Hy vọng mới cho tái canh cà phê tại Đắk Lắk

Tái canh cây cà phê nhằm “trẻ hóa” vườn cây là giải pháp hết sức cần thiết và cấp bách vì sự phát triển bền vững của ngành cà phê.

Kết quả còn hạn chế

Cách đây 10 năm, UBND tỉnh Đắk Lắk và Ngân hàng NN-PTNT Việt Nam (Agribank) đã phối hợp tổ chức hội nghị về giải pháp tái canh cây cà phê trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk với sự tham gia của đại diện các bộ, ngành Trung ương và địa phương. Tại hội nghị này đã có 10 biên bản ghi nhớ được ký, với hơn 163 tỷ đồng vốn đầu tư tái canh cho 955,7 ha. Đây là 10 dự án tái canh mở đầu cho một chương trình đầu tư lớn của Agribank đối với cây cà phê.

Sau hội nghị này, với tinh thần “Vốn cho tái canh đã sẵn sàng”, lãnh đạo Agribank tỉnh Đắk Lắk đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tiếp cận các hộ nông dân, doanh nghiệp có nhu cầu tái canh để hướng dẫn thủ tục, quy trình vay vốn và giao chỉ tiêu cho vay tái canh đến từng đơn vị. Agribank xác định đây là cơ hội để tiếp tục mở rộng đầu tư tín dụng phát triển nông nghiệp, nông thôn, nâng cao thương hiệu và năng lực tài chính, góp phần thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng nông thôn mới.

Về phía địa phương, UBND tỉnh Đắk Lắk cũng đã phê duyệt kế hoạch tái canh cà phê trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2013 - 2020; ban hành kế hoạch tái canh cà phê giai đoạn 2021 - 2025. Tại các huyện xúc tiến thành lập ban chỉ đạo về cho vay tái canh cà phê, tổ chức các cuộc đối thoại trực tiếp với các hộ trồng cà phê tại các điểm xã có diện tích tái canh lớn, để người dân thấy được lợi ích lâu dài của việc tái canh cà phê, lập dự án để vay vốn ngân hàng.

Tuy nhiên, thực tế triển khai thực hiện chương trình tái canh cà phê chưa đạt kết quả như kỳ vọng, diện tích tái canh cà phê không đạt so với kế hoạch của tỉnh. Theo thống kê gần đây nhất, toàn tỉnh mới chỉ thực hiện tái canh được hơn 6.893 ha cà phê trong tổng số 24.441,78 ha theo như Kế hoạch tái canh cà phê giai đoạn 2021 - 2025 (theo Quyết định số 3262/QĐ-UBND ngày 30/12/2020 của UBND tỉnh), chỉ bằng 28,2% kế hoạch.

Cán bộ Agribank trực tiếp kiểm tra vườn cây cà phê tái canh thành công đã cho thu hoạch ở giai đoạn kinh doanh.

Về cho vay tái canh cà phê, ở thời điểm có dư nợ cao nhất tại 2 ngân hàng chủ lực là Agribank Đắk Lắk và Agribank Bắc Đắk Lắk chỉ đạt trên 117,6 tỷ đồng, với 221 khách hàng (196 khách hàng cá nhân, 25 doanh nghiệp). Trong đó, một số mô hình đã thành công cho năng suất cao và ổn định, tiêu biểu như: Công ty NHHH MTV Cà phê 720, Công ty NHHH MTV Cà phê 721, Công ty Cà phê Việt Đức và nhiều hộ dân tại các huyện Krông Pắc, Cư M’gar, Cư Kuin...

Tìm cách gỡ khó cho tín dụng tái canh cà phê

Có nhiều nguyên nhân khiến việc thực hiện tái canh cà phê chưa đạt như kế hoạch. Đơn cử như các hộ nông dân phá bỏ cà phê già cỗi để chuyển sang trồng các loại cây cho hiệu quả kinh tế cao hơn như: bơ, sầu riêng… mà không chọn tái canh cà phê; ở một số địa phương, hộ nông dân tự tái canh theo hình thức dặm, vá, hoặc tái canh theo hình thức “da báo”, tức phá bỏ một phần diện tích trong vườn cây để tái canh, vì vậy không đạt yêu cầu về quy trình, kỹ thuật. Trong khi đó, để vay vốn nông hộ phải có giấy xác nhận đủ điều kiện trồng tái canh, tuân thủ chặt chẽ quy trình kỹ thuật trồng tái canh do Bộ NN-PNTN ban hành; đáp ứng các điều kiện về đảm bảo tiền vay, chưa kể dù lãi suất dành cho tái canh cà phê được ưu đãi với mức thấp hơn lãi suất thị trường từ 1,5 - 2%/năm song vẫn còn cao.

Bên cạnh đó, doanh nhiệp có nhu cầu tái canh nhưng khó tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng do vốn tự có thấp, không đủ điều kiện tham gia thực hiện dự án. Đối với các doanh nghiệp nhà nước, do là đất thuê trả tiền hằng năm nên để bảo đảm tiền vay, doanh nghiệp chỉ được thế chấp tài sản gắn liền trên đất thường là vườn cây cà phê, ngoài ra còn phải xuất trình hóa đơn, chứng từ chứng minh việc sử dụng vốn đúng mục đích… Về phía ngân hàng, dù đã có nhiều động thái tích cực trong việc khơi thông dòng vốn cho vay tái canh cà phê nhưng tiến độ giải ngân vẫn chậm, vẫn khó đến với khách hàng.

Những khó khăn, vướng mắc trong quá trình tiếp cận nguồn vốn tín dụng nói chung và vốn cho vay ưu đãi nói riêng, trong đó có vốn cho vay tái canh cà phê đã được các tổ chức tín dụng và các doanh nghiệp, hiệp hội đề cập tại Hội nghị kết nối ngân hàng - doanh nghiệp khu vực Tây Nguyên do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức ngày 20/10/2023 vừa qua tại TP. Buôn Ma Thuột. Trên cơ sở đó đề xuất, kiến nghị những giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quan hệ tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi của ngân hàng với lãi suất hợp lý.

Tại hội nghị này, ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc Thường trực NHNN cho biết, thời gian tới NHNN sẽ cùng với các ngân hàng thương mại nghiên cứu để có được cơ chế, chính sách phù hợp, tích cực nhất để hỗ trợ cho 5 tỉnh vùng Tây Nguyên. Riêng giải pháp vốn cho tái canh cà phê, ông Đào Minh Tú khẳng định: “Chúng tôi sẽ chỉ đạo Ngân hàng NN-PTNT Việt Nam là đầu mối cùng với các ngân hàng thương mại khác nghiên cứu một cách thấu đáo, trên tinh thần khẩn trương nhất để đưa ra được những giải pháp tiếp cận mở rộng và hỗ trợ trực tiếp cho việc tái canh cây cà phê; bên cạnh đó là giúp cho việc thu mua, chế biến, xuất khẩu hiệu quả nhất”.

Có thể nói, kết quả đạt được tại hội nghị là động lực mới cho tái canh cà phê ở Tây Nguyên nói chung và tỉnh Đắk Lắk nói riêng. Mong rằng, sự nỗ lực của ngành ngân hàng cùng với sự vào cuộc tích cực của hộ, doanh nghiệp trồng cà phê và chính quyền địa phương, chương trình tái canh cà phê tại tỉnh Đắk Lắk sẽ khởi sắc trở lại và đạt mục tiêu đề ra.

Phan Quốc Lương