Vì sao kế hoạch ám sát Stalin của Hitler lại thất bại ?

Động cơ thúc đẩy Đức thực hiện chiến dịch Zeppelin?

Thất bại trong các chiến dịch mùa đông ở vùng ngoại ô Moscow và chiến thuật chớp nhoáng Blitzkrieg không phát huy tác dụng và liên tục thất bại buộc Đức phải chuyển hướng khai thác vai trò tình báo để tìm kiếm những cơ hội mới. Vào tháng 3-1942, Văn phòng An ninh chính Reich (RSHA) đã cho ra đời kế hoạch tuyệt mật mang mã số Unternehmen Zeppelin. Bốn tổ chức thân Đức Sonderkommandos tại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng của Liên Xô đã được chọn để thực hiện chiến dịch này, ngoài ra còn có một số phần tử phá hoại được Đức đào tạo để hoạt động chống phá Liên Xô từ bên trong. Tổ chức Sonderkommandos của Zeppelin còn  hợp tác với hai tuyến tình báo quân sự khác của Đức là Abwehrkommandos và Abwehrgruppen. Về cơ bản, chiến dịch Zeppelin triển khai trên quy mô rất lớn với sự tham gia của nhiều cơ quan tình báo, phản gián, phá hoại, tuyên truyền và các tổ chức phiến quân chống Liên Xô. Tù binh chiến tranh và lính chiêu hồi Xô viết cũng được chọn hoặc tự nguyện tham gia trong chiến dịch. Walter Schellenberg, người đứng đầu SD (cơ quan tình báo đối ngoại của Hilter) từng ghi trong cuốn hồi ký riêng rằng  chưa bao giờ Đức lại huy động một lực lượng hùng hậu đến như vậy, nếu không nói là mang tính toàn cầu, được ưu tiên mọi thứ, từ tiền tài, vũ khí cho đến nhân lực... mà mục tiêu cuối cùng chỉ để triệt hạ một người duy nhất là Stalin.

Tướng Grigorii Grigorenko.

Mục tiêu ám sát được giao cho một phần tử có tên Petro Tavrin, một kẻ chiêu hồi và tội phạm có hệ thống người Ukraina, tên thật là Shilo. Shilo-Tavrin được xem là ứng viên sáng giá của SS (lực lượng an ninh của Đảng Đức Quốc xã), vừa có tiền án, tiền sự, lại có tên trong "bản đồ" giới tội phạm với bề dày đáng nể. Đặc biệt, Tavrin còn có tố chất giỏi luồn sâu leo cao, kể cả trong các cơ quan bảo vệ pháp luật. Trước chiến tranh, Tavrin đã có thời gian đảm nhận chức điều tra viên cho một văn phòng công tố ở vùng Voronezh. Năm 1941, Tavrin được tuyển vào quân đội, chỉ bốn tháng trong quân ngũ, Tavrin đã tự nguyện đầu hàng. Trong trại giam, Tavrin được đãi ngộ theo một chế độ đặc biệt. Sau khi nghiên cứu lý lịch và phân tích khả năng, Tavrin được giao cho Heinz Gräfe, sĩ quan phụ trách một số chương trình đặc biệt của Zeppelin và được đào tạo theo một chương trình riêng biệt của ngành tình báo Zeppelin-Nord. Khi Tavrin đã đạt được một số thành tích nhất định thì được giao cho Otto Skorzeny, siêu điệp viên, kẻ đứng đầu lực lượng biệt kích của Đức quốc xã. Ngay lập tức, Tavrin được chuyển đến một ngôi nhà an toàn ở Pskov, được gặp người vợ tương lai Lydia Shilova. Lydia Shilova không chỉ là  vợ mà còn đảm nhận vai trò của SS giao, người giữ vai trò "phát ngôn riêng" cho Tavrin. Cũng trong thời gian này kẻ phản bội Tavrin đã được phong chức danh rởm: Anh hùng Liên Xô, Thiếu tướng, Phó Chỉ huy Bộ phận phản gián SMERSH thuộc cánh quân thứ  39 Mặt trận  Baltic thứ nhất, còn phát thanh viên đài truyền thanh Shilova “bỗng dưng” trở thành thiếu úy thuộc SMERSH.

Do ý nghĩa vô cùng quan trọng nên chiến dịch Zeppelin được ưu tiên ở mức cao nhất, được sử dụng một phi cơ hạng sang Arado-232 có thể hoạt động trong mọi tình huống, kể cả ban đêm và thả bất kỳ nhóm gián điệp, hay phá hoại  nào khi cần, cả trên núi cao lẫn trên mặt biển, hay trên đầm lầy. Tavrin dự định ám sát Stalin bằng thiết bị đặc biệt có tên Panzerknacker (kẻ diệt tăng), nạp tới 9 viên đạn. Về bản chất, đây là súng phóng lựu loại nhỏ có tên Faustpatrone, nòng ngắn, dễ dàng giấu dưới ống tay áo rộng, có thể bắn giáp dày hơn 30 mm ở khoảng cách 300 m. Ngoài ra, Tavrin còn được trang bị một trái mìn từ tính, chốt được điều khiển bằng radio cùng với hàng loạt súng ngắn.

Sự cố bất ngờ của máy bay Arado

Việc bàn giao các phần tử chống lại Liên Xô diễn ra vào ngày 5-9-1944 tại huyện Karmansovskii, vùng Smolensk. Tuy nhiên, máy bay Arado bỗng dưng dở chứng, một phần do thời tiết Nga lúc đó quá xấu. Phi công bị mắc kẹt trong một cơn bão diễn ra ban đêm, làm cho máy  không thể quay trở lại điểm xuất phát và bị rơi. Sau khi ra khỏi máy bay, nhóm của Tavrin đã phải dùng xe máy để đi tiếp về hướng đông. Các phi công Đức còn lại đã quyết định nổ tung máy bay để phi tang, trước khi vượt qua chiến tuyến để trở về căn cứ. Việc gây nổ Arado đã thu hút sự chú ý của các nhân viên tuần tra và phản gián của Liên Xô. Ngay lập tức, một cuộc tìm kiếm đã được khởi động, các phi công của Đức đã rơi vào tầm ngắm và phản công trở lại. Kết quả, một tên bị bắn hạ và hai tên bị bắt. Sau đó, NKVD (Ủy ban An ninh Quốc gia, tổ chức tiền thân của KGB sau này) của Liên Xô đã tiếp tục truy tìm chứng cứ để khám phá tung tích những người đi trên máy bay. Hậu quả, nhóm phản quốc của Tavrin đã bị bắt ngay sau đó tại vùng ngoại ô Smolensk và được giải về Moscow. Stalin đã đích thân thông báo về vụ việc và đích thân thẩm vấn nhóm người này. Được sự đồng ý của Stalin, Cơ quan phản gián của Liên Xô đã quyết định tham gia trò chơi radio đấu trí với người Đức. Nhiệm vụ này được giao cho Tướng Grigorii Grigorenko làm Tổng tư lệnh, ngoài ra còn có Tướng G. Utekhin, Tướng V. Baryshnikov và đại tá V. Abakumov cùng tham gia.

Cuộc đấu trí giữa tình báo Nga và SS

Ngày 27-9-1944, dưới sự giám sát của Grigorenko, Tavrin tham gia vào chương trình phát sóng đầu tiên. Tavrin bắt đầu gửi đi một thông điệp về tổng hành dinh của Đức quốc xã báo tin đã đến Nga. Một tháng sau, người Đức trả lời bằng cách khẳng định đã nhận được điện tín và hỏi Tavrin về những gì đã xảy ra với máy bay Arado và những người đi cùng. Thông báo được Tavrin hồi âm cho Đức quốc xã có nội dung như sau: “Hiện tôi đang ở ngoại ô Moscow, cụ thể là làng Lenino, số nhà 26, đường Kirpichnaia Street. Hãy cho tôi biết trung tâm đã nhận được thêm thông tin về chuyến hạ cánh của tôi chưa. Một lần nữa, đề nghị truyền phát thông tin chậm trên đài để chúng tôi rõ. Cho tôi gửi lời chào tạm biệt mọi người. Ký tên  L.I”. Ngay sau đó, phía Đức đã trả lời: “Nhiệm vụ của anh là xây dựng cơ sở thật vững tại Moscow để chuẩn bị cho các bước hoạt động tiếp theo. Ngoài ra, anh phải báo cáo về tình hình ở Moscow và điện Kremlin”. Grigorenko đã thông báo thông tin nói trên cho thượng cấp và khẳng định người Đức đã cắn câu. Từ đây chiến dịch có tên OF (Sương mù) hay Tuman chính thức phát huy tác dụng.

Việc liên lạc ban đầu chưa phải là thành công tuyệt đối, Abwehr và SD đều là những cỗ máy phản gián sừng sỏ của Đức, cả hai đã tiến hành xác minh các thông tin của Tavrin. Về phần mình, Grigorenko quyết định, mục đích chính của chiến dịch là sao chép công việc Tavrin để thuyết phục người Đức từ bỏ chương trình đào tạo và gửi những nhóm chiêu hồi thực hiện những công việc tương tự, kể cả những phi vụ Liên Xô có thể không biết.

Trong nhiều tháng, Grigorenko và SMERSH đã tiến hành nghiên cứu các động thái của tình báo Đức. Năm 1945, người Đức hy vọng sẽ thành công trong chiến dịch ám sát Stalin. Trung tâm tình báo Đức đã yêu cầu Tavrin tăng tốc, còn về phần minh Tavrin liên tục chuyển về những thông tin chứa đựng nhiều hy vọng. Ví dụ, tháng 1-1945, nhóm của Tavrin đã gửi một bức điện về trung tâm nói về chiến thắng đang tới gần, điều này làm cho Hitler lại càng tin tưởng, mặc dù trên các chiến trường quân Đức đang gặp phải những khó khăn chồng chất. Trò chơi radio Fog tiếp diễn cho đến khi quân Đức đầu hàng, trong quá trình diễn ra trò chơi đấu trí này, nhiều quan chức cấp cao tại Văn phòng An ninh Reich vẫn liên lạc thường xuyên với Tavrin mà không hề hay biết rằng đây chỉ là “con tốt đen” trong trò chơi do Liên Xô đạo diễn. Phía Đức coi Tavrin là nhân vật quan trọng của chiến dịch Zeppelin, thậm chí còn hứa thưởng xứng đáng sau khi chiến dịch kết thúc.

Chiến dịch Fog hoàn thành, tất cả những người tham gia đều nhận được giải thưởng Nhà nước, Tướng Grigorenko được xem là chuyên gia lão luyện trong cuộc đối đầu trí tuệ giữa hai chiến tuyến của hai lực lượng phản gián sừng sỏ nhất thế giới những năm đầu thế kỷ 20 với 183 trò chơi radio cả thảy. Trí tuệ của những người tình báo Xô viết được xem là siêu việt bởi nó đại diện cho lẽ phải, được khẳng định bằng thắng lợi cuối cùng, kết thúc cuộc chiến tranh thế giới thảm khốc, mang lại hòa bình cho toàn thế giới.

Nguyễn Khắc Nam

(Dịch theo Espionagehistoryarchive.com - 7/2016)