Những "vườn treo" giữa ngàn khơi Tổ quốc

Trồng rau xanh ngoài đảo Trường Sa đã khó, trồng rau trên các nhà giàn DK1, nơi bốn mùa sóng gió mặn mòi, thời tiết khắc nghiệt càng khó khăn bội phần. Song, nhờ sự cần cù, chịu khó, sáng tạo của cán bộ, chiến sĩ, đến nay nhiều nhà giàn DK1 đã có rau xanh ăn hằng ngày, góp phần nâng cao sức khỏe bộ đội. Những bồn rau ở nhà giàn DK1 được ví như những “vườn treo” giữa đại dương

Chuyện những ngày đầu “trồng rau trên sóng”

Trước năm 1995, trồng rau xanh ngoài nhà giàn gần như là chuyện không tưởng. Một mặt do thời tiết khắc nghiệt, sóng to gió lớn, phần vì lúc đó các chiến sĩ chưa có kinh nghiệm trồng rau trên máng gỗ. Sàn của những nhà giàn DK1 thế hệ đầu tiên chỉ cao 3 mét so với mực nước biển, nên chỉ cần sóng cấp 6, cấp 7, toàn bộ mặt sàn đã bị sóng phủ, hơi mặn bốc lên tận giường ngủ các chiến sĩ, mặt sàn lúc nào cũng ướt nhẹp vì nhiễm mặn, bởi vậy chẳng có cây nào sống được, đời sống của bộ đội khi đó vô cùng khó khăn. Các chiến sĩ vừa đối mặt với thời tiết, bão tố lại phải nén lòng chịu đựng “ba cái khát”: khát rau xanh, khát nước ngọt và khát hơi ấm đất liền. Thức ăn nhà giàn chủ yếu là đồ hộp và cá câu từ biển. Mỗi lần từ đất liền trở lại nhà giàn, các chiến sĩ mua theo hàng chục bao rau muống khô. Các tàu trực trên biển thường luộc rau muống tươi đóng trong bao nylon cho vào hầm lạnh, mỗi lần ăn lại rã đông rồi chế biến. Do không có rau xanh, nhiều chiến sĩ trên các nhà giàn thường bị đau bóp bụng hoặc kiết lỵ, có chiến sĩ đau bao tử phải chuyển vào đất liền.

Chiến sĩ nhà giàn Phúc Tần chăm sóc rau xanh sau giờ huấn luyện.

Làm thế nào để có rau xanh cho bộ đội ăn mỗi bữa trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt giữa biển khơi là bài toán đặt ra cho Ban Chỉ huy Tiểu đoàn DK1. Thượng tá Nguyễn Văn Nam, nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn DK1 cho biết, chính ông đã bị kiết lỵ gần một tháng ròng khi ở Nhà giàn Phúc Tần 3 vì không có chất xơ. “Khi tôi trở về đất liền nhận chức vụ Tiểu đoàn trưởng, việc làm đầu tiên của tôi là nghĩ cách trồng rau xanh trên nhà giàn. Trước đó, tôi cũng thử trồng trong chậu sắt, nhưng hạt không mọc mầm được. Tìm hiểu nguyên nhân mới rõ là do nhiễm mặn nước biển. Một số loại rau mọc mầm nhưng chỉ lên một gang tay là thối gốc, hoặc bị gió thổi bay cả chậu xuống biển”, ông Nam chia sẻ

Tháng 4-1995, thế hệ nhà giàn thứ hai được xây dựng ở các Cụm Phúc Tần, Tư Chính, Cà Mau, Quế Đường. Ngoài sự vững chãi, chịu đựng bão tố, sóng biển dâng cao đến cấp 10, thì điểm nổi trội  của thế hệ nhà giàn mới này là chân cao 10 mét, sàn công tác và sàn ở cao hơn 13 mét so với nhà giàn thế hệ cũ. Phong trào “rau xanh trên sóng” được triển khai rộng khắp trên các nhà giàn DK1 từ giữa năm 1995. Tiểu đoàn DK1 cử sĩ quan đến tận huyện Châu Đức (Bà Rịa - Vũng Tàu) mua đất đỏ bazan đóng bao chuyển xuống tàu vận chuyển ra nhà giàn. Những năm 1995-2009, phương tiện lên nhà giàn lúc đó chủ yếu bằng xuồng máy chứ chưa có cẩu ròng rọc như bây giờ. Mỗi lần thay quân, nếu mùa biển lặng, xuồng chở người và đất vào nhà giàn. Gặp mùa sóng gió, đất được bọc trong bao nylon thả xuống biển để chiến sĩ trên giàn kéo lên, người bám theo dây bơi vào nhà giàn. Vì thả trôi dưới biển, nhiều bao đất bị nhiễm mặn, khi kéo lên nhà giàn cũng không sử dụng được đành bỏ đi. Có chiến sĩ đã sáng tạo phơi đất cho bay hơi mặn, hoặc dùng nước vo gạo lọc mặn.

 Những ngày đầu tiên chưa có khay chất liệu composite như bây giờ, mọi xô, chậu thủng, thanh gỗ, vạt giường thường được các chiến sĩ tận dụng đóng khuôn trồng rau. Trước khi gieo, hạt rau được ủ trong nước ấm cho nảy mầm. “Trồng rau xanh ngoài nhà giàn nâng niu từng chút một. Khi có gió lớn, phải bê bồn rau đi giấu chỗ kín kẻo gió tạt hết. Mùa bão tố, sóng dâng, phải che đậy, hoặc vác lên trần nhà chống nhiễm mặn”, Thượng tá Nam kể lại

Rau siêu sạch giữa đại dương

Đến nay, sau 28 năm kể từ ngày thành lập, 15 nhà giàn DK1 đều đã trồng được rau xanh. Tuy không nhiều như đất liền, nhưng rau ngày nào cũng đủ nấu canh hai bữa trưa, chiều. Ngoài ra, các chiến sĩ còn biết trồng rau mầm - một loại rau mà ở đất liền cũng không dễ trồng.

Ở Nhà giàn DK1/15, Thiếu tá Phạm Văn Bảy là người có tài trồng rau mầm. Anh Bảy cho biết, dù khí hậu khắc nghiệt nhưng nếu có bí quyết thì vẫn có rau mầm ăn hằng ngày như ở đất liền. Anh chia sẻ: “Trước khi trồng, hạt rau ủ trong nước ấm một đêm, gieo dày dưới lớp đất mỏng. Nếu không có đất, gieo lên mặt vải, hoặc bì gai. Chỉ độ bốn ngày là có rau ăn. Nước tưới chủ yếu là nước vo gạo hoặc nước sau rửa mặt của bộ đội dồn lại”. Thiếu tá y sĩ Bùi Sĩ Sơn, một “chuyên gia” trồng rau xanh kỳ cựu, quả quyết: “Tuy ở biển xa, nhưng phấn đấu có rau mầm ăn ít nhất bốn bữa một tuần”.

Rau mầm siêu sạch ở Nhà giàn DK1/10.

Cũng trồng rau mầm nhưng ở nhà giàn DK1/16 lại có cách làm mới: tận dụng lan can ngoài cùng trên sân thượng, các chiến sĩ dùng bẹ giường cũ đóng thành khung rồi đổ đất vào. Ở vị trí này, vừa lấy được ánh sáng mặt trời nhiều nhất, vừa tránh nước biển bốc hơi nhiễm mặn, dùng ngay nước dự trữ trên sân thượng tưới mỗi ngày. Nếu gặp mưa to thì dùng bạt chằng che. Một giàn có 5 bồn rau như vậy thì quay vòng ngày nào cũng có rau mầm ăn. “Mùa biển lặng trồng được nhiều, chúng tôi chia cho tàu trực. Tiểu đoàn khuyến khích các nhà giàn trồng rau mầm siêu sạch, vừa bảo đảm vệ sinh, vừa nâng cao sức khỏe”, Trung tá Lê Xuân Nam, Chỉ huy trưởng Nhà giàn DK1/16 cho biết.

Tuy nhiên, không phải nhà giàn nào cũng trồng được rau mầm siêu sạch ở nơi “quần đảo bão tố” này. Ngay ở Cụm nhà giàn Tư Chính, hai Nhà giàn DK1/11 và DK1/12 gieo được rau mầm nhưng Nhà giàn DK1/14 thì không sao trồng được. Vì khí hậu ở “múi biển” này khắc nghiệt hơn và thường xuyên có sóng lừng, hơi biển bốc dày đặc khiến hạt mầm nhiễm mặn, hạt vừa nảy mầm đã bị thối rễ

 “Hiện nay, trung bình mỗi ngày một chiến sĩ được bảo đảm tối thiểu 200 gam rau xanh như mồng tơi, dền, rau muống. Ngoài ra, chúng tôi còn thường xuyên ủ giá đỗ và câu cá, nâng cao đời sống bộ đội. Ở giữa biển xa, những bồn rau là vườn cây cảnh, vừa có rau xanh ăn hàng ngày, vừa tạo không gian xanh, sạch, gần gũi đất liền. Chúng tôi hoàn toàn yên tâm, vững vàng tay súng giữ vững chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc trong mọi tình huống”, Thượng tá Nguyễn Thế Dĩnh, Chính trị viên Tiểu đoàn DK1, bộc bạch.

Mai Thắng