Thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký - Người truyền cảm hứng cho khát vọng vươn lên

Trong ký ức của nhiều người, câu chuyện “Tôi đi học” và hình ảnh cậu bé quặp viên gạch non trong hai ngón chân tập viết trên sân được đưa vào những trang sách giáo khoa đã quen thuộc với nhiều thế hệ học sinh Việt Nam.

Cậu bé ấy chính là Nhà giáo ưu tú Nguyễn Ngọc Ký.

Nguyễn Ngọc Ký sinh ngày 28/6/1947, quê ở xã Hải Thanh, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Năm lên 4 tuổi, cậu bé Ký bị ốm nặng khi ẩn nấp dưới hầm tránh bom. Sau những ngày sốt mê man, cậu tỉnh lại nhưng hai cánh tay không còn cử động được nữa và không khác gì “hai cục thịt nằng nặng, lủng lẳng đeo vào hai bên mình”. Hết ốm nhưng hai cánh tay đã bại liệt, cậu bé Ký vô cùng buồn tủi vì không còn được vui chơi như bình thường.

Năm 7 tuổi, khi các lớp bình dân học vụ được mở khắp các làng xóm, các bạn đồng trang lứa được đến lớp học chữ, chẳng còn ai chơi với mình. Nhiều lần cậu nôn nao, khó chịu đến rơi nước mắt khi ngồi trong nhà nghe thấy các bạn bên ngoài ríu rít rủ nhau đến lớp. Cuối cùng, cậu mạnh dạn tự mình tìm đến lớp học, núp bên ngoài tấm liếp cửa lớp nghe cô giáo giảng bài, lén nhìn các bạn học và đánh vần theo.

Đôi chân đã trở thành “đôi tay” thần kỳ của cậu bé Nguyễn Ngọc Ký. Ảnh tư liệu

Một lần, vì mải mê nghe giảng quá mà cậu bước hẳn vào lớp học lúc nào không hay. Mãi khi cô giáo bước tới sát bên, ân cần hỏi thăm, cậu mới giật mình sực tỉnh và òa lên khóc. Khi biết cậu có ý định vào học, cô nâng đôi tay của cậu lên, đôi mắt đầy yêu thương. Về nhà, khi nghe chúng bạn mách lại chuyện ở lớp học, bố khuyên cậu nên ở nhà với lý do “tay con như thế thì học làm sao được!”. Cậu dỗi hờn, nằng nặc lắc đầu không chịu. Thật may, ngay sáng hôm sau, ước mơ của cậu đã trở thành sự thật. Cô giáo đã đến nhà, xin bố cho cậu được đi học. Từ hôm ấy, hằng ngày cậu vui vẻ tới trường như bao bạn bè. Chỉ có điều, cậu đi học mà không bao giờ viết bài, chỉ nghe thôi.

Cả hai tay đều không thể sử dụng được là một bất lợi rất lớn của bản thân, nhưng Ký quyết không buông xuôi, biến điều không thể thành có thể. Cậu bắt đầu luyện tập viết bằng chân, để thực hiện ước mơ đến trường và hòa nhập cùng bạn bè đồng trang lứa. Sau 2 năm tập luyện, cậu bé Ký mới dần quen với việc viết bằng bàn chân. Năm 9 tuổi, cậu bắt đầu học lớp 1.

Lên cấp II, cậu bé Ký ước mơ học giỏi môn Toán. Viết chữ đã khó, sử dụng đồ dùng học Toán còn khó hơn nhiều, dường như càng trong hoàn cảnh khó khăn càng giúp cậu thêm bền chí. Cậu vẫn tập viết, tập vẽ không ngừng. Bàn chân của cậu đã trở thành cánh tay không chỉ giúp cậu cầm bút mà cầm kéo, cầm dao làm thủ công, làm lồng chim…

Chính nhờ sự nỗ lực ấy, Nguyễn Ngọc Ký học rất giỏi. Năm lớp 7, cậu tham dự kỳ thi học sinh giỏi Toán toàn quốc và đứng thứ 5, được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng huy hiệu vì đạt thành tích vượt khó học giỏi. Trong suốt quãng thời gian từ cấp I đến cấp III, cậu học trò Nguyễn Ngọc Ký luôn được công nhận là học sinh giỏi, đạt nhiều thành tích cao trong học tập. Tốt nghiệp cấp III, theo lời bạn bè động viên, cậu chọn học ngành Ngữ văn. Trong suốt 4 năm học đại học, dù bệnh tật luôn đe dọa tính mạng song cậu sinh viên ấy vẫn nỗ lực miệt mài đèn sách.

Năm 1970, Nguyễn Ngọc Ký tốt nghiệp khoa Ngữ văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, quyết tâm trở về quê hương Hải Hậu làm giáo viên theo lời khuyên của Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Bên cạnh công việc của một nhà giáo, thầy Ký còn là một cây bút viết văn, được Hội Nhà văn Việt Nam kết nạp làm hội viên. Sau này, cuộc đời và quá trình luyện viết của thầy đã được đưa vào những trang sách giáo khoa cấp tiểu học, môn Tiếng Việt.

Nhà giáo Ưu tú Nguyễn Ngọc Ký giao lưu với học sinh tại Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh TP. Hồ Chí Minh. Ảnh tư liệu

Suốt cả cuộc đời, thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký đã truyền cảm hứng cho biết bao thế hệ học trò, tham gia các buổi giao lưu và sáng tác nhiều tác phẩm có tính giáo dục cao. Thầy Ký đã ra mắt nhiều tác phẩm để lại tiếng vang như hồi ký: “Tôi đi học”, “Tôi học đại học”, “Tôi đi dạy học”, “Tâm huyết trao đời”. Thầy Ký cũng sáng tác 1.500 câu thơ đố, bài thơ đố in thành 16 tập và xuất bản sách chuyên đề giáo dục với những vấn đề tâm huyết cho nền giáo dục nước nhà…

Sau 35 năm gắn bó với sự nghiệp giáo dục, thầy Ký được tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú. Năm 58 tuổi, thầy Ký còn được Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam trao tặng danh hiệu “Người thầy đầu tiên của Việt Nam dùng chân để viết”.

Thầy Nguyễn Ngọc Ký qua đời vào ngày 28/9/2022, sau thời gian chiến đấu với bệnh suy thận tại nhà riêng ở phường Phước Long B, TP. Thủ Đức (TP. Hồ Chí Minh). Nhà giáo ưu tú Nguyễn Ngọc Ký đã nỗ lực không chỉ tìm cho mình một ánh lửa của niềm tin để tồn tại, mà còn truyền cảm hứng cho nhiều người khác vươn lên trong cuộc sống.

Tường Mạnh