Cây mai dương xâm thực trên diện rộng

Những năm gần đây, tình hình phát sinh và xâm hại của một số loại thực vật như tơ hồng, bèo Nhật Bản và mai dương có xu hướng gia tăng, nhất là cây mai dương đã tác động xấu đến sản xuất nông, lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh ta.

Chủ tịch Hội Nông dân xã Quảng Điền kiểm tra sự xâm thực của cây mai dương trên đồng ruộng

Cây mai dương có mặt ở nhiều tỉnh trong cả nước như Đồng Nai, Đồng Tháp, Long An, An Giang… Riêng tỉnh ta, loài cây này mọc ở 15 huyện, thành phố, thị xã với tổng diện tích trên 580 ha, trong đó, Krông Pak gần 158 ha, Krông Ana trên 134 ha, Krông Bông 80 ha, Ea Kar 79 ha… Dọc các bờ sông, suối, kênh rạch, ao, mương, đâu đâu cũng có cây mai dương. Mùa mưa đến, cây theo dòng nước từ thượng nguồn các con sông Krông Ana, Sêrêpôk… trôi dạt 2 bên bờ hoặc bị vùi lấp trong cát, khi gặp điều kiện thuận lợi sẽ mọc rất nhanh, dẫn đến diện tích đất bị loại cây này xâm chiếm khá lớn. Ông Nguyễn Huy Phát, Chi cục trưởng, Chi cục Bảo vệ thực vật (BVTV) tỉnh cho biết, với điều kiện khí hậu và địa hình như tỉnh ta cây mai dương phát triển rất nhanh, nếu không tiêu diệt kịp thời thì nó sẽ xâm hại và làm cho đất sản xuất cằn cỗi, bị thu hẹp lại.

Quả và hạt của cây mai dương rất dễ phát tán trong gió.

Cây mai dương còn được gọi là trinh nữ trâu, trinh nữ tây, móc mèo Mỹ, có tên khoa học là Mimosa pigra, thuộc họ đậu, có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới châu Mỹ. Cây ra hoa và kết quả quanh năm, mỗi cây có thể sinh sản được 9.000 hạt, có niên trạng rất tốt, có thể giữ sức nảy mầm đến 23 năm. Hiện, loại cây này được xem là một trong những loài cỏ dại nguy hiểm nhất đối với các vùng đất ngập nước vùng nhiệt đới; gây tác hại rất lớn đối với hệ sinh thái, kinh tế, môi trường, làm thay đổi thảm thực vật; tác động tiêu cực đến hệ động vật thủy sinh và thực vật; làm mất chất dinh dưỡng trong đất dẫn đến giảm năng suất; cản trở việc đi lại trên đồng ruộng. Thân cây có chứa chất Mimosin gây độc cho động thực vật, khi cây chết bị phân hủy thành những chất độc hủy hoại môi trường nước…

 

Xuất phát từ tình hình thực tế đó, chương trình tiêu diệt cây mai dương được xem là tiêu điểm trong chỉ thị 01/2009/CT – UBND tỉnh về việc đẩy mạnh công tác phòng trừ thực vật ngoại lai xâm hại trên địa bàn tỉnh.  Theo đó, Chi cục BVTV đã tổ chức được 28 cuộc tập huấn, với trên 1.400 lượt người tham dự, phát 12.000 tờ rơi đến tất cả các địa phương trong tỉnh, cùng với việc chỉ đạo và vận động mọi lực lượng ở cơ sở đồng loạt ra quân sử dụng nhiều biện pháp diệt trừ cây mai dương. Krông Ana là một trong những huyện có diện tích cây mai dương lớn nhất, năm qua, trạm BVTV huyện đã phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể phát động tiêu diệt được trên 3 ha cây mai dương. Với khẩu hiệu, “thấy đâu, chặt đó”, trong năm nay, huyện phấn đấu sẽ diệt trừ khoảng 10 ha loại cây này. Tuy nhiên, do gốc của cây mai dương dễ mọc mầm trở lại nên chỉ sau vài tháng, những diện tích đã tiêu diệt lại tái mọc, đòi hỏi mất nhiều thời gian và công sức. “Để diệt được 1 ha cây mai dương, cần ít nhất 50 ngày công lao động chặt đốt, dẫu rất khó khăn, tốn kém, nhưng đây vẫn được xem là biện pháp hữu hiệu nhất”, anh Huỳnh Đức Quốc, Chủ tịch Hội Nông dân xã Quảng Điền nói. Ngoài biện pháp thủ công, việc kết hợp sử dụng một số loại thuốc có hoạt chất Glyphosate, Picloram + 2,4D, Ally 20DF với liều lượng 3,5 đến 4 lít/ha, phun khi cây còn nhỏ hoặc khi chồi non mới mọc sẽ mang lại hiệu quả cao. Tuy nhiên, nếu sử dụng biện pháp này, ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến chất đất, các loại cây trồng khác, môi trường sống của con người và chi phí rất tốn kém.

 

Năm qua, các huyện Lak, Cư Kuin, Buôn Đôn, Krông Pak và TP.Buôn Ma Thuột cũng đã phân bổ kinh phí 137 triệu đồng để các xã tiến hành diệt trừ cây mai dương. Nhìn chung, công tác tổ chức triển khai phòng trừ cây mai dương trên địa bàn tỉnh đã được một số huyện, thành phố, thị xã tập trung chỉ đạo, nhưng chưa đồng bộ và quyết liệt, kinh phí cho công tác này còn thấp nên diện tích mai dương bị triệt hạ hằng năm giảm không đáng kể. Để phòng trừ cây mai dương trong thời gian tới đạt kết quả khá hơn, ngay từ đầu năm 2010, Chi cục BVTV tỉnh đã và đang phối hợp với các trạm BVTV cơ sở xây dựng kế hoạch triển khai hội nghị và mở lớp tập huấn về cách xử lý cây mai dương ở các địa phương trong tỉnh.

Năm 2007, hơn 1.000 ha đất quanh hồ Trị An (Đồng Nai) bị cây mai dương xâm thực, khiến nguồn nước bị ô nhiễm nặng, làm chết rụi thảm thực vật bám quanh hồ. Cuối năm 2008, cây mai dương xâm lấn 2000 ha Vườn Quốc gia Tràm Chim (Đồng Tháp), “đuổi” sếu đầu đỏ ra khỏi khu vực này. Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) xếp cây mai dương vào danh sách 100 loài sinh vật ngoại lai nguy hiểm nhất. Bộ NN & PTNT cũng xếp loại cỏ hại này nằm trong danh mục 150 loại động, thực vật cần tiêu diệt.