Tổng thống Nga Putin thăm chính thức Pháp: Cơ hội "phá băng"

Ngày 29-5, theo lời mời của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Tổng thống Nga Putin sẽ có cuộc gặp ông Macron tại Cung điện Versailles, nhân khai mạc một cuộc triển lãm về Sa hoàng Nga Pierre Đại đế. Cuộc triển lãm – thành quả hợp tác nghiên cứu giữa hai nước – và đặc biệt cuộc gặp giữa hai Tổng thống Putin và Macron là những dấu hiệu tích cực cho mối quan hệ Nga-Pháp đang căng thẳng.

Cuộc triển lãm mang ý nghĩa biểu tượng, kỷ niệm 300 năm ngày mở Đại sứ quán Nga tại Pháp, nhờ chính sách của Sa hoàng Pierre Đại đế của Nga muốn hợp tác với châu Âu. Đây là một trong những cơ hội hiếm hoi để Tổng thống Nga có thể đối thoại trực tiếp với lãnh đạo một nước phương Tây sau khi quan hệ giữa hai bên rơi vào thế đối đầu do hàng loạt bất đồng trong nhiều vấn đề quốc tế quan trọng. 

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron có cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong ngày 29-5. (Ảnh: Getty)

Lời mời được Tổng thống Pháp Macron đưa ra hôm 18-5, trong cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo, trong đó đích thân ông Macron nhấn mạnh: “Bất luận có những khác biệt trong quan điểm về nhiều vấn đề, hai nước Nga và Pháp vẫn có quan hệ lâu đời và đặc biệt”. Việc tân Tổng thống Pháp Macron mời Tổng thống Nga Putin tới thăm Pháp ngay trong cuộc điện đàm đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo sau khi ông bước chân vào Điện Elysée được đánh giá là bước đi ngoại giao tích cực, phần nào thể hiện phong cách năng động và quyết đoán của vị Tổng thống trẻ tuổi nhất trong lịch sử nước Pháp. 

Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh khá đặc biệt khi quan hệ Nga-Pháp suốt 3 năm trở lại đây ngày càng xấu đi do Paris liên tục ủng hộ các biện pháp trừng phạt của Liên minh châu Âu (EU) chống Nga liên quan đến cuộc xung đột ở miền Đông Ukraine và nhiều lần công khai chỉ trích gay gắt Moskva trên các diễn đàn quốc tế, kể cả trong các cuộc thảo luận tại Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc mà hai nước là ủy viên thường trực. 

Thậm chí, Nga và Pháp luôn ở "hai chiến tuyến" trong các cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc về vấn đề Syria. Căng thẳng giữa hai nước thậm chí gia tăng khi bất đồng sâu sắc liên quan tới cuộc khủng hoảng ở Syria khiến Tổng thống Putin hủy chuyến thăm Pháp đã được lên kế hoạch vào tháng 10 năm ngoái, đóng lại cánh cửa thiết lập đối thoại giữa hai bên. 

Bởi vậy, chuyến thăm lần này của ông Putin tới Pháp là cơ hội “không thể tốt đẹp hơn”, giúp cải thiện mối quan hệ Nga-EU và Nga-Pháp. Thậm chí, nếu chưa thể đạt được một bước đột phá nào, chuyến thăm này cũng là bước đi đầu tiên để xóa bỏ “bầu không khí lạnh lẽo” giữa hai bên. 

Cũng phải thừa nhận rằng việc Nga và Pháp mở cánh cửa đối thoại vào thời điểm này được xem là xu thế tất yếu trong bối cảnh vòng quay trừng phạt - đáp trả lẫn nhau giữa hai nước nói riêng cũng như giữa Nga và phương Tây nói chung đã gây ra những hậu quả nặng nề, đặc biệt về kinh tế. 

Nga đã thiệt hại hàng trăm tỷ USD do nền kinh tế rơi vào tình trạng suy thoái nghiêm trọng, trong khi các nước EU cũng lao đao vì mất hàng trăm nghìn việc làm và suy giảm kinh tế. 

Pháp nằm trong 4 nước EU bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Việc duy trì trừng phạt thương mại Nga ước tính khiến Pháp bị mất gần 150.000 việc làm và kinh tế giảm 0,5%, đặc biệt ngành nông nghiệp nước này thực sự điêu đứng. 

Cần phải nói thêm rằng trước khi quan hệ Nga-Pháp căng thẳng, hai nước là đối tác thương mại chủ chốt của nhau với kim ngạch thương mại song phương đạt tới hơn 22 tỷ USD. Hơn thế nữa, Nga-EU cũng như Nga-Pháp có sự ràng buộc nhất định trong không gian châu Âu, từ kinh tế, năng lượng tới an ninh, nên nếu căng thẳng hay đối đầu, cả hai bên đều chịu thiệt thòi và rủi ro lớn. 

Bên cạnh đó, dù cùng là ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc và có vai trò quan trọng trong “Nhóm Bộ tứ Normandy” nhằm tìm giải pháp cho cuộc xung đột tại miền Đông Ukraine, song bất đồng sâu sắc khiến Nga và Pháp chưa thể phối hợp cùng nhau trong những vấn đề quốc tế chủ chốt.

Trong khi đó, những thách thức ngày càng to lớn mà cả hai nước đang phải đương đầu, bao gồm cả mối đe dọa khủng bố mà không quốc gia nào có thể một mình chống đỡ, khiến Nga, Pháp và các nước khác phải tìm cách ngồi vào bàn đối thoại để có thể hợp tác. 

Đối với Nga, cải thiện quan hệ với EU thông qua việc khai thông bế tắc với Pháp là điều cần thiết khi chính Paris cũng muốn đưa Moskva trở lại quỹ đạo đối thoại với châu Âu vì lợi ích của cả hai bên. Với Pháp, nếu vị Tổng thống trẻ tuổi Macron thành công trong việc giải quyết vấn đề này, uy tín của ông sẽ được củng cố đáng kể. 

So với các ứng cử viên Tổng thống khác, ông Macron là người có quan điểm độc lập nhất với Moskva (so với việc ông Fillon bị tiếng là làm ăn với Nga, còn bà Le Pen thậm chí bị cáo buộc nhận tiền từ Nga). Nói theo phương Tây, ông Macron là ứng cử viên Nga không thích nhất, cộng thêm những cáo buộc về hacker từ Nga tấn công trang web tranh cử của ông Macron càng khiến có những đồn đoán có thể quan hệ Nga - Pháp sẽ căng thẳng khi ông Macron trúng cử. Nhưng thực tế cho thấy rõ ràng Tổng thống Macron là người có tư duy mới, cởi mở về quan hệ quốc tế.

Nhìn lại xuyên suốt chính sách với các thời Tổng thống trước, Tổng thống Macron tiếp tục giữ tư duy là nước Pháp có chính sách đối  ngoại độc lập so với các nước phương Tây, có xu hướng dẫn dắt trong quan hệ quốc tế.

Tân Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và người đồng cấp Nga Vladimir Putin. (Ảnh: Getty)

Trước đây, trong các nhà lãnh đạo châu Âu, ông Putin chỉ đánh giá cao bà Merkel thậm chí bà Merkel được coi là người duy nhất nói chuyện được với ông Putin. Việc ông Macron có thể trở thành người đối thoại tiếp theo của ông Putin cũng là diễn biến tích cực, nhưng cũng không có gì bất thường, cũng là điều dễ hiểu và cần làm. Nga và Pháp là hai quốc gia quan trọng trong Hội đồng Bảo an, cần có sự đối thoại, phối hợp vì lợi ích của cả hai bên.

Có một số quan điểm cho rằng ông Putin có thể sử dụng chính sách thắt chặt quan hệ với Pháp để phá vỡ thế bao vây của EU với Nga. Tuy nhiên, vì ông Macron là người ủng hộ mạnh mẽ sự gắn kết trong châu Âu, hăng hái nhất trong việc xây dựng một châu Âu vững mạnh nên việc qua con người ông Macron để gây phá vỡ chính sách chung của EU cũng là điều không dễ làm.

Chuyến thăm của ông Putin tới Pháp và cuộc hội đàm giữa hai nhà lãnh đạo đang tạo ra bước khởi đầu mới để đưa quan hệ song phương lên mức độ “tin tưởng nhau hơn”, từ đó tìm ra hướng tháo gỡ những "nút thắt" gây căng thẳng các mối quan hệ giữa hai nước nói riêng và Nga-phương Tây nói chung. Việc hai cường quốc có ảnh hưởng như Nga và Pháp có thể phối hợp chặt chẽ với nhau cũng sẽ đem lại những triển vọng về việc giải quyết các vấn đề khu vực và toàn cầu.

Mặc dù là một tín hiệu tích cực, song theo Giám đốc Viện Nghiên cứu quốc tế Pháp IFRI Thomas Gomart, hai bên đã mất lòng tin khá lớn, nên việc khôi phục lại nhanh chóng là điều rất khó khăn.

Dương Hà (Theo VOV, TTXVN)