5 kịch bản cho tương lai của châu Âu

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker vừa công bố "Sách Trắng" về tương lai châu Âu, gồm 32 trang với 5 kịch bản. Văn kiện này được đưa ra nhằm chuẩn bị cho Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt của Liên minh châu Âu (EU) tại Rome (Italy) vào ngày 25-3 tới.

Trước toàn thể Nghị viện châu Âu, ông Jean-Claude Juncker đã trình bày nội dung cơ bản của "Sách Trắng", với các đường hướng cải tổ để EU có thể mở ra "một chương mới" cho lịch sử châu Âu sau khi nước Anh rời khỏi khối này (Brexit), đồng thời kêu gọi 27 nước thành viên chứng tỏ sự thống nhất và vai trò lãnh đạo.

Ông mong muốn Hội nghị thượng đỉnh dự kiến diễn ra tại Rome, nhân kỷ niệm 60 năm Hiệp ước thành lập EU, phải là một sự kiện đánh dấu một chương phát triển mới cho châu Âu, đồng thời nhấn mạnh một EU thống nhất với 27 nước phải tự quyết định vận mệnh và xây dựng nên một tầm nhìn mới vì tương lai của chính mình.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Chủ tịch Ủy ban EC Juncker nói: Để “Tương lai châu Âu không thể trở thành con tin của các cuộc bầu cử, của các đảng chính trị. Brexit dù là một sự đáng tiếc, nhưng sẽ không thể ngăn cản EU tiến đến tương lai của mình. Chúng ta sẽ tiếp tục con đường của mình và đó là điều mà chúng ta phải làm”. Ông Juncker còn cho biết mục tiêu của “Sách trắng” là thực tế về những gì mà EU có thể và không thể làm. Giống như “Chúng tôi không thể cung cấp các mặt trăng. Trong khi tất cả chúng ta có thể làm là đưa ra một kính viễn vọng”.

Trong "Sách Trắng", Chủ tịch EC liệt kê ra 5 kịch bản cho châu Âu, tương đương với các mức độ hòa nhập khác nhau và kêu gọi các lãnh đạo châu Âu phải có lập trường rõ ràng.

Một trong những kịch bản là châu Âu sẽ tái tập trung vào thị trường chung khi tính đến việc 27 nước thành viên không có khả năng tìm thấy tiếng nói chung trong rất nhiều lĩnh vực.

Ngược lại, một con đường khác là các nước EU phải làm việc chung với nhau nhiều hơn nữa thông qua việc mở rộng khả năng chia sẻ các năng lực của 27 nước và đẩy nhanh tiến độ ra quyết định của EU.

Giữa hai kịch bản trên là phương án trung gian được vạch ra với một châu Âu nhiều tốc độ, ở đó những người muốn hợp tác cùng nhau nhiều hơn nữa trong các lĩnh vực quốc phòng hay quản trị khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) sẽ không bị cản trở bởi những bên vốn còn đang lưỡng lự.

Vào thời điểm này, EC đã lựa chọn phương án không chi tiết hết từng kịch bản, với mong muốn có các cuộc thảo luận trong thời gian đầu và sẽ đi đến lựa chọn cuối cùng trước các cuộc bầu cử các thể chế châu Âu diễn ra vào tháng 6-2019.

"Sách Trắng" cũng nêu ra những thách thức chính cùng các cơ hội của châu Âu trong thập kỷ tới.

Khẳng định đây chỉ là khởi đầu của một quá trình, Chủ tịch EC mong muốn các đại biểu Nghị viện châu Âu tích cực tham gia các cuộc thảo luận rộng rãi và thể hiện sự chính trực.

Ngày 25-3 tới, "Sách Trắng" sẽ được đặt trên bàn của các nguyên thủ quốc gia tại Hội nghị thượng đỉnh Rome để lãnh đạo các quốc gia EU lựa chọn ra phương thức mà theo đó châu Âu sẽ tự xây dựng lên tương lai của chính mình.

Với việc công bố “Sách trắng” EC sẽ tổ chức một loạt các cuộc thảo luận về tương lai của EU, trên toàn châu Âu trong thời gian tới với các nội dung quan trọng: kích cầu phát triển xã hội; làm sâu sắc thêm về Liên minh Kinh tế, Tiền tệ; khai thác xu thế toàn cầu hóa; tương lai nền quốc phòng châu Âu và tương lai tài chính EU…

Được biết, Chủ tịch Juncker sẽ có bài phát biểu với Liên minh vào tháng 9, về những ý tưởng trước khi kết luận đầu tiên có thể được rút ra trong năm nay của Hội đồng châu Âu vào tháng 12-2017. Điều này giúp xác định Chương trình hành động sẽ được đưa ra trong thời gian trước các cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vào tháng 6-2019.

“Sách trắng” về tương lai của EU đã đưa ra những khuyến nghị mới về định hướng phát triển để các thành viên có thời gian thảo luận và quyết định. Thời điểm công bố “Sách trắng” cũng có chủ đích lựa chọn trước các cuộc bầu cử ở một số nước thành viên mà kết quả có thể làm thay đổi cơ bản định hướng của EU. Vì thế, EC đã dùng “Sách trắng” vào cuộc tranh luận rộng khắp, khi tài liệu này có thể tác động trực tiếp đến những cuộc bầu cử, đặc biệt là các cuộc bầu cử quốc hội ở Hà Lan, Đức và bầu Tổng thống ở Pháp. Với mục tiêu chính là ngăn chặn trào lưu ly khai và sự trỗi dậy của những lực lượng dân tộc chủ nghĩa, cánh hữu cực đoan muốn EU bị tan rã.

Các kịch bản về tương lai của châu Âu thời hậu Brexit được vạch rõ trong Sách trắng. (Ảnh minh họa: Reuters)

Theo giới phân tích, nội dung quan trọng nhất của “Sách trắng” là khuyến nghị về một “EU với nhiều tốc độ”. Tuy nhiên, so với tôn chỉ và mục đích mà khối này đề cao trước đây, thì “EU với nhiều tốc độ” vẫn là một bước lùi, là sự công nhận thất bại hơn là một ý tưởng mới mẻ.

“EU với nhiều tốc độ” cũng đồng nghĩa với các mối liên kết và ràng buộc lẫn nhau trở nên lỏng lẻo hơn, hình thức và thực chất liên minh, liên kết cũng khác biệt so với cơ chế trước đây. Khuyến nghị của “Sách trắng” khiến EU từ chỗ “nhất thể hóa” trước đây, nay lùi về liên kết “lỏng lẻo”. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay EU không còn sự lựa chọn nào khác để có thể vượt qua những thách thức và tránh khỏi sự tự tan rã.

Trước đó, ngày 2-2, Chính phủ Anh cũng đã công bố “Sách trắng” về việc rời khỏi EU hay còn gọi là Brexit. Theo đó, Anh đã đưa ra 12 ưu tiên, trong đó nhấn mạnh nước Anh sẽ tìm kiếm một thỏa thuận thương mại tự do toàn diện với EU; tiếp tục hợp tác an ninh, duy trì khu vực đi lại chung với Cộng hòa Ireland, đồng thời tiếp tục có những “đóng góp hợp lý” vào ngân sách EU... Điều 50 của Hiệp ước Lisbon sẽ được kích hoạt vào cuối tháng 3 này.

Như vậy, trước nguy cơ đổ vỡ, các nhà lãnh đạo EU đã chọn con đường cải tổ, theo hướng “EU với nhiều tốc độ”, thông qua việc thảo luận của 27 thành viên, trước khi diễn ra những sự kiện có tính “nhạy cảm” và lễ kỷ niệm 60 năm (25-3) ngày ra đời Hiệp ước Rome tạo nền móng cho việc thành lập thị trường chung. Tuy nhiên, hiệu quả thực sự của cuộc cải cách EU vẫn còn đang ở phía trước.

Dương Hà (Theo VOV, Vietnam+)