Căng thẳng Iran – Saudi Arabia vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp

Saudi Arabia ngày 4-1 đã đe dọa nước này có thể sẽ cắt đứt dòng giao thương và các dịch vụ hàng không với Iran nếu Tehran không “hành động như một quốc gia bình thường”.

Động thái này được cho là sẽ “đổ thêm dầu vào lửa” vào những căng thẳng ngoại giao vốn đã trở nên rất "nóng" giữa hai nước liên quan đến việc Riyadh xử tử ông Nimr al-Nimr - một giáo sỹ Hồi giáo dòng Shiite.

Ngoại trưởng Saudi Arabia Adel al-Jubeir cho biết Riyadh sẽ cho dừng tất cả các dịch vụ hàng không đi và đến Iran. Đồng thời, các kênh thương mại và du lịch đến Iran cũng sẽ bị “chặn đứng”. Tuy nhiên, nước này vẫn sẽ mở cửa đối với những người hành hương của Iran đến thăm các địa điểm linh thiêng nhất tại hai thành phố Mecca và Medina ở phía Tây.

Trước đó, ngày 3-1 vừa qua, Saudi Arabia đã bất ngờ tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Iran, một ngày sau các vụ tấn công nhằm vào các phái bộ ngoại giao nước này tại Iran nhằm phản đối chính quyền Riyadh xử tử ông Nimr al-Nimr, người bị buộc tội đóng vai trò chủ chốt trong làn sóng biểu tình bùng phát ở miền Đông Saudi Arabia năm 2011.

Biểu tình bạo động tại Đại sứ quán Saudi Arabia ở Tehran, Iran ngày 2-1. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Ngày 4-1, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Arab (AL) Ahmed Ben Helli cho biết AL sẽ tổ chức cuộc họp khẩn theo đề nghị của Saudi Arabia để thảo luận về các cuộc tấn công nhằm vào Đại sứ quán và Lãnh sự quán của nước này ở Iran.

Phát biểu với các phóng viên, ông Ben Helli cho biết cuộc họp trên, vốn diễn ra sau khi Saudi Arabia cắt đứt quan hệ với Iran trong bối cảnh căng thẳng liên quan việc chính quyền Riyadh xử tử một giáo sỹ Hồi giáo dòng Shi’ite, cũng nhằm mục đích "chỉ trích sự can dự của Iran vào công việc của các nước Arab".

Việc Saudi Arabia - quốc gia vùng Vịnh có đa số dân theo dòng Hồi giáo Sunni - xử tử giáo sỹ Nimr al-Nimr đã làm dấy lên hoạt động biểu tình lan rộng ở các quốc gia có đa số dân theo dòng Shi’ite trong khu vực. Ngoài vụ việc này, quan hệ giữa Saudi Arabia và Iran còn mâu thuẫn về cuộc chiến tranh kéo dài gần 5 năm tại Syria, trong đó Iran ủng hộ chế độ của Tổng thống Bashar Al-Assad, và cuộc xung đột tại Yemen, nơi liên quân các nước Arab do Saudi Arabia đứng đầu đang tiến hành các cuộc không kích nhằm vào phiến quân Hồi giáo Houthi dòng Shi’ite.

Căng thẳng trong quan hệ Saudi Arabia và Iran tiếp tục là vấn đề nóng đối với dư luận thế giới. Mỹ, Liên minh châu Âu và Liên hiệp quốc ngày 4-1 tiếp tục kêu gọi các bên kiềm chế, tránh làm gia tăng căng thẳng.

Nhà Trắng đã kêu gọi Saudi Arabia và Iran kiềm chế, tránh làm gia tăng căng thẳng. Phát biểu tại cuộc họp báo, người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest nói:  “Chúng tôi sẽ tiếp tục quan ngại về việc cả Iran và Saudi Arabia làm tình hình thêm căng thẳng. Chúng tôi kêu gọi các bên kiềm chế, tránh làm tình hình thêm phức tạp”. Ông Earnest cũng cho biết, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đang liên hệ chặt chẽ với các đối tác của Iran và Saudi Arabia để chuyển đi thông điệp của Mỹ. Ông Earnest cũng bày tỏ quan ngại trước việc Saudi Arabia hành quyết 47 phạm nhân, trong đó có Giáo sĩ Hồi giáo dòng Shiite Nimr al-Nimr. Theo người phát ngôn Nhà Trắng, bất đồng gia tăng giữa Saudi Arabia và Iran sẽ làm cản trở nỗ lực tìm kiếm một giải pháp cho cuộc xung đột ở Syria.

Về phía Liên hiệp quốc, Tổng thư ký Ban Ki-moon cùng ngày đã bày tỏ quan ngại trước việc Saudi Arabia cắt đứt quan hệ ngoại giao với Iran. Theo ông Ban Ki-moon, các vụ tấn công nhằm vào đại sứ quán Saudi Arabia ở Iran là đáng trách song việc Saudi Arabia cắt đứt quan hệ với Iran cũng là điều đáng lo ngại. Ông kêu gọi Ngoại trưởng hai nước tránh các hành động làm leo thang căng thẳng giữa hai nước và trong khu vực. Phát biểu trước báo giới, người phát ngôn Tổng thư ký Liên hiệp quốc Stephane Dujarric nói: “Tổng thư ký Liên hiệp quốc kêu gọi Ngoại trưởng hai nước tránh bất cứ hành động nào có thể làm thổi phồng tình hình giữa Iran và Saudi Arabia cũng như khu vực. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của cam kết mang tính xây dựng của cả hai nước nhằm phục vụ lợi ích của cả khu vực và thế giới”.

Trước đó, cùng ngày, Liên minh châu Âu cũng đã kêu gọi các bên liên quan hành động một cách có trách nhiệm sau những sự kiện gần đây giữa Iran và Saudi Arabia dẫn đến căng thẳng trong quan hệ ngoại giao hai nước. Bà Catherine Ray, người phát ngôn của bà Federica Mogherini, người phục trách chính sách ngoại giao Liên minh châu Âu trong một tuyên bố cũng nhấn mạnh, Liên minh châu Âu sẽ tiếp tục giám sát tình hình giữa Iran và Saudi Arabia,đồng thời kêu gọi các bên nỗ lực tránh làm gia tăng căng thẳng.

Hà Dương (Tổng hợp từ VOV, Vietnam+)