Khi dược sĩ "làm thay"… bác sĩ

Hiện nay, đến bất kỳ nhà thuốc nào trên địa bàn, người bệnh cũng dễ dàng mua được thuốc. Thay vì phải có toa thuốc của bác sĩ, người bệnh chỉ cần khai triệu chứng, dược sĩ tại các nhà thuốc sẵn sàng chẩn đoán và bán thuốc.

Dược sĩ tự “bắt bệnh”

Một lần, thấy con gái ho liên tục nhiều ngày, chị Thảo (phường Tân Lợi, TP. Buôn Ma Thuột) đã ra một tiệm thuốc gần nhà nằm trên đường Phan Chu Trinh mua thuốc cho con uống. Sau khi nói triệu chứng của con, dược sĩ ở nhà thuốc “bắt bệnh” và bán cho chị một túi thuốc với lời dặn chia thuốc cho bé uống trong 3 ngày, mỗi ngày 2 lần. Hết 3 ngày thuốc, những cơn ho của con tắt hẳn, chị Thảo rất yên tâm và hài lòng vì con “gặp thầy, gặp thuốc”. Từ đó trở đi, mỗi khi con gái hoặc các thành viên trong nhà bị bệnh, chị đều tìm đến nhà thuốc này khai bệnh mua thuốc.

Mới đây, trong vai một người bệnh, tôi tìm đến một nhà thuốc trên đường Lê Hồng Phong (TP. Buôn Ma Thuột) để hỏi mua thuốc điều trị đau dạ dày. Tại đây dược sĩ của nhà thuốc chỉ hỏi tôi về các triệu chứng “Đau ở đâu, đau như thế nào?” mà không hề nhắc đến chuyện đã đi bác sĩ khám hay có đơn thuốc hay không.

Tiếp tục đến một nhà thuốc khác trên đường Nơ Trang Long (TP. Buôn Ma Thuột) để mua thuốc. Nghe lời khai về triệu chứng đau đầu, sổ mũi, hắt hơi nhiều, dược sĩ tại nhà thuốc này kết luận tôi bị “cảm cúm” và lập tức lấy thuốc bán kèm theo lời dặn “uống sau khi ăn”. Khi tôi hỏi “Liều thuốc này có kháng sinh không chị?”, cô dược sĩ vui vẻ đáp “Em có kê cho chị kháng sinh phối hợp để uống cho nhanh khỏi đấy ạ!”

Quan sát thêm những khách hàng mua thuốc tại nhà thuốc này, hầu hết người bệnh đến đây đều kể triệu chứng để dược sĩ bắt bệnh, bán thuốc. Thậm chí cả những bệnh như đái tháo đường, đau dạ dày cũng được bán thuốc theo yêu cầu của người bệnh mà chẳng cần đơn thuốc.

Hiện nay, chỉ có các nhà thuốc bệnh viện mới tuân thủ quy định bán thuốc theo đơn.

Được biết, Thông tư số 07/2017/TT-BYT ngày 3-5-2017 Bộ Y tế quy định rõ danh mục 243 loại thuốc tân dược được phép mua bán và sử dụng không cần có đơn thuốc. Tất cả các loại thuốc không nằm trong danh mục nêu tại Thông tư này đều phải có bác sĩ kê đơn mới được bán. Quy định là vậy, nhưng thực tế thói quen tự mua thuốc của người dân và bán thuốc không cần đơn của nhà thuốc với tất cả các loại thuốc vẫn xảy ra hằng ngày. Đến nay, ngành chức năng vẫn chưa có biện pháp quản lý chặt chẽ đối với thực trạng này. Trong khi đó, người bệnh sẽ phải chịu mọi hậu quả do dùng thuốc không có đơn của bác sĩ, còn người bán thuốc, dược sĩ nhà thuốc lại “vô can” với những rủi ro của người bệnh.

Hậu quả khôn lường

Theo các chuyên gia y tế, việc bán thuốc không theo đơn của bác sĩ cũng như sử dụng thuốc, nhất là thuốc kháng sinh là một trong những nguyên nhân khiến cho tình trạng kháng thuốc tại Việt Nam đang ở mức báo động và được Tổ chức Y tế Thế giới xếp vào danh sách các nước có tỷ lệ kháng thuốc kháng sinh cao trên thế giới. Sử dụng thuốc một cách tùy tiện sẽ gây khó khăn cho việc điều trị. Nếu mắc những bệnh nguy hiểm, việc uống thuốc kháng sinh chẳng những không giúp khỏi bệnh mà còn làm bệnh nặng thêm, thậm chí còn làm cho cơ thể sản sinh ra các vi khuẩn kháng sinh (hay còn gọi là lờn thuốc), về sau khi cần sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi trùng gây bệnh sẽ không còn tác dụng, người bệnh dễ có nguy cơ bệnh nặng hơn.

Trên thực tế thuốc được xem là “con dao hai lưỡi” bởi ngoài tác dụng với bệnh nó còn có những tác dụng phụ, tùy cơ địa của mỗi người mà sẽ có những phản ứng với thuốc khác nhau như gây rối loạn tiêu hóa, dị ứng da, buồn nôn... thậm chí có thể xảy ra sốc phản vệ rất dễ dẫn đến tử vong.

Dược sĩ Lê Bá Nguyên, Trưởng Phòng Nghiệp vụ Dược, Sở Y tế cho biết, kháng sinh là những chất kháng khuẩn được tạo ra bởi các chủng vi sinh vật, có tác dụng ức chế sự phát triển của các vi sinh vật khác. Để đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý, cần nắm vững những kiến thức liên quan đến kháng sinh, vi khuẩn gây bệnh và người bệnh. Việc tự dùng thuốc sẽ làm lu mờ triệu chứng của bệnh, gây khó cho chẩn đoán, chỉ định điều trị và theo dõi đáp ứng của người bệnh. Vì thế, để tránh những rủi ro trong việc tùy tiện sử dụng thuốc, người dân không nên tự ý mua và dùng thuốc, hoặc sử dụng các toa thuốc của những người có triệu chứng tương tự. Khi có bệnh, cần phải đi khám và điều trị bệnh theo toa thuốc do bác sĩ kê đơn.

Kim Oanh