Quan hệ song phương Thổ Nhĩ Kỳ-Nga sẽ bước sang trang mới

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan ngày 9-8 có chuyến thăm chính thức nước Nga. Cuộc gặp giữa nhà lãnh đạo hai nước được kỳ vọng sẽ mở ra một chương mới trong mối quan hệ song phương sau những bất đồng liên quan đến vụ máy bay Nga bị bắn hạ gần biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ.

Trả lời phỏng vấn hãng tin Nga TASS ngày 7-8, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayip Erdogan bày tỏ hy vọng cuộc hội đàm với người đồng cấp Nga Vladimir Putin vào ngày 9-8 tại thành phố St.Petersburg sẽ mở ra "trang mới" trong quan hệ song phương. Theo ông Erdogan, đây sẽ là chuyến thăm lịch sử, một sự khởi đầu mới và hai nước sẽ có rất nhiều việc để làm cùng nhau. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của Nga đối với tiến trình hòa giải tại Syria và cho rằng chỉ khi nào các bên hợp tác với Nga thì giải pháp cho cuộc xung đột ở Syria mới có thể được tìm thấy.

Quan hệ giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ tương đối tốt đẹp trước khi xảy ra vụ không quân Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ một máy bay quân sự của Nga tại khu vực biên giới của Syria hồi tháng 11 năm ngoái. Vụ việc này khiến Tổng thống Putin tức giận và chỉ trích chính quyền Ankara "đâm sau lưng" Nga. Moskva đã trả đũa Thổ Nhĩ Kỳ bằng nhiều biện pháp trừng phạt về kinh tế, trong đó có lệnh cấm khách du lịch Nga tới Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, cách đây hơn một tháng, hai nước đã có nhiều dấu hiệu thiện chí muốn cải thiện quan hệ sau khi Tổng thống Erdogan đưa ra lời xin lỗi Nga, đồng thời Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố sẵn sàng bồi thường thiệt hại đối với máy bay Su-24 bị bắn rơi.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan sẽ có cuộc gặp mặt đáng chờ đợi. (ảnh: Reuters).

Về phần mình, Bộ Quốc phòng Nga cho biết nước này có thể đề nghị Thổ Nhĩ Kỳ thiết lập một cơ chế riêng để tránh các vụ đụng độ tương tự như vụ bắn rơi máy bay Su-24 của Nga nói trên. Gói văn kiện liên quan đã được soạn thảo và sẽ được lãnh đạo hai nước thảo luận trong cuộc hội đàm sắp tới.

Gói đề xuất bao gồm thành lập kênh trao đổi thông tin giữa hai cơ quan quốc phòng, các quy chuẩn hành động trên không, những ghi nhớ cho phi công trong tình huống nguy hiểm sao cho không lặp lại sự cố quân sự như hồi tháng 11 năm ngoái.

Việc Thổ Nhĩ Kỳ bắt tay với Nga cũng đang khiến các nước phương Tây, đặc biệt là Mỹ lo ngại. Các nhà lãnh đạo phương Tây, trong đó có Mỹ đang theo dõi chặt chẽ diễn biến mối quan hệ giữa Nga-Thổ Nhĩ Kỳ. Mối quan hệ Nga-Thổ Nhĩ Kỳ đang dần được cải thiện, 8 tháng sau sự cố máy bay rơi nhờ vào những nỗ lực của cả hai bên. Cuộc đảo chính bất thành tại Thổ Nhĩ Kỳ gần đây cũng đẩy nước này tiến gần hơn với Nga.  

Nhiều lãnh đạo phương Tây lên tiếng chỉ trích chiến dịch “thanh lọc” tại Thổ Nhĩ Kỳ sau cuộc đảo chính, trong khi một số nước còn kêu gọi dừng các cuộc đối thoại về tư cách thành viên của Thổ Nhĩ Kỳ với EU. Mối quan hệ giữa hai đồng minh Mỹ-Thổ cũng bước vào giai đoạn sóng gió, với cáo buộc của chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng Mỹ đứng đằng sau cuộc đảo chính. Chính vì vậy, việc Tổng thống Erdogan quyết định thăm Nga vào thời điểm này có thể là thông điệp của Thổ Nhĩ Kỳ gửi các đối tác phương Tây rằng, nước này có thể có những lựa chọn chiến lược khác.

Nga vốn nhiều lần chỉ trích bước đi của NATO lôi kéo các nước Đông Âu sát biên giới với Nga. Việc hướng sự chú ý của Thổ Nhĩ Kỳ-một thành viên quan trọng trong NATO quay sang hợp tác với Nga, được cho là bước đi chiến lược của Tổng thống Putin.  

Là một quốc gia có vị trí quan trọng trong khu vực, mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với Thổ Nhĩ Kỳ cũng tác động lớn đến việc giải quyết hàng loạt các vấn đề nóng mà phương Tây đang quan tâm hiện nay như cuộc nội chiến Syria, cuộc chiến chống khủng bố và khủng hoảng di cư. Tuy vậy, giới quan sát cho rằng, mối quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ với Mỹ nói riêng và các nước phương Tây khác nói chung giống như một cuộc hôn nhân không có hồi kết. Cả hai bên đều cần nhau. Thực tế mối quan hệ này trong quá khứ cũng đã trải qua nhiều sóng gió và căng thẳng hiện nay cũng chỉ là một thử thách mới trong mối quan hệ đồng minh. Chính vì vậy, để cứu vãn mối quan hệ có nguy cơ đang đổ vỡ này, nhiều quan chức cấp cao của Mỹ đã tới thăm Thổ Nhĩ Kỳ thời gian qua để thảo luận biện pháp tháo gỡ bế tắc trong mối quan hệ song phương.

Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cũng nhiều lần xoa dịu lo ngại của các nước phương Tây rằng, chuyến thăm của ông Erdogan tới Saint-Petersburg không phải là dấu hiệu nước thành viên NATO này đang quay lưng lại với phương Tây. Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu nhấn mạnh: “Chúng tôi đã quá mệt mỏi với các luận điệu tuyên truyền như vậy. Thậm chí trước khi có vụ máy bay bắn hạ, mối quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ với Nga cũng chưa bao giờ là lựa chọn thay thế mối quan hệ của Thổ Nhĩ Kỳ với EU và NATO”.

Hồng Hải (Theo VOV, TTXVN)