Việt Nam thuộc nhóm nước có tỷ lệ kháng kháng sinh cao nhất thế giới
Thói quen tự kê đơn mua thuốc của người bệnh, trình độ thầy thuốc cùng với việc kê đơn ngẫu hứng và “lòng tham” của người bán thuốc đã đẩy Việt Nam vào danh sách các nước có tỷ lệ kháng kháng sinh cao nhất thế giới do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) bình chọn.
Báo động vi khuẩn đa kháng thuốc
Theo đánh giá của Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu, hiện nay tình trạng kháng thuốc, nhất là tình trạng kháng thuốc kháng sinh tại nước ta đang gia tăng và là thách thức lớn đối với việc điều trị các bệnh nhân mắc bệnh nhiễm khuẩn.
Theo kết quả nghiên cứu của 19 bệnh viện ở Hà Nội, TP.HCM và Hải Phòng trong 2 năm 2009-2010 cho thấy, 4 chủng vi khuẩn thường gặp (acinetobacter spp, pseudomonas spp, e.coli, klebsiella) đều là những vi khuẩn đã kháng lại nhiều loại kháng sinh. Các nghiên cứu khác tại Việt Nam cũng phát hiện một số loại vi khuẩn kháng nhiều loại kháng sinh, một số kháng sinh thông thường như penicillin, tetracycline, streptomycine… gần như không còn tác dụng với nhiều loại vi khuẩn. Sự kháng thuốc cao đặc biệt ở nhóm thuốc Cephalosporin thế hệ 3, 4 với tỷ lệ kháng từ 66-83%, tiếp theo là nhóm kháng sinh Aminosid và Fluoroquinolon tỷ lệ kháng xấp xỉ trên 60%. Tỷ lệ kháng imipenem năm 2009 là 35%, tăng gần gấp đôi so với tỷ lệ này năm 2006 (18,4%). Trên thực tế, vi khuẩn kháng thuốc đang gây ra nhiều khó khăn, tốn kém và mất nhiều thời gian trong việc điều trị bệnh nhân, thậm chí không ít trường hợp điều trị không hiệu quả dẫn tới tử vong.
Thói quen tự ý mua thuốc điều trị của người dân là một trong những nguyên nhân khiến tình trạng vi khuẩn đa kháng thuốc ở nước ta ngày càng tăng cao. Ảnh minh họa: D.K |
Các chuyên gia y tế đã chỉ rõ nguyên nhân của tình trạng trên là do thói quen tự ý mua và dùng thuốc kháng sinh vô tội vạ của nhiều người khi bị các bệnh nhiễm trùng, dẫn đến việc nhiều vi khuẩn kháng lại hầu hết kháng sinh thông thường. Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu chỉ rõ: “Việc coi kháng sinh như một loại “thần dược” chữa được tất cả các loại bệnh nhiễm trùng, sử dụng kéo dài, lạm dụng trong điều trị đã tạo điều kiện cho nhiều loại vi khuẩn trở nên kháng thuốc...” .
Tại cả người dân và bác sĩ
Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu, sự phát triển khả năng kháng thuốc của vi khuẩn là một quá trình tự nhiên sớm muộn cũng sẽ xảy ra với mọi loại thuốc. Thế nhưng, quá trình tự nhiên này ngày càng xảy ra nhanh hơn và được củng cố bởi chính sự lạm dụng một cách bừa bãi của con người, coi kháng sinh là “thần dược” với tất cả các loại bệnh nhiễm trùng và sử dụng kéo dài…
Còn TS. Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho rằng, chính trình độ của thầy thuốc cùng với việc kê đơn theo ngẫu hứng và “lòng tham” của những người bán thuốc là nguyên nhân trực tiếp dẫn tới thực trạng trên. Cụ thể, theo một báo cáo mới đây của Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế) về kết quả khảo sát tại một bệnh viện lớn ở Hà Nội, số thuốc được kê trung bình một đơn là 7,06 loại, nhiều đơn có tới 10 - 20 loại. Đáng chú ý, kháng sinh được sử dụng ở rất nhiều đơn thuốc, có khoa thuốc kháng sinh được sử dụng ở 100% bệnh nhân.
Chỉ sử dụng kháng sinh khi có đơn thuốc của bác sỹ
Theo WHO, vấn đề vi khuẩn kháng thuốc không phải là mới nhưng trong những năm gần đây, sự xuất hiện những chủng vi khuẩn kháng thuốc mạnh, mô hình kháng thuốc mới đã thu hút sự quan tâm đặc biệt trên phạm vi toàn cầu. Nhiều vi khuẩn đã kháng lại hầu hết các kháng sinh thông thường như Penicillin, Tetracycline, Streptomycine... Cụ thể, tại Việt Nam, ước tính có 5.900 ca nhiễm lao đa kháng thuốc, làm 1.800 người tử vong hằng năm; 3% số ca mắc sốt rét Falciparum kháng các liệu pháp điều trị kết hợp với thuốc Artemisinin ở các tỉnh như Quảng Trị, Gia Lai, Dak Nông; khoảng từ 5% - 15% trường hợp mắc HIV ở TP. Hồ Chí Minh đã kháng lại các loại thuốc kháng virút, thậm chí trước cả khi bắt đầu phác đồ điều trị...
Để hạn chế tình trạng vi khuẩn kháng thuốc, ngành y tế khuyến cáo người dân nên đi khám khi có bệnh và uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Ảnh minh họa: D.K |
Trước tình trạng vi khuẩn kháng thuốc gia tăng, để chủ động hạn chế sự kháng thuốc của vi khuẩn trong điều trị, Bộ Y tế đã yêu cầu, các bệnh viện, viện nghiên cứu và cơ quan chức năng của ngành y tế cần khẩn trương thành lập mạng lưới giám sát quốc gia về theo dõi vi khuẩn đa kháng sinh tại Việt Nam; đồng thời, tăng cường hoạt động của khoa chống nhiễm khuẩn tại các bệnh viện trong cả nước; kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng kháng sinh trong cộng đồng và các cơ sở điều trị, đặc biệt là kiểm soát chặt việc bán thuốc theo đơn, khuyến cáo người dân chỉ sử dụng kháng sinh khi có đơn thuốc của bác sỹ.
Với người dân, Bộ Y tế khuyến cáo không nên lạm dụng kháng sinh. Khi có bệnh cần đi khám chứ không tự ý mua kháng sinh về uống. Đặc biệt, khi uống cần tuân thủ 4 quy tắc: đúng chỉ định, liều lượng, thời gian và cách dùng.
WHO lo ngại kháng sinh có thể mất khả năng chữa bệnh
Mới đây, các nhà khoa học trên thế giới đã liên tiếp thông báo ghi nhận sự xuất hiện gene kháng thuốc của vi khuẩn đối với một số loại kháng sinh nhóm carbapennem, một nhóm kháng sinh thế hệ mới, cho thấy có thể có sự biến đổi mạnh mẽ của các loại vi khuẩn đa kháng sinh. Đại diện của WHO cho biết, trong năm 2010 đã có 58 quốc gia báo cáo về sự tồn tại của bệnh lao kháng thuốc nghiêm trọng và trong vòng một năm số quốc gia có báo cáo cho WHO đã tăng lên 69. Mỗi năm, thế giới cũng có khoảng 440 ca nhiễm lao đa kháng thuốc mới, là nguyên nhân gây ra ít nhất 150.000 ca tử vong. Trước tình trạng này, WHO cũng đang lo ngại, kháng sinh có thể mất khả năng chữa bệnh. Khi đó, loài người có khả năng quay trở lại thời kỳ trước khi thuốc kháng sinh được phát hiện và hàng tỷ người sẽ có nguy cơ cao khi mắc các bệnh nhiễm trùng mà không được kháng sinh bảo vệ.
D.K (tổng hợp)
Ý kiến bạn đọc