Chuyện Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm báo với Bác Hồ

Lần kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã kể lại mẩu chuyện về làm báo với Bác Hồ từ năm 1941 ở chiến khu Việt Bắc:

“Năm 1941, Bác Hồ về Pắc Pó thuộc tỉnh Cao Bằng, chuẩn bị mọi mặt để thành lập Việt Nam độc lập đồng minh, tức là Mặt trận Việt Minh. Đây là thời kỳ tôi có dịp sống và làm việc gần Bác. Báo Việt Nam độc lập ra đời từ lúc này, do Bác làm Tổng biên tập. Bác kể chuyện với chúng tôi về những ngày đầu tiên học nghề viết báo ở bên Pháp. Người ta yêu cầu Bác khi kéo dài một bài báo ra, khi thì rút ngắn lại. Kéo dài ra đã khó, rút ngắn lại càng khó hơn.

Nghe Bác nói vậy tôi thấy rất đúng, nhưng khi chính tôi phải làm báo như Bác, tôi mới thấm thía. Một hôm Bác giao cho tôi viết một bài về vấn đề phụ nữ cho báo Việt Nam độc lập, một trong những số báo đầu tiên, tôi không nhớ là số mấy. Tôi viết một bài hai trang, đọc đi đọc lại lấy làm ưng ý, đưa Bác xem, Bác xem rất nhanh, gọi tôi đưa lại bài viết và mỉm cười:

-Bài này chỉ để cho chú đọc thôi. Ở đây, bà con đọc có lẽ không ai hiểu. Bác trả lại chú.
Bác nói tiếp:

-Bây giờ chú chịu khó viết lại, 200 chữ thôi. Báo của ta ít trang, độc giả của ta trình độ văn hóa thấp, có người đọc chưa thông, viết chưa thạo, nhiều người chưa tự đọc báo được mà chỉ nghe người khác đọc. Khi viết cần nhớ là viết cho ai đọc, viết sao cho người đọc hiểu, hiểu để mà làm.

Thế là bài báo gần 1.000 chữ, tôi phải rút ngắn đi 5 lần, lại phải viết thế nào đồng bào ở đây ai nghe đọc cũng hiểu được, một công việc quá là gian khổ, buộc tôi phải cân nhắc từng ý, từng chữ để đạt được yêu cầu mà Bác đã đề ra. Cuối cùng, bài viết xong tôi lại trao cho “Tổng biên tập” và nói:
-Cố gắng lắm rồi đấy!

Tôi chờ Bác gọi và cho ý kiến. Nhưng lần này Bác lại làm khác. Bác cho mời mấy người ở xung quanh lại. Đồng chí Dương Đại Lâm, chị Nông Thị Trung, đồng chí Lộc “anh nuôi”… tất cả ngồi quây quần bên Bác. Tôi đọc bài báo mới viết lại, đọc chậm, rành rọt từng câu, từng chữ.
Đọc xong, tôi ngồi đợi ý kiến của chủ tọa, như một người đi thi chờ công bố kết quả. Bác Hồ thân mật hỏi:

-Thế nào, các cô, các chú nghe chú Văn đọc có hiểu không?
Mọi người đáp:
-Hiểu ạ.
-Hay không?
-Hay ạ.

Bác hỏi thêm vài câu kiểm tra xem mọi người có hiểu thật không, sau đó Bác cười và nói:
-Bài của chú thế là được.

Thế là bài báo của tôi đã được Tổng biên tập thứ nhất là Bác Hồ và Tổng biên tập thứ hai là tập thể anh chị em xung quanh duyệt và thông qua. Bài được đăng trên báo Việt Nam độc lập số tới. Tôi đã rút ra cho mình một bài học sâu sắc về làm báo, viết báo. Trước hết phải nghĩ đến người đọc và tác dụng thiết thực của bài viết”.