung thư vú ở phụ nữ cho dù dùng thuốc uống dạng viên hay thuốc Depo-provero (thuốc tránh thai dạng tiêm chứa medroxyprogesteron acetat, một loại thuốc tổng hợp tương tự progesteron), tuy nhiên rủi ro này giảm khi ngưng thuốc. Ví dụ thuốc viên nếu ngừng 10 năm hoặc Depo-provero ngừng 5 năm thì rủi ro trở lại bình thường như không dùng thuốc. Vì vậy nên tư vấn dùng phương pháp tránh thai an toàn kèm theo dùng liều aspirin thấp (162mg)/ ngày để giảm cục đông máu do estrogen gây ra.

10. Bỏ thuốc lá

Đây là điều nên tránh kể cả phòng tránh ung thư vú lẫn các loại bệnh khác. Theo nghiên cứu thì phụ nữ nghiện thuốc lá hút trên 30 năm, mỗi ngày hút một bao thuốc thì rủi ro ung thư vú tăng tới 25% so với người không hút thuốc, vì vậy bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt.

11. Duy trì đường huyết ở ngưỡng hợp lý

Những người mắc bệnh đái tháo đường (ĐTĐ),  nhất là ĐTĐ tuýp 2 nếu không được điều trị kịp thời,  đúng cách thì rủi ro tăng bệnh ung thư vú lên tới 40% so với những người không bị bệnh. Vì vậy khi mắc bệnh phải áp dụng các biện pháp để duy trì đường huyết trong ngưỡng thích hợp như dùng thuốc theo đơn bác sĩ. Nếu nhẹ có thể thay đổi lối sống, ăn uống  cân bằng, khoa học và năng luyện tập, nếu nặng phải khám định kỳ và dùng thuốc theo đơn.

12. Nên đi khám bệnh định kỳ

Tại Mỹ 65% phụ nữ trí thức thường đi khám vú định kỳ hàng năm bằng kỹ thuật mamogram (ghi hình bằng tia X để phát hiện khối u vú) và nhờ việc làm này giảm được 20% rủi ro mắc bệnh và có các phương pháp can thiệp kịp thời kéo dài tuổi thọ. Theo ACA, phụ nữ từ 40 trở ra nên tự khám vú và thường xuyên đi khám bệnh định kỳ để có các giải pháp can thiệp, nếu để muộn khi khối u di căn sẽ làm cho việc điều trị gặp nhiều khó khăn.

13. Không nên làm ca đêm

Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, phụ nữ không nên làm ca đêm bởi theo nhiều nghiên cứu thì làm ca đêm rủi ro ung thư vú tăng 30-60%. Lý do, khi tiếp xúc với ánh sáng ban đêm làm tăng quá trình bài tiết melamine, một loại hormone làm tăng tiết estrogen của cơ thể. Ngoài ra việc làm ca đêm ảnh hưởng đến đồng hồ sinh học, chu kỳ ngủ-thức và cuối cùng làm tăng bệnh.

14. Hạn chế chiếu chụp X quang hoặc quét lớp vi tính

Viện Y học và Quỹ Susan G Komen Foundation của Mỹ vừa hoàn tất nghiên cứu và phát hiện thấy thuốc trừ sâu, diệt cỏ không nguy hiểm bằng chiếu, chụp X quang hoặc quét lớp vi tính (CT scan), vì nó tạo ra các chất gây bệnh ung thư vú rất tiềm ẩn. Theo Hiệp hội nguyên tử Thế giới (WNC) phơi nhiễm phóng xạ 100 millisieverts (mSv)/năm được xem là mức thấp nhất gây ung thư. Mmột lần chụp quét lớp CT Scan là 20 mSv, hoặc máy quét an ninh ở sân bay là 0,000005 mSv/lần quét. Vì vậy, chỉ nên chiếu chụp X quang hay CT Scan khi thực sự cần thiết, vừa tiết kiệm được tiền lại giảm rủi ro mắc bệnh.

15. Giảm stress

Giảm stress, giảm căng thẳng, giảm cô đơn, buồn chán hoặc những ý nghĩ tiêu cực là một trong những cách làm thông minh trong bối cảnh kinh tế thị trường để giảm rủi ro mắc phải nhiều chứng bệnh nan y trong đó có ung thư vú. Sống căng thẳng chính là năng lượng giúp khối u phát triển, nhất là nhóm người có tiền sử hoặc sống trong môi trường mắc bệnh cao. Vì lý do này mà mọi người tự xây dựng cho mình một cuộc sống, một cách sống phù hợp,  sống thanh thản sống yêu đời, yêu người và yêu chính bản thân sẽ là liều thuốc hóa giải bệnh hữu hiệu nhất.

Khắc Nam (Theo IV-10/2012)