Ukraine tước chức danh tổng thống của ông Viktor Yanukovych, căng thẳng tại miền Đông Ukranie tiếp tục leo thang

Đài Tiếng nói nước Nga/THX đưa tin, ngày 4-2, với 281 phiếu thuận, Quốc hội gồm 450 ghế của Ukraine đã thông qua đạo luật tước chức danh Tổng thống của ông Viktor Yanukovych.

 

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Quốc hội Ukraine đưa ra quyết định như vậy, theo đó chính thức phủ nhận chức danh tổng thống, cũng như tất cả các lợi ích và đặc quyền mà ông Viktor Yanukovych được hưởng theo quy định của pháp luật.

 

Theo Hiến pháp Ukraine, tổng thống được giữ chức danh này suốt đời trừ khi bị luận tội. 

 

Hồi tháng 2-2014, Quốc hội Ukraine bỏ phiếu bãi miễn chức Tổng thống của ông Yanukovych, tuyên bố ông này không thể đảm đương các trách nhiệm của mình theo quy định của Hiến pháp sau khi rời Kiev trước làn sóng biểu tình đường phố kéo dài nhiều tháng phản đối ông từ chối ký thỏa thuận liên kết với Liên minh châu Âu (EU). 

Binh sĩ Ukraine tới Debaltseve thuộc vùng Donetsk, miền Đông Ukraine ngày 1-2. (Nguồn: AFP/TTXVN)

Trong khi đó, tình hình Ukraine vẫn đang diễn biến phức tạp. Trong vài tuần gần đây, bạo lực tái bùng phát tại miền Đông Ukraine đã khiến hàng trăm dân thường thiệt mạng khi lực lượng ly khai đẩy mạnh cuộc tấn công nhằm vào những khu vực do chính phủ kiểm soát. 

 

RIA Novosti sáng 4-2 dẫn lời một lãnh đạo vũ trang của Cộng hòa Lugansk tự xưng cho biết, tiêm kích Su-25 của lực lượng này đã lần đầu tiên tấn công quân chính phủ từ trên không. “Su-25 của chúng tôi trên bầu trời khu vực tuyến cao tốc Artemivsk-Debaltseve và tấn công một đoàn xe tải và bọc thép của quân đội Ukraine”, tin từ trụ sở CH Lugansk tự xưng cho biết.

 

Trước đó, một lãnh đạo quốc phòng của Cộng hòa Donetsk tự xưng cũng tuyên bố, lực lượng ly khai đã bắn hạ một chiến đấu cơ của lực lượng vũ trang Ukraine. Chính quyền Kiev chưa có các phản ứng với các tuyên bố của lực lượng ly khai miền Đông.

 

Trong 24 giờ qua, thêm 16 dân thường Ukraine thiệt mạng vì bạo lực ở miền Đông. Liên hiệp quốc cảnh báo làn sóng bạo lực mới có thể trở thành “một thảm họa”. Quân đội Ukraine cũng thông báo 5 binh sĩ thiệt mạng trong giao tranh với lực lượng đối lập gần Debaltseve. BBC dẫn lời người đứng đầu cơ quan nhân quyền LHQ Zeid Ra’ad Al Hussein: “Các bên giao tranh đã vi phạm rõ ràng luật lệ nhân đạo quốc tế quy định về các cuộc xung đột vũ trang”

 

Trước đó, vào ngày 3-2, khoảng vài trăm người biểu tình đã tấn công Dinh Tổng thống Ukraine. Những người biểu tình đã phá hàng rào đầu tiên của cảnh vệ quốc gia và cố xông vào phòng họp báo. Họ yêu cầu được cung cấp máy quay để đưa ra tuyên bố chính thức.

 

Những người biểu tình là thân nhân binh sĩ Ukraine, trong đó có Tiểu đoàn KievanRu số 25 thuộc các lực lượng vũ trang Ukraine, bị bao vây ở khu vực Debaltsevo, tỉnh Donetsk, miền Đông Ukraine. Yêu sách của người biểu tình bao gồm ban hành thiết quân luật chống lại  lực lượng đối lập ở miền Đông Ukraine. Họ cũng yêu cầu những người đứng đầu các cơ quan như Bộ trưởng Quốc phòng và trưởng công tố Ukraine phải từ chức. Họ cũng yêu cầu rút tiểu đoàn trên ra khỏi Debaltsevo.

 

Nhà chức trách Kiev lại ban bố tình trạng khẩn cấp vì lo ngại căng thẳng xã hội leo thang cũng như nguy cơ tội phạm lợi dụng bất ổn để hoành hành tại thủ đô. “Đã có những vụ bạo loạn, nổ cháy ở Kharkov, Odessa và khu vực Zaporozhye. Nguy cơ khủng bố bây giờ đang trở thành hiện thực. Vì vậy, để hạn chế xảy ra hoảng loạn ở Kiev, chúng tôi cần phải đảm bảo đầy đủ các biện pháp chống khủng bố”, Cảnh sát trưởng Kiev, Aleksandr Teresckuk nói. 

Lính Ukraine (ảnh: pbs)

Trong khi đó một nguồn tin từ lực lượng an ninh Ukraine: “Tình hình trộm cắp đã tăng đáng kể những tháng gần đây. Theo thông báo, số lượng ôtô bị trộm cắp đã tăng lên gấp đôi”. Bởi thế, để đảm bảo an ninh, Ukraine sẽ huy động thêm 1.500 người bao gồm lực lượng Vệ binh Quốc gia, Vệ binh Liên bang thậm chí cả các học viên của học viện cảnh sát, tham gia vào nhiệm vụ tuần tra trên cácđường phố, sân bay, cầu cảng, đường sắt. Theo cảnh sát trưởng Kiev Tereschuk, các công sự bằng bê tông sẽ được dựng trên 8 tuyến đường lớn tại thủ đô Kiev 2 tuần tới. Cảnh sát Kiev sẽ được trang bị máy dò kim loại, tiến hành tuần tra thường xuyên trong hệ thống tàu điện ngầm cũng như ở những nơi có nguy cơ xảy ra khủng bố.

 

Trong bối cảnh giao tranh ác liệt tiếp diễn xung quanh Debaltsevo và tình hình nhân đạo xấu đi nghiêm trọng tại khu vực này, Chủ tịch Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) kiêm Ngoại trưởng Serbia Ivica Dacic ngày 4-2 đã kêu gọi thực thi lệnh ngừng bắn kéo dài 3 ngày xung quanh Debaltsevo, miền Đông Ukraine.

 

Ông Dacic nói: "Trên cơ sở nhân đạo, Chủ tịch OSCE kêu gọi tất cả các bên ở trong và xung quanh khu vực Debaltsevo thiết lập một lệnh ngừng bắn tạm thời kéo dài ít nhất 3 ngày, có hiệu lực ngay lập tức, được Phái bộ giám sát đặc biệt (SMM) ủng hộ và tạo điều kiện thuận lợi. Lệnh này cũng sẽ cho phép sơ tán khẩn cấp người dân khỏi khu vực xung đột này". Ông còn đề nghị đại diện đặc biệt của Nhóm tiếp xúc ba bên, Đại sứ Heidi Tagliavini thúc đẩy đề xuất này trong khuôn khổ cuộc họp của nhóm. Theo ông, lệnh ngừng bắn cũng được tận dụng để nối lại lập tức các cuộc tham vấn nhằm bảo đảm sự ngừng bắn lâu dài và thực thi đầy đủ Thỏa thuận Minsk được ký hồi tháng 9-2014.

 

Cùng ngày, Đại diện cấp cao phụ trách chính sách đối ngoại và an ninh của Liên minh châu Âu (EU) Federica Mogherini đã bày tỏ ủng hộ lời kêu gọi thực thi một lệnh ngừng bắn tạm thời tại thị trấn Debaltsevo để sơ tán người dân. 

 

Tình hình khí đốt cũng đang làm lãnh đạo Ukraine đau đầu. Phát biểu trong cuộc họp nội các Chính phủ ngày 4-2, Thủ tướng Ukraine Arseny Yatseniuk nói rằng, Ukraine đang phải trả mức giá quá cao cho khí đốt mua của Nga và nước này có thể sẽ tìm nguồn cung thay thế từ châu Âu.

 

Ukraine mua khí đốt của Nga với mức giá 329 USD/1.000 m3 trong quý 1 năm nay, song ông Yatseniuk cho biết ông sẽ chỉ đạo Bộ Năng lượng Ukraine tận dụng tình hình giá khí đốt giảm hiện nay để tăng nguồn dữ trữ cho Ukraine. “Trong những quý tiếp theo, tôi sẽ chỉ đạo Bộ Năng lượng cùng công ty khí đốt quốc gia Naftogaz tìm kiếm nguồn cung khí đốt thay thế từ châu Âu. Chúng tôi dự kiến giá bán khí đốt từ các đối tác châu Âu trong mùa hè năm nay vào khoảng 250 đến 300 USD. Đây là mức giá thấp hơn của Nga. Tôi đã yêu cầu Bộ Năng lượng và Naftogaz tăng cường tối đa kho dự trữ năng lượng của Ukraine với mức giá thấp nhất trong mùa hè tới”, Thủ tướng Ukraine nói. 

Hai người dân tại Donetsk buộc phải rời khỏi ngôi nhà của mình do bị đạn pháo bắn tan hoang (Ảnh Reuters)

Quan hệ Nga-Ukraine căng thẳng cùng với cuộc xung đột đã kéo dài 9 tháng qua tại miền Đông Ukraine, khi Kiev cáo buộc Moscow hỗ trợ cho lực lượng đối lập miền Đông. Giữa tháng 6 năm ngoái, Nga đã cắt nguồn cung khí đốt cho Ukraine. Sau đó, Ủy ban châu Âu đã giúp 2 bên đàm phán cho một thỏa thuận mua khí đốt trong mùa Đông. Theo đó, các bên đã ký kết thỏa thuận về việc nối lại nguồn cung khí đốt từ Nga cho Ukraine trong quý 4 năm ngoái đến hết tháng 3 năm nay. Do đó, Ukraine sẽ cần một thỏa thuận giá khí đốt mới với tập đoàn Gazprom của Nga vào đầu tháng 4 tới.

 

Thủ tướng Yatseniuk đang muốn giảm hơn nữa lượng khí đốt của Nga tại Ukraine, trong bối cảnh lượng khí đốt Ukraine nhập của Nga đã giảm còn 33% trong năm ngoái từ mức 95% của năm trước đó. Chủ tịch điều hành Naftogaz của Ukraine tháng trước cũng nói rằng, họ có kế hoạch nhập khẩu 60% nhu cầu khí đốt trong năm nay từ châu Âu và số còn lại sẽ nhập của Nga, nước từng là nhà cung cấp năng lượng hàng đầu cho Ukraine.

 

H.T ( tổng hợp)