Lãi suất cho vay có "quay đầu" tăng?

Sau hơn một năm tương đối ổn định, từ giữa tháng 4/2024 đến nay đã có hàng loạt ngân hàng điều chỉnh tăng lãi suất huy động. Dự báo thời gian tới, lãi suất tiền gửi sẽ tiếp tục tăng dần trở lại, kéo theo nỗi lo lãi suất cho vay sẽ điều chỉnh tăng theo.

Trong quý I/2024, lãi suất huy động được các ngân hàng điều chỉnh xuống mức thấp nhất lịch sử. Một số ngân hàng còn điều chỉnh khi lãi suất ở các kỳ hạn 1 - 3 tháng dưới ngưỡng 2%/năm.

Điều này tạo điều kiện cho các ngân hàng triển khai các chương trình cho vay ngắn hạn với lãi suất thấp phục vụ nhu cầu kinh doanh; đồng thời là cơ hội để người dân, doanh nghiệp tận dụng nguồn vốn lãi suất thấp để đầu tư khôi phục và phát triển sản xuất, kinh doanh.

Tuy nhiên, bước sang quý II/2024, nhất là từ giữa tháng 4/2024, xu hướng này đã đảo chiều, nhiều ngân hàng điều chỉnh lãi suất huy động theo hướng tăng. Biên độ tăng lớn nhất thuộc về khối ngân hàng thương mại cổ phần.

Khách hàng giao dịch tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh Bắc Đắk Lắk.

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ( NHNN) Chi nhánh Đắk Lắk, lãi suất huy động phổ biến của các tổ chức tín dụng trên địa bàn ở không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng là 0,1 –  0,2%/năm; từ 1 tháng đến dưới 6 tháng là 2,7 – 3,2%/năm; từ 6 tháng đến dưới 12 tháng là 3,3 – 4,4%/năm; từ 12 tháng trở lên là 4,5 – 5,3%/năm.

Tuy nhiên trên thực tế, một số ngân hàng đang niêm yết lãi suất tiền gửi trực tuyến kỳ hạn 12 tháng là 5,4%/năm, kỳ hạn 18 tháng là 5,9%/năm, kỳ hạn 24 tháng là 6%/năm và kỳ hạn 36 tháng là 6,1%/năm. Mặc dù vậy, đây vẫn được xem là mức điều chỉnh tăng ở ngưỡng thấp.

Nhiều người cho rằng, khách hàng không còn "mặn mà" với kênh tiền gửi với lãi suất tiết kiệm thấp như thời gian qua, trong khi các kênh đầu tư khác như vàng đang có tỷ suất sinh lãi cao, bất động sản cũng có dấu hiệu phục hồi.

Vì thế, việc các ngân hàng thay đổi chính sách huy động tiền gửi là cách thức nhằm giữ chân khách hàng chứ chưa hẳn xuất phát từ nguyên nhân đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế.

Thực tế đã cho thấy điều đó, tuy lãi suất tiền gửi tăng, nhưng tổng nguồn vốn huy động trên địa bàn tỉnh đang có dấu hiệu chững lại.

Tính đến hết tháng 4/2024, tổng nguồn vốn huy động trên địa bàn ước đạt 83.500 tỷ đồng, tăng 0,44% so với đầu năm, nhưng lại giảm 0,61% so với tháng trước. Đặc biệt, huy động vốn trên 12 tháng ước đạt 6.500 tỷ đồng (chiếm 7,78% nguồn vốn huy động), đã giảm 2,90% so với đầu năm.

Trong khi đó, lãi suất cho vay của các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh đang phổ biến ở mức 4,0%/năm đối với cho vay ngắn hạn ở các lĩnh vực ưu tiên; lãi suất cho vay các lĩnh vực còn lại ở mức 6,0 – 8,0%/năm; đối với cho vay trung, dài hạn phổ biến ở mức 8,0 – 11%/năm.

Ngoài ra, theo mức lãi suất bình quân mà các ngân hàng công bố, lãi suất cho vay bình quân đang ở dưới ngưỡng 8%/năm, thậm chí thấp hơn mức 7%/năm, đặc biệt là ở bốn ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước.

Cụ thể, lãi suất cho vay bình quân của bốn “ông lớn” này lần lượt là: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) là 7,47%/năm, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) 6,4%/năm, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) 6,49%/năm và Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) 6,3%/năm.

Lãi suất này được xem là tương đối “dễ thở”, nhưng tăng trưởng tín dụng trên địa bàn vẫn không đạt như kỳ vọng.

Cụ thể, tính đến hết tháng 4/2024, dư nợ cho vay ngắn hạn ước đạt 104.900 tỷ đồng (chiếm 68,92% tổng dư nợ), tăng 1,59% so với đầu năm; dư nợ cho vay trung, dài hạn ước đạt 47.300 tỷ đồng (31,08% tổng dư nợ cho vay), giảm 2,62% so với đầu năm.

Đặc biệt, ngoài cho vay nông nghiệp, nông thôn có dư nợ ước đạt 74.200 tỷ đồng (chiếm 48,75% tổng dư nợ cho vay), tăng 0,71% so với đầu năm thì nhiều lĩnh vực ưu tiên có tỷ lệ tăng trưởng giảm so với đầu năm.

Cụ thể, cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa có dư nợ ước đạt 20.200 tỷ đồng (chiếm 13,27% tổng dư nợ toàn địa bàn), giảm 2,39% so với đầu năm và cho vay xuất khẩu có dư nợ ước đạt 2.100 tỷ đồng (chiếm 1,38% tổng dư nợ toàn địa bàn), giảm 2,91% so với đầu năm.

Có thể thấy hoạt động tín dụng đã phần nào được khơi thông trở lại nhưng tăng trưởng vẫn rất khó khăn. Do đó, việc các ngân hàng điều chỉnh tăng lãi suất huy động càng khiến nhiều người, nhất là doanh nghiệp lo lắng. Khi đây là thời điểm người dân, doanh nghiệp cần vốn để vực dậy sản xuất, kinh doanh, nếu lãi suất huy động tăng sẽ kéo theo lãi suất cho vay tăng, gây áp lực trả nợ lớn.

Tuy nhiên, theo đại diện một số ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn tỉnh, với diễn biến thị trường như hiện nay, cùng với sự quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng của Chính phủ, NHNN, khả năng tăng lãi suất cho vay vào giai đoạn này là khó diễn ra.

Giang Nam