Vụ án phố Ôn Như Hầu - Chiến công lịch sử của lực lượng công an

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, Chính phủ Cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời nhưng còn rất non yếu và phải đối diện với nhiều khó khăn, đặc biệt là nạn “thù trong giặc ngoài”. Vụ án phố Ôn Như Hầu tháng 7-1946 là một chiến công lớn của lực lượng Công an nhân dân mới được thành lập đã góp phần giữ vững chính quyền cách mạng non trẻ.

 

Trong những ngày tháng 8-1945 diễn ra khởi nghĩa giành chính quyền do Đảng ta lãnh đạo, các đảng phái khác như Đại Việt, Việt Nam Quốc dân đảng... cũng nổi dậy ở một số nơi để tranh giành quyền lãnh đạo với Chính phủ Việt Minh nhưng không thành công do không có sự ủng hộ của quần chúng nhân dân. Tuy nhiên những lực lượng này tiếp tục chống phá gây rất nhiều khó khăn cho ta.

 

Vận nước “ngàn cân treo sợi tóc”

 

Khi vào Việt Nam giải giáp vũ khí quân Nhật theo sự phân công của phe Đồng minh, lực lượng quân đội Trung Hoa dân quốc mang theo kế hoạch “Diệt Cộng cầm Hồ” của Tưởng Giới Thạch nhằm ủng hộ các đảng phái quốc gia thành lập một chính phủ thân Trung Hoa Quốc dân đảng tại Việt Nam.

Đội quân này đi tới đâu là giải tán chính quyền Việt Minh tới đó và trao lại quyền quản lý cho các thành viên Việt Nam Quốc dân đảng. Quân Trung Hoa dân quốc đã chuyển giao cho Việt Nam Quốc dân đảng và các đảng phái đối lập với Việt Minh hàng tấn vũ khí thu gom được của Nhật.

Với số vũ khí này, Việt Nam Quốc dân đảng và Đại Việt Quốc dân đảng đã tổ chức các đội vũ trang mang tên “Thần lôi đoàn”, “Thiết huyết đoàn”, “Hùm xám”... gây ra nhiều vụ cướp có vũ trang, bắt cóc, tống tiền, tổ chức ám sát những người theo Việt Minh và cả những người trung lập rồi tuyên truyền đổ lỗi cho Việt Minh đã không đảm bảo được an ninh trật tự ở Hà Nội và một số đô thị ở Bắc Bộ. 

Nhà số 7 phố Ôn Như Hầu. Ảnh tư liệu

Để tránh xung đột với 20 vạn quân Tưởng, trong khi không đủ sức nắm toàn bộ chính quyền, Chính phủ Cách mạng lâm thời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu đồng ý thiết lập một chính phủ liên hiệp lâm thời, trong đó có sự tham gia của Việt Nam Quốc dân đảng được quân Tưởng hậu thuẫn. Trong kỳ họp thứ nhất Quốc hội đã đồng ý nhượng thêm 70 ghế và 4 bộ (Ngoại giao, Kinh tế, Xã hội và Canh nông) mà không thông qua bầu cử cho các phái này.

Trên thực tế khi cuộc bầu cử Quốc hội khóa I diễn ra, các đảng này còn phát động tẩy chay bầu cử với tuyên truyền rằng: “trúng cử chỉ là Việt Minh cộng sản”, “chính quyền trong tay nên Việt Minh muốn ai trúng cũng được”…, đồng thời tổ chức các cuộc tuần hành, hô hào kêu gọi tẩy chay bầu cử. Việt Quốc, Việt Cách thậm chí bắt cóc, giết những ứng cử viên, đảng viên cộng sản, cán bộ Việt Minh hay thủ tiêu những người cùng tổ chức có cảm tình với Chính phủ.

 

Vụ án phố Ôn Như Hầu

 

Trước những hoạt động gây mất trật tự an ninh tại Hà Nội và một số thành phố ở Bắc Bộ, Sở Công an Bắc Bộ đã lập chuyên án mà sau này được lấy tên công khai là Chuyên án số 7 phố Ôn Như Hầu. 

Cuối tháng 6-1946, Nha Công an Trung ương nhận được nguồn tin của cơ sở phát hiện được âm mưu của thực dân Pháp cấu kết với Quốc dân đảng đang chuẩn bị thực hiện âm mưu đảo chính Chính phủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Một cuộc họp của Nha Công an đêm 11-7-1946 đã đi đến quyết định phải bí mật, bất ngờ tập kích các trụ sở của chúng ở số 7 phố Ôn Như Hầu (nay là phố Nguyễn Gia Thiều), số 132 phố Đuy-vi-nhơ (nay là phố Bùi Thị Xuân) và số 80 phố Quán Thánh. Chỉ đạo trực tiếp lực lượng công an phá vụ án này là các đồng chí Lê Giản (Giám đốc Nha Công an Trung ương), Nguyễn Tuấn Thức (Giám đốc Sở Công an Bắc Bộ), Nguyễn Tạo (Trưởng nha Điệp báo Công an Trung ương), Lê Hữu Qua (Trưởng ban trinh sát Sở Công an Bắc Bộ). 

Đội trinh sát đặc biệt, đơn vị chủ chốt trấn áp bọn phản động Quốc dân đảng ngày 12-7-1946. Ảnh tư liệu

 

Ngày 12-7-1946, vào khoảng 7 giờ sáng, Đội trinh sát đặc biệt do Đội trưởng Trần Tấn Nghĩa dẫn đầu đến trụ sở của Việt Nam Quốc dân đảng ở số 7 phố Ôn Như Hầu mang theo mệnh lệnh sự vụ (do đồng chí Lê Hữu Qua ký) để thực hiện nhiệm vụ bắt, khám xét những người có mặt tại trụ sở số 7 phố Ôn Như Hầu can tội tống tiền, bắt cóc người đưa về Sở Công an Bắc Bộ. Khi Đội trinh sát đặc biệt đến thì lực lượng Công an xung phong và tự vệ chiến đấu đã bao vây trụ sở. Tuy nhiên tình thế rất khó khăn, sau 3 lần quay lại trụ sở số 7 Ôn Như Hầu, bằng sự thông minh, nhanh trí, đồng chí Trần Tấn Nghĩa mới khống chế được Phan Kích Nam, Trung ương ủy viên Quốc dân đảng, chỉ huy tại số 7 Ôn Như Hầu và bắt toàn bộ lực lượng Quốc dân đảng tại số 7 Ôn Như Hầu đưa về  Sở Công an Bắc Bộ.

 

Khám xét tại số 7 Ôn Như Hầu ngày 12-7, lực lượng công an thu được 8 súng ngắn, 5 súng trường và 1 trung liên Nhật, dụng cụ tra tấn, thuốc mê và đào được 6 xác người chôn trong vườn chuối sau nhà. Cùng thời điểm, cuộc bắt, khám xét cũng diễn ra tại 2 căn cứ quan trọng của Việt Nam Quốc dân đảng tại 132 Đuy-vi-nhơ và 80 Quán Thánh. Tại hai nơi này, công an thu giữ nhiều tang vật như: máy in tipo; truyền đơn, khẩu hiệu, tài liệu chống Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; tiền giả; vũ khí... Ngoài ra, lực lượng công an đã tìm ra một máy làm tiền giả và một căn phòng với bức tường đẫm máu và nhiều dụng cụ tra tấn; khai quật được 7 xác chết, một số đã bị chặt chân tay…

 

Ngày 13-7, Tư lệnh các lực lượng Pháp tại Hà Nội đã cử sĩ quan tùy tùng đến trụ sở Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Bắc Bộ Phủ thông báo việc người Pháp rút đề nghị tổ chức cuộc diễu binh của quân Pháp tại Hà Nội do nhận thấy không bảo đảm an toàn. Tại đây, đại diện Chính phủ Việt Nam thông báo rằng Việt Minh sẽ tổ chức cuộc mít tinh lớn ở Quảng trường Nhà hát lớn Hà Nội và một số con phố quanh Hồ Gươm để chào mừng kỷ niệm Ngày Cách mạng Pháp 14-7-1789. Tất cả những chứng cứ, tang vật, truyền đơn, khẩu hiệu, ảnh chụp những xác chết, những hố chôn người... mà Công an Bắc Bộ thu tập được trong Vụ án phố Ôn Như Hầu đều được trưng bày cho toàn thể nhân dân Hà Nội được biết trong cuộc mít tinh diễu hành này. 

 

Việc phá vụ án này của lực lượng công an đã lột mặt bọn phản động trong nước, tay sai của bọn phản động bên ngoài; đưa ra ánh sáng dư luận một bọn giả danh chính trị, giả danh quốc gia dân tộc... Vụ án có ý nghĩa to lớn góp phần củng cố chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mới còn non trẻ, để từ đó chuẩn bị bước vào cuộc chiến tranh chống lại sự tái xâm lược của thực dân Pháp trong giai đoạn 1946 - 1954. 

Thế Hoàn (biên soạn)