Lồng ruột ở trẻ: Cần phát hiện và xử trí kịp thời

Lồng ruột là tai biến thường xảy ra ở trẻ nhỏ, đặc biệt là những bé có nhu động ruột mạnh.

Khi bị lồng ruột, các mạch máu nuôi ruột bị tắc nghẹt, không nuôi được đoạn ruột bị lồng, có thể dẫn đến hoại tử. Vì vậy, các bậc cha mẹ cần biết các dấu hiệu lồng ruột ở trẻ để sớm đưa trẻ đi cấp cứu, can thiệp kịp thời.

Cháu Minh (9 tháng tuổi, trú phường Thành Công, TP. Buôn Ma Thuột) vừa được các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên cấp cứu kịp thời do bị lồng ruột. Mẹ cháu Minh kể, cháu đang bú thì bỗng nhiên khóc thét lên, ưỡn người, da tím tái. Vợ chồng chị lo lắng nên đưa con vào viện. Qua thăm khám, bác sĩ cho biết cháu bị lồng ruột và phải bơm hơi qua hậu môn để tháo khối lồng. Hiện tại, cháu Minh đã về nhà, khỏe mạnh, ăn, ngủ ngoan.

Trẻ bị lồng ruột hay ưỡn người, da tím tái. Ảnh: Internet

Lồng ruột là một cấp cứu ngoại khoa thường gặp ở trẻ nhỏ. Theo thống kê, tỷ lệ mắc bệnh khoảng từ 3 - 5 trường hợp trên 1.000 trẻ. Bệnh có thể xảy ra mọi lứa tuổi nhưng hay gặp nhất là 5 - 9 tháng tuổi, đặc biệt là những trẻ bụ bẫm. Trẻ trên 2 tuổi, tỷ lệ mắc chỉ vào khoảng 15% và tỷ lệ này càng giảm khi trẻ lớn lên. Khi trẻ bị lồng ruột, thức ăn phía trên khối lồng sẽ bị tắc nghẽn, ứ trệ (hiện tượng tắc ruột, bán tắc ruột); đồng thời, các mạch máu nuôi dưỡng cũng sẽ bị tắc nghẽn theo. Đoạn ruột bị tắc sẽ nhanh chóng bị giãn to, mạch máu bị ứ trệ khiến đoạn ruột bị thiếu máu, dẫn tới quá trình viêm nhiễm, phù nề, hoại tử, xuất huyết.

Bác sĩ Trần Thị Thúy Minh, Trưởng Khoa Nhi tổng hợp (Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên) cho biết, khi trẻ bị lồng ruột có thể dễ dàng nhận thấy các biểu hiện bất thường như: trẻ khóc thét vì đau bụng, nôn mửa, bỏ bú, sau đó bụng trướng căng, đại tiện phân máu lẫn nhầy và có thể toàn máu tươi. Các triệu chứng có thể dịu bớt trong một khoảng thời gian ngắn, sau đó lại xuất hiện với mức độ nặng hơn như: trẻ la hét, khóc thét từng cơn sau đó mệt lả, da xanh tái, tiểu ít, sốt cao, lờ đờ, hôn mê, dấu hiệu mất nước nặng cộng với các biểu hiện của nhiễm khuẩn, nhiễm độc hoặc sốc do mất nước hay sốc nhiễm khuẩn, thủng ruột…

Theo các bác sĩ, có tới 90% các ca lồng ruột không rõ nguyên nhân. Một số trường hợp được cho là do các khối u, polyp của ruột. Các yếu tố này có thể làm thay đổi nhu động của ruột dẫn tới việc các đoạn ruột “chui” vào nhau. Viêm nhiễm của ruột cũng là một tác nhân thuận lợi cho lồng ruột xảy ra. Trong một số nghiên cứu, người ta đã nhận thấy tỷ lệ lồng ruột khá cao ở trẻ em bị nhiễm Rotavirus, loại vi rút thường gây nôn, tiêu chảy cấp ở trẻ. Các yếu tố như tiêu chảy kéo dài, các sẹo tổn thương ở ruột, dính ruột… cũng có thể là tác nhân gây lồng ruột mặc dù chưa được chứng minh rõ ràng. Bất thường về giải phẫu ở ruột, tiền sử đã bị lồng ruột và trẻ em nam có nguy cơ cao bị lồng ruột.

Khi bị lồng ruột, các mạch máu nuôi ruột bị tắc nghẹt. Ảnh: Internet

Bác sĩ Trần Thị Thúy Minh khuyến cáo, khi phát hiện trẻ có những biểu hiện bất thường như trên, cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và làm thêm các chẩn đoán cận lâm sàng như xét nghiệm máu, xét nghiệm phân, siêu âm ổ bụng, chụp XQ… để xác định chẩn đoán. Nếu trẻ được đưa đến viện sớm, bác sĩ chỉ cần tháo lồng bằng hơi. Nếu trẻ đến muộn hoặc thủ thuật tháo lồng bằng hơi thất bại, tùy tình hình mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phẫu thuật thích hợp.

Võ Quỳnh