Đề án Ngoại ngữ và vấn đề đạt chuẩn

Thực hiện Đề án Ngoại ngữ Quốc gia 2020, các địa phương trên cả nước đã và đang tiến hành khảo sát trình độ ngoại ngữ của giáo viên theo khung tham chiếu của châu Âu. Tuy nhiên, sau khi khảo sát một số địa phương (kể cả thành phố lớn) giáo viên chưa đạt chuẩn theo Đề án chiếm tỷ lệ lớn. Vì sao?

Theo công văn việc rà soát, kiểm tra, đánh giá trình độ giáo viên ngoại ngữ theo 4 kỹ năng:  nghe, nói, đọc, viết. Tuy nhiên, thói quen dạy ngoại ngữ từ trước đến nay là coi trọng ngữ pháp. Vì vậy, đa số giáo viên còn hạn chế về các kỹ năng khác, nhất là kỹ năng giao tiếp, chắc chắn phần đông giáo viên bị khuyết kỹ năng và rất khó đạt chuẩn. 

Đã khảo sát thì nên khảo sát đồng loạt, cùng thời gian chứ không nên khảo sát trước sau. Thông thường, địa phương khảo sát trước sẽ bị thiệt thòi hơn địa phương khảo sát sau. Bởi lẽ, những địa phương khảo sát trước ít có thời gian chuẩn bị. Còn địa phương khảo sát sau  sẽ có thời gian để chuẩn bị ôn tập hoặc học cấp tốc để lấy các chứng chỉ TOEFL, IELST, FCE có điểm tương ứng với mức điểm của từng bậc để khỏi phải khảo sát. Cho nên địa phương sau đạt chuẩn nhiều hơn cũng là điều hiển nhiên.

Cũng theo đề án ngoại ngữ quốc gia 2020, giáo viên tiểu học, THCS phải đạt trình độ B2 trở lên; giáo viên THPT…phải đạt trình độ C1 trở lên theo khung tham chiếu năng lực ngoại ngữ chung châu Âu. Biết rằng giáo viên THPT phải khảo sát trình độ cao hơn giáo viên tiểu học và THCS. Thế nhưng, ngay trong các trường THPT (trước đây là các trường cấp 2-3),  có không ít giáo viên từ trình độ cao đẳng sư phạm ngoại ngữ học chuyên tu, tại chức, từ xa lên trình độ đại học. Nếu khảo sát họ như các giáo viên học đại học chính quy (tức theo trình độ C1) chắc chắn sẽ chênh lệch. 

Mặc dù khảo sát là để bồi dưỡng và nâng cao trình độ giáo viên đạt chuẩn của giáo viên theo khung tham chiếu châu Âu; sau khảo sát, giáo viên nào chưa đạt chuẩn thì tiếp tục bồi dưỡng để nâng cao trình độ là tốt. Tuy nhiên, Bộ cũng nên mạnh tay trong việc này. Cụ thể, nếu giáo viên nào cứ khảo sát đi khảo sát lại nhiều lần mà không đạt thì nên chuyển công tác khác hoặc giải quyết cho họ nghỉ theo chế độ. Có như vậy giáo viên ngoại ngữ mới thường xuyên tự học để nâng cao trình độ chuẩn. Không ai khác, chính giáo viên là nhân tố quyết định đến chất lượng dạy học trong nhà trường.

Ngô Mã Thiên