Núi Tượng - dấu xưa hào hùng

Nhà văn Sơn Nam đã từng viết về vùng đất này như sau: “Vùng Ba Chúc (quanh núi Tượng), thung lũng nhỏ, cổ kính, có cảnh “trước miễu, sau chùa”, miễu (là đình làng độc đáo, thờ trăm quan đại thần) cất phía trước, chùa phía sau, kề sát nhau. Câu ca dao khá xưa, dễ gợi giây phút lâng lâng: “Dạo chơi trước miễu sau chùa/Đụng người mua bán quê mùa thiếu chi”.

"Cốt 2" trên núi Tượng.

Theo người dân địa phương kể lại, trước năm 1870, vùng núi này hãy còn hoang vu, thầy Ngô Lợi - người khai sáng đạo “Tứ Ân Hiếu Nghĩa” dẫn dắt một số đệ tử vào vùng núi Tượng khai hoang lập ấp,  sau  này trở thành làng An Định với 14 thôn; dựng chùa Tam Bảo, chùa Phi Lai, tín đồ các nơi gom về ngày càng đông đúc. Năm 1885, thầy Ngô Lợi và các đệ tử phối hợp với nghĩa quân của Hoàng thân Sivôtha (Campuchia) nổi dậy nhưng bị quân Pháp đưa quân vào trấn áp. Pháp cho đóng đồn dọc kênh Vĩnh Tế để theo dõi, chế ngự. Lần “đạo nạn” này, thầy Ngô Lợi cùng với nhiều tín đồ phải chạy sang Vườn Dầu thuộc Campuchia để lánh nạn. Đến khi trở về, nhà cửa, chùa chiền chỉ còn lại những đống tro tàn. Năm 1887, thực dân Pháp xử bắn 8 người, đày ra Côn Đảo 13 người, cưỡng bức hơn 400 gia đình với gần 2.000 người xuống tàu về bản quán. Thầy Ngô Lợi  bị thực dân Pháp truy bắt  gắt gao nhiều lần nhưng đều thoát khỏi, dân gian đồn đại ông có phép “tàng hình”. Ông viên tịch năm 1890 tại núi Tượng.

Đường lên núi Tượng bắt đầu từ bên hông Trường Tiểu học “B” Ba Chúc. Đường sơn đạo quanh co hiểm trở xuyên qua rừng tầm vông rậm rạp, hai bên đường có khá nhiều cây cối hoang dại như trâm, sung, mét, săn máu… xen lẫn với xoài, mít, me, đào um tùm, mát mẻ. Cảnh vật trên núi hoang sơ, vắng vẻ; chim sâu nhảy nhót, ríu rít trong những vòm lá xanh rậm rạp. Càng lên cao, đường càng dốc, có nơi gần như thẳng đứng phải chen lách qua những khe, gờ, hẻm đá khiến người leo núi phải đeo bám những thân tầm vông, dây leo chằng chịt tiến lên từng bước một.

Trên đỉnh núi Tượng còn tồn tại hai lô cốt được dân địa phương gọi là “Cốt 1, cốt 2” được quân ta xây dựng trong trận chiến biên giới Tây Nam 1978. Cách đây gần 40 năm, vào ngày 18-4-1978, quân  Khmer Đỏ tràn qua biên giới  đánh vào Ba Chúc (Tịnh Biên, An Giang). Đến ngày 22-4, quân Pôl Pốt chiếm được khu vực này và đã gây ra những tội ác vô cùng dã man, khủng khiếp! Hơn 3.000 dân thường Ba Chúc vùng quanh núi Tượng và núi Dài đã bị quân Khmer Đỏ thảm sát. Một số người trốn vào các hang động của núi Tượng ẩn nấp cũng bị  bọn Pôl Pốt phát hiện và giết hại. Số người còn lại chạy về xã Lương Phi gần đó do ta kiểm soát, trên đường bị địch phục kích chỉ còn 10 người sống sót (theo lời kể của ông Bùi Văn Lê (Ba Lê), 70 tuổi, ở ấp Thanh Lương, thị trấn Ba Chúc). Ngày 1-5-1978,  bộ đội ta phản công, đánh chiếm lại toàn bộ khu vực núi Tượng, núi Dài, bọn địch bỏ chạy về bên kia biên giới. “Cốt 1, cốt 2” được quân dân ta xây dựng trên đỉnh núi Tượng sừng sững như hai pháo đài ở địa thế hiểm yếu làm điểm phòng thủ và cảnh giới. Từ đó về sau, bọn Pôl Pốt không thể nào xâm nhập, lấn chiếm, quấy phá vùng biên giới Tịnh Biên…

Đường lên núi Tượng.

Ngày nay, “Cốt 1, cốt 2” vẫn sừng sững, hùng vĩ như hai người chiến sĩ khổng lồ, oai phong đứng canh giữ đất trời biên cương Tổ quốc. Hai lô cốt này nằm trên hai tảng đá lớn cách nhau chừng 5 m. “Cốt 2” ở vị trí cao hơn “cốt 1” độ 3 m, cả hai đều có những lỗ châu mai hướng về phía Tây. Hai lô cốt này được xây dựng bằng đá núi ghép lại, hình khối viên trụ, đường kính đáy cỡ 3m, đường kính đỉnh khoảng 2,5 m, có một cửa hông ở phía Nam. Mỗi lô cốt có thể chứa một tiểu đội. Dưới tảng đá của lô cốt là hang Vồ Đá Dựng, thâm u, bí ẩn, sâu hun hút, hầu như chưa ai dám xuống! Xung quanh lô cốt có rất nhiều hang hốc, gờ đá rất thuận lợi cho phòng thủ, ở phía đông có lối mòn lên lô cốt – đây là đường tiếp tế vận chuyển lương thực, đạn dược lên điểm.

Đứng trên nóc hai lô cốt trên đỉnh núi Tượng, bạn có thể quan sát gần như toàn bộ phía Tây, ta sẽ thấy nhà cửa lô nhô dưới chân núi, vườn tược, đồng ruộng xanh tươi, xa xa là vùng núi Tà Lơn của đất Campuchia…

Đặng Hoàng Thám