Già Mốk của rừng Yok Đôn

Giữa thênh thang rừng khộp Yok Đôn, tinh thần kiên trung của buôn Drang Phốk, nơi từng là hậu cứ trong kháng chiến chống Mỹ năm nào vẫn vẹn nguyên trong ông Y Mốk Hra (67 tuổi), người có uy tín của buôn Drang Phốk (xã Buôn Đôn).

Buôn Drang Phốk (xã Buôn Đôn) nằm trong vùng lõi Vườn quốc gia Yok Đôn.

Giữ rừng là giữ nhà

Hơn 40 năm gắn bó với công tác kiểm lâm ở Vườn quốc gia Yok Đôn, già Y Mốk thuộc nằm lòng từng vạt rừng, từng dòng suối nơi phên dậu biên giới. Sau khi nghỉ hưu, thay vì an nhàn, ông tiếp tục đồng hành với cán bộ, chiến sĩ Đồn biên phòng Sêrêpôk trong những chuyến tuần tra.

Mỗi quý một lần, già Y Mốk cùng lực lượng chức năng băng rừng, vượt suối, kiểm tra các đường mòn, gỡ bẫy, phát hiện dấu vết xâm hại rừng… và đến từng cột mốc biên giới.

Gặp chúng tôi, ông Y Mốk hào hứng kể lại những chuyến đi tuần tra với niềm tự hào xen lẫn: "Lần nào cũng vậy, cứ đến các cột mốc: 42, 43, 44…, việc đầu tiên tôi làm là lau sạch từng vết bụi. Sau đó, tôi nhờ các chú bộ đội biên phòng chụp ảnh cho mình bên cạnh cột mốc để mang về cho bà con xem, cho con cháu biết đây là lãnh thổ của mình, phải giữ lấy".

Những tấm ảnh ấy giờ trở thành tư liệu quý trong các buổi tuyên truyền, phát động quần chúng tại 8 thôn, buôn trên địa bàn xã Buôn Đôn.

Ông Y Mốk Hra, người có uy tín buôn Drang Phốk cùng cán bộ, chiến sĩ bộ đội biên phòng vệ sinh cột mốc 44. Ảnh: Nguyễn Lân

Nhờ sự tận tâm của già Y Mốk, phong trào giữ rừng, giữ biên cương ở buôn Drang Phốk lan tỏa mạnh mẽ. Nếu như trước đây, việc tuần tra chủ yếu do kiểm lâm và bộ đội biên phòng đảm nhiệm, thì nay đã có 29 hộ dân trong buôn tham gia. Những bước chân đều đặn của người dân buôn Drang Phốk và cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Sêrêpốk trên các tuyến tuần tra trở nên quen thuộc giữa vùng lõi rừng Yok Đôn.

Buôn Drang Phốk có 146 hộ với 537 nhân khẩu, chủ yếu sống dựa vào 147 ha đất nông nghiệp (trong đó có 27 ha lúa nước). Cuộc sống còn nhiều khó khăn, nhưng bà con hiểu rằng giữ rừng, giữ biên giới chính là giữ lấy sinh kế của mình. Nhận khoán rừng giúp tăng thu nhập; tuần tra rừng giúp bảo vệ cuộc sống. 

Già Y Mốk Hra (áo thổ cẩm) cùng người dân buôn Drang Phốk và bộ đội đồn Biên phòng Sêrêpốk tuần tra biên giới. Ảnh: Nguyễn Lân

Già Y Mốk chậm rãi nói: “Bao đời nay, rừng khộp Yok Đôn che chở cho buôn mình. Giữ rừng là giữ nhà. Khi nào đôi chân còn đi được thì tôi còn đi tuần tra”.

Trạm Kiểm lâm Drang Phốk được giao bảo vệ 5.000 ha rừng, trong đó hơn 800 ha được giao khoán cho cộng đồng. Nhân lực kiểm lâm mỏng, nhưng nhờ sự chung tay của người dân, nhiều năm nay tình trạng xâm phạm rừng, đặt bẫy thú giảm rõ rệt. Với hệ sinh thái đặc thù và là nơi hội tụ 858 loài thực vật, 89 loài thú, 305 loài chim…, việc gìn giữ từng tấc rừng là gìn giữ “mái nhà chung” của buôn làng.

Già Y Mốk Hra thường xuyên cùng cán bộ, chiến sĩ Đồn biên phòng Sêrêpốk lắng nghe tâm tư của các hộ dân trong buôn Drang Phốk.

Người giữ bình yên cho buôn làng

Không chỉ là “cánh tay nối dài” trong giữ rừng, bảo vệ đường biên giới, già Y Mốk còn là người giữ nhịp bình yên về an ninh trật tự cho buôn Drang Phốk. 

Buôn Drang Phốk có 7 dân tộc cùng chung sống, trình độ dân trí không đồng đều, từng xảy ra tảo hôn, hôn nhân cận huyết, vi phạm liên quan đến rừng, tàng trữ vũ khí... Những năm gần đây, khi chính quyền xã Buôn Đôn đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật, vai trò của già làng, người uy tín như già Y Mốk càng trở nên then chốt.

Với hiểu biết pháp luật, phong tục và sự chân tình, ông kiên trì giải thích cho bà con không phá rừng làm rẫy, không khai thác gỗ trái phép, không tảo hôn, phải làm Giấy khai sinh, Căn cước đầy đủ…

“Bà con nghe già Y Mốk thì tin, rồi làm theo. Nhiều hủ tục dần được xóa bỏ, tình trạng vi phạm pháp luật giảm hẳn, nhất là nạn uống rượu gây rối trong cộng đồng”, ông Y Cường Niê, Trưởng buôn Drang Phốk nói.

Ông Y Mốk Hra luôn cùng lực lượng Công an xã Buôn Đôn tìm hiểu, nắm tình hình cơ sở.

Không chỉ vậy, ông Y Mốk còn cùng lực lượng Công an xã vận động bà con làm Căn cước điện tử. Ông bảo, mình không rành rọt công nghệ, nhưng mỗi lần cán bộ, chiến sĩ Công an xã xuống buôn hướng dẫn, mình đều ngồi cạnh quan sát, lắng nghe.

Ở một buôn sống rải rác giữa rừng, nhiều hộ đi rẫy cả tuần, có người còn không nhớ đầy đủ họ tên, năm sinh, việc tìm từng người để vận động làm giấy tờ vô cùng gian nan. Thế nhưng, nhờ tiếng nói của người có uy tín, từng gia đình một được thuyết phục. Đến nay, người dân buôn Drang Phốk hoàn thành thủ tục cấp Căn cước công dân và cập nhật thông tin định danh, góp phần giữ nền nếp quản lý cư trú và bảo đảm an ninh trật tự.

Ông Y Mốk còn cùng với Công an xã, Đội vận động quần chúng tuyên truyền, vận động người dân tự giác giao nộp nhiều loại vũ khí, hỗ trợ hòa giải các mâu thuẫn trong cộng đồng, tuyên truyền phòng chống ma túy, giữ vững truyền thống buôn Drang Phốk trong sạch về ma túy.

Già Y Mốk Hra tìm hiểu cách sử dụng Căn cước điện tử.

Khi nói về già Y Mốk, Trung tá Y Khăm Phắc Hwing, Phó Trưởng Công an xã luôn dành sự trân trọng: “Drang Phốk là buôn đặc biệt, hơn 80% dân số là người dân tộc thiểu số, sử dụng nhiều ngôn ngữ khác nhau như M’nông, Êđê, J'Rai… Có những việc lực lượng công an phải mất thời gian mới nắm được, nhưng già Y Mốk chỉ cần một chuyến đi thăm bà con là hiểu rõ. Ông nắm dân, hiểu buôn; điều quý nhất là mỗi khi nhắc nhở bà con về việc gì, chính ông luôn làm gương trước. Nhờ vậy, nhiều mâu thuẫn được hóa giải từ khi còn chưa kịp nảy sinh. Mỗi chuyến đi của ông cũng giúp Công an xã nắm chắc tình hình, tháo gỡ nhiều điểm nóng ngay từ gốc”.

Dù mái tóc đã nhuốm bạc và bước chân không còn nhanh nhẹn, nhưng người ta vẫn cảm nhận được ở ông sức sống kiên cường của một “cây xà nu” giữa đại ngàn. Ông không chỉ giữ rừng, bảo vệ biên giới, mà còn giữ nếp bình yên cho buôn làng, như cách người dân buôn Drang Phốk vẫn trìu mến gọi: “Già Mốk của rừng Yok Đôn”.

Hoàng Ân