Đàm phán an ninh Nga - NATO: Không đạt kết quả như kỳ vọng

Ngày 12/1, cuộc họp của Hội đồng Nga và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Brussels (Bỉ) đã kết thúc. Đây là cuộc họp thứ hai trong một loạt các cuộc đàm phán về đảm bảo an ninh.

Phát biểu tại cuộc họp báo về kết quả cuộc họp của Hội đồng Nga - NATO sau 2,5 năm, Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết, "có những khác biệt đáng kể giữa các nước đồng minh NATO và Nga" liên quan đến những yêu cầu đảm bảo an ninh mà Moskva đưa ra. Ông cho rằng những bất đồng này sẽ khó có thể hóa giải, nhưng việc tất cả các nước thành viên NATO và Nga đã cùng ngồi vào bàn đàm phán và thảo luận những vấn đề lớn là một tín hiệu tích cực. Theo ông Stoltenberg, cuộc thảo luận không dễ dàng, nhưng hữu ích. Ông tuyên bố, các nước thành viên NATO tin tưởng vào đối thoại với Nga, bất chấp những bất đồng nghiêm trọng về tình hình Ukraine và các vấn đề an ninh châu Âu, đồng thời, muốn khôi phục công việc của cơ quan đại diện ngoại giao của các bên.

Tuy nhiên, ông Stoltenberg cũng cảnh báo về nguy cơ xung đột quân sự thực sự ở châu Âu đang gia tăng, khi khác biệt giữa Nga và các nước NATO vẫn còn quá lớn.        

Từ trái qua phải: Thứ trưởng Quốc phòng Nga Aleksandr V. Fomin, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Aleksandr V. Grushko và Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg trước cuộc họp tại Brussels ngày 12/1. Ảnh: New York Times

Trong khi đó, theo tuyên bố của Phái bộ Mỹ tại NATO, tại cuộc họp của Hội đồng Nga - NATO, các thành viên liên minh này tái khẳng định cam kết đối với cách tiếp cận gồm cả đối thoại và răn đe đối với Moskva. Tuyên bố nêu rõ NATO sẽ giữ vững hệ thống phòng thủ, đồng thời vẫn để ngỏ cánh cửa đối thoại và ngoại giao. Về phần mình, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nga A. Grushko cho rằng, cuộc họp của Hội đồng Nga - NATO là hoàn toàn cần thiết, nó giúp hiểu rõ hơn lập trường của các bên. Theo ông, "cuộc hội đàm diễn ra khá thẳng thắn, trực tiếp, sâu sắc, phong phú, nhưng đồng thời cũng bộc lộ một số lượng lớn khác biệt về các vấn đề cơ bản”. "Nếu các nước NATO thực sự muốn hợp tác với Nga, họ phải tính đến vai trò rất quan trọng của nước này với tư cách là quốc gia đảm bảo hòa bình trong không gian châu Âu - Đại Tây Dương rộng lớn, đóng góp tuyệt đối vào việc duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực này", Thứ trưởng Grushko lưu ý.

Cuộc họp của Hội đồng Nga – NATO được đánh giá là cơ hội hiếm hoi để hai bên hóa giải những căng thẳng chồng chất gần đây. Tuy nhiên, trước thềm các cuộc đàm phán này, cả hai bên đều bày tỏ không mấy lạc quan về các đột phá có thể đạt được.

Trước đó, cuộc đàm phán giữa Nga và Mỹ tại Geneva ngày 10/1 liên quan tới các đề xuất an ninh của Moskva không đạt được nhiều tiến triển, dù hai bên mô tả cuộc đối thoại lần này là "hữu ích" và "rất chuyên nghiệp".

Theo dự thảo thỏa thuận an ninh được Nga công bố cuối năm ngoái, Moskva yêu cầu NATO cam kết không mở rộng về phía Đông, hành động mà Moskva coi là mối đe dọa an ninh lớn đối với Nga, bao gồm không kết nạp Ukraine và thêm các nước khác. Cụ thể, Nga yêu cầu NATO không được triển khai binh lính hoặc vũ khí tới bất cứ quốc gia nào gia nhập khối sau năm 1997, tức toàn bộ các nước ở phía Đông của liên minh quân sự này (Ba Lan, Cộng hòa Séc, Hungary, 8 nước Balkan và 3 nước vùng Baltic), mà không có sự đồng ý của Moskva.

NATO cần tham vấn trước khi tổ chức các cuộc tập trận ở khu vực sát biên giới Nga. Ngoài ra, Nga và NATO phải hạn chế triển khai tên lửa tầm trung và tầm ngắn ở những khu vực có thể gây tổn hại tới bên kia... Cuối cùng, Nga yêu cầu hủy bỏ quyết định năm 2008 của NATO về kết nạp Ukraine và Gruzia. Nga cho rằng các thỏa thuận này sẽ vạch ra những nguyên tắc về an ninh bình đẳng giữa hai bên và tránh đe dọa lẫn nhau, qua đó thiết lập một sự khởi đầu mới cho quan hệ luôn nghi kỵ lẫn nhau giữa Nga và NATO.

Hai dự thảo thỏa thuận này được đưa ra sau hàng loạt sự kiện gây căng thẳng trong quan hệ hai bên, đặc biệt là việc Nga và NATO tăng cường triển khai vũ khí, lực lượng và tiến hành các cuộc tập trận ở khu vực gần biên giới Ukraine và Biển Đen.

Theo số liệu của Bộ Quốc phòng Nga, cường độ của các chuyến bay do thám của NATO trong khu vực Biển Đen năm ngoái đã tăng 60% so với năm 2020. Số lần xuất kích tăng từ 436 lên 710 lần và sự hiện diện của các tàu chiến và tàu hậu cần của NATO ở khu vực này đã trở thành thường trực. Ngược lại, Mỹ và NATO đồng loạt cáo buộc Nga đưa 100.000 quân áp sát biên giới Ukraine chuẩn bị tấn công quân sự quốc gia này dù Moskva kiên quyết bác bỏ, lập luận rằng các động thái chuyển quân, kiểm tra khả năng sẵn sàng chiến đấu là hoạt động thường xuyên của quân đội Nga bên trong lãnh thổ của mình.

Nhà khoa học chính trị, Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học Arkhon của Nga Anton Viktorovich Bredikhin đánh giá quan hệ Nga - Mỹ vẫn rất phức tạp, khó khăn trong năm 2022, thậm chí sẽ trầm trọng hơn trên tất cả các hướng kinh tế, quân sự và chính trị.

Mặc dù vậy, giới chuyên gia tin rằng việc Nga và Mỹ/NATO tiến hành đàm phán đã là tín hiệu đáng mừng, tránh những mối nguy hại trực tiếp đến an ninh quốc tế. Bình luận về cuộc họp của Hội đồng Nga - NATO ở Brussels, nhà khoa học chính trị người Đức Alexander Rahr cho rằng, “phía Nga và NATO sẵn sàng tiếp tục đối thoại không phải bằng sự cao giọng mà bằng một giọng điệu bình thường”. Nga có cơ hội "đạt được một bước tiến mới" trong đối thoại với phương Tây.

Hồng Hà (Theo Vietnam+, VOV)