Khấm khá lên nhờ cây lúa nước

Xã Yang Mao (huyện Krông Bông) có 8 buôn đồng bào Êđê và M’nông với 964 hộ, 4.766 khẩu, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo chiếm tới 72%.

Trong khi chưa tìm ra cây trồng phù hợp để chuyển đổi thì việc phát triển diện tích lúa nước được chính quyền hết sức quan tâm. Đến nay diện tích lúa nước trong các buôn đồng bào thiểu số đã lên đến gần 200 ha.

Buôn Ea Chố trước đây gần như không có lúa nước, người dân chủ yếu trồng các loại đậu đỗ, ngô, sắn và lúa đồi. Gần đây, thấy nguồn nước chảy từ suối Ea M'hưng luôn ổn định nên một số hộ trong buôn đã mạnh dạn vỡ hóa những khu đất ven suối lâu nay bỏ hoang để trồng lúa nước.

Thấy hiệu quả, dễ làm nên nhiều bà con trong buôn học theo, dần dần cải tạo và tận dụng những vùng đất ven suối, đất thấp để phát triển cây lúa nước. Vừa qua buôn Ea Chố được đầu tư xây dựng hệ thống kênh mương Ea M'hung, cung cấp đủ nước tưới cho gần 30 ha lúa khiến người dân rất phấn khởi.

Khu vực này trước đây chủ yếu lau sậy và cỏ dại mọc giờ đã trở thành cánh đồng lúa hơn 20 ha của các hộ ở buôn Tul.

Bà Amí Sói, người dân trong buôn chia sẻ: "Gia đình có hơn 2 ha đất canh tác. Trước đây chỉ làm vài sào ruộng ở gần suối để sạ lúa. Làm lúa nước năng suất, hiệu quả hơn trồng các loại cây khác nên 5 năm trước, gia đình quyết định ngăn nước, cải tạo thêm 7 sào để làm ruộng sạ lúa. Khi thu hoạch, gia đình chỉ để lúa đủ ăn còn lại đem bán mua giống, phân bón, trả tiền thuê nhân công và trang trải các chi phí sinh hoạt".

Từ khi hệ thống kênh mương Ea Kar đưa vào sử dụng đến nay, bà con buôn Mghí đã phát triển được hơn 26 ha lúa nước làm 2 vụ chắc ăn. Từ khi trồng lúa nước, nhiều hộ trong buôn đã chủ động được lương thực, không còn phải lo chạy gạo từng bữa như trước nữa. Có hộ ruộng nhiều, được mùa thừa gạo ăn, bán bớt để mua phân bón và nhu yếu phẩm. Cựu chiến binh Ama Nam là một trong những người đi đầu trong việc phát triển cây lúa nước ở buôn Mghí. Hiện gia đình ông có 5 sào ruộng làm được 2 vụ chắc ăn, mỗi vụ thu hoạch hơn 100 bao.

Buôn Kiều trước đây chưa có hệ thống thủy lợi nên người dân làm ruộng phụ thuộc vào nguồn nước thiên nhiên. Những năm hạn hán, thiếu nước thì đất lại bỏ hoang. Từ khi hệ thống thủy lợi Ea Tông được xây dựng, bà con buôn Kiều đã đưa 12 ha đất thấp trồng lúa nước 2 vụ.

Do lượng nước của suối Ea Tông rất lớn nên năm 2019, hơn 20 hộ dân trong buôn góp tiền, góp công đào 2.000 m mương dẫn nước vào khu đất thấp; sửa chữa gần 500 m đường đi để mở rộng và cải tạo hơn 10 ha đất trồng ngô kém hiệu quả sang trồng lúa nước 2 vụ.

Hiện nay một số gia đình có đất thấp ven suối, trồng các loại cây kém hiệu quả tiếp tục thuê máy ủi chuyển đổi để làm ruộng cấy lúa.

Anh Ama Được, người dân buôn Kiều kể: “Gia đình tôi có hơn 2 ha đất, trước đây gia đình chủ yếu trồng sắn, ngô lai. Những loại cây này làm không có lời nên năm nào cũng thiếu ăn. Cách đây 3 năm, tôi thuê máy cải tạo 2 sào đất thấp chuyển sang trồng cây lúa nước, mới đây lại tiếp tục thuê máy san ủi 700 m² đất trồng ngô lai để trồng lúa nước. Do có hệ thống thủy lợi Ea Tông, đủ nước tới nên gia đình tôi làm được 2 vụ lúa nước chắc ăn. Nhờ vậy, không những đủ gạo ăn mà còn thừa lúa để bán”.

Hệ thống thủy lợi Ea Mhưng của buôn Ea Chố mới đưa vào sử dụng.

Buôn Tul có 96 hộ đồng bào M’nông và có diện tích lúa nước nhiều nhất xã với gần 40 ha. Trước đây bà con trong buôn chủ yếu trồng lúa đồi; diện tích đất bằng ven suối chỉ trồng các loại đậu, ngô hoặc bỏ hoang.

Gần đây, tận dụng lợi thế hai dòng suối đầu nguồn là Ea Sai và Ea M’hắt quanh năm không cạn và được địa phương đầu tư xây dựng hệ thống kênh mương dẫn nước đến tận cánh đồng nên bà con đã tận dụng những phần đất bỏ hoang, tiến hành cải tạo, chuyển đổi những diện tích đất thấp sang trồng lúa nước.

Hiện nay hầu như hộ nào trong buôn Tul cũng có ruộng nước. Nhiều gia đình trong buôn nhờ tiền bán lúa mà mua sắm được máy công nông để làm đất, vận chuyển nông sản; lại tận dụng rơm để chăn nuôi trâu, bò.

Tùng Lâm