Trầm cảm sau sinh: Không nên xem nhẹ

Sau khi sinh con, phụ nữ thường thay đổi về tâm sinh lý hoặc phải chịu các áp lực trong việc chăm sóc con nên dễ bị rối loạn cảm xúc, có những suy nghĩ tiêu cực, mệt mỏi, buồn chán và lo lắng. Các dấu hiệu ban đầu của trầm cảm sau sinh thường không được chú ý, chỉ đến khi xảy ra hậu quả đau lòng thì nhiều gia đình mới nghĩ lại về các dấu hiệu gợi báo của căn bệnh này.

Sau khi sinh con được 1 tháng, chị Mai Thị Kiều (trú xã Hòa Thắng, TP. Buôn Ma Thuột) thường xuyên có dấu hiệu mệt mỏi, chán nản. Vì con khó, hay khóc đêm nên hầu như đêm nào chị cũng phải thức chăm con. Bên cạnh đó, sữa mẹ ít, không đủ sữa cho con bú nên chị thêm stress.

“Lúc đầu tôi cố gắng tâm sự với chồng nhưng rồi do tính chất công việc, chồng tôi quá bận nên dần dần tôi không còn muốn kể các vấn đề của mình nữa. Tôi cứ im lặng chịu đựng, nhưng chỉ sau đó một thời gian, tôi bắt đầu sợ khi nghe tiếng khóc của con, tôi cứ bị ám ảnh, bực bội vô cớ, nhiều khi không còn muốn chăm sóc con. Sau khi được các bác sĩ tư vấn và điều trị, tâm trạng tôi đã tiến triển tốt hơn. Chồng và mọi người trong gia đình phụ giúp tôi chăm con, thường xuyên chia sẻ mọi chuyện nên tôi không còn ý nghĩ tiêu cực. Đến nay khi con đã hơn 1 tuổi nhưng khi nghĩ về giai đoạn đó tôi vẫn còn rất sợ. Nếu không phát hiện ra mình bị trầm cảm sau sinh sớm thì tôi không biết chuyện gì sẽ xảy ra”, chị Kiều chia sẻ.

Bác sĩ Bệnh viện Tâm thần tỉnh tư vấn khám, điều trị cho một trường hợp trầm cảm sau sinh. Ảnh: Quang Nhật

Theo bác sĩ CKI Nguyễn Thị Luyến, Trưởng phòng Kế hoạch chỉ đạo tuyến Bệnh viện Tâm thần tỉnh, trường hợp mắc trầm cảm sau sinh được phát hiện sớm và điều trị kịp thời như chị Mai Thị Kiều rất may mắn. Thực tế thời gian qua, có không ít trường hợp bị trầm cảm sau sinh nhưng phát hiện muộn, đến khi xảy ra hậu quả đáng tiếc gia đình mới biết người thân mình bị trầm cảm sau sinh. Điển hình như năm 2021, tại huyện Krông Năng, một sản phụ đã ôm con ra bỏ ngoài sân cả đêm, bản thân mình thì tự cắt tay rồi dìm mình xuống ao để tự tử, may mà gia đình phát hiện đưa đi cấp cứu kịp thời. Sau đó, sản phụ mới được điều trị trầm cảm sau sinh.

Theo thống kê, tại Việt Nam có khoảng 20% phụ nữ mắc trầm cảm sau sinh. Các dấu hiệu của trầm cảm sau sinh xuất hiện vào những tuần đầu hoặc kéo dài cả năm sau khi sản phụ sinh con. Người mẹ mắc trầm cảm sau sinh có thể khiến bị suy nhược cơ thể, sụt cân, suy nhược thần kinh, hoảng hốt, căng thẳng, có những suy nghĩ hoang tưởng. Khi đã bị trầm cảm sau sinh, người mẹ sẽ không có đủ tâm trí để chăm sóc tốt cho gia đình và đứa con sơ sinh. Nghiêm trọng hơn, khi trầm cảm nặng, người mẹ thường có suy nghĩ tự tử, có các hành vi gây hại đến bản thân mình, thậm chí gây hại đến tính mạng của em bé.

Hiện nay chưa nghiên cứu nào chỉ ra nguyên nhân chính xác gây ra bệnh trầm cảm sau sinh. Tuy nhiên, có rất nhiều yếu tố tác động dẫn tới trầm cảm sau sinh ở phụ nữ như những thay đổi về nội tiết tố, tâm lý, xã hội, thể chất, tinh thần; mắc một số bệnh như bệnh nhược giác, thiếu vitamin B12 hoặc bị các tác dụng phụ của thuốc kháng sinh, làm mẹ đơn thân, sinh con bị dị tật, có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, sinh con ở tuổi vị thành niên, không có sự chăm sóc giúp đỡ của gia đình, nhất là người chồng… Dấu hiệu nhận biết chung đó là sản phụ cảm thấy buồn chán, thất vọng, lo âu, ăn ngủ bất thường, kém tập trung chú ý, tự ti với bản thân, cảm thấy không có đủ năng lực nuôi con, chăm con, từ đó nảy sinh ý định gây hại cho bản thân hoặc em bé.

Theo bác sĩ Luyến, để điều trị trầm cảm sau sinh cần kết hợp điều trị thuốc và tâm lý, trong đó điều trị tâm lý được đặt lên hàng đầu. Trường hợp bệnh nặng, buộc phải cai sữa em bé và điều trị bằng thuốc trầm cảm. Trong quá trình sản phụ điều trị trầm cảm sau sinh, cần có sự chia sẻ, cảm thông, động viên của người chồng và gia đình. Bên cạnh đó, trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần tuân thủ đúng phác đồ, uống thuốc đủ liều, theo dõi và báo ngay với cơ sở điều trị nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường.

Để phòng tránh bệnh trầm cảm sau sinh, trước khi mang thai, người phụ nữ cần phải có kiến thức về tiền sản, tiền hôn nhân, kiến thức về chăm sóc sức khỏe tinh thần. Trong thời gian mang thai, bên cạnh việc chăm sóc về sức khỏe, phụ nữ mang thai nên tạo cho mình một tinh thần thoải mái, giải tỏa stress, không gây áp lực cho chính mình. Khi có tâm sự, áp lực cần chia sẻ cho chồng, người thân trong gia đình, bạn bè, không nên giấu kín những khó khăn gặp phải.

Phương Nhiên