Thú vị ẩm thực người Thái ở Tây Bắc

Ngoài những địa danh lịch sử, dấu tích của chiến tranh, cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng... nhắc đến vùng đất Tây Bắc, du khách sẽ khó lòng quên được những nét văn hóa ẩm thực độc đáo, mang đậm nét truyền thống của dân tộc Thái.

Phụ nữ Thái chuẩn bị những món ăn truyền thống tham gia hội thi ẩm thực.

Bên bếp lửa trên những ngôi nhà sàn, thưởng thức điệu múa, tiếng hát ngọt ngào của các cô gái Thái và các món ăn đặc trưng này, chúng tôi cũng được nhâm nhi những chén rượu được chưng cất, pha chế bằng nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên, đó là thứ rượu trắng được ủ bằng thứ men lá rừng. Bên cạnh đó, các loại rượu khác như: rượu chuối hột, táo mèo, rượu ngâm quả sim, củ đẳng sâm, cây mật gấu… cũng là đồ uống được nhiều người lựa chọn mỗi khi đến với Tây Bắc bởi vị nồng, dịu.

Không chỉ được thưởng thức những món ăn dân dã, mang đậm hương vị truyền thống của dân tộc Thái, chúng tôi còn được nghe kể về mỗi sản vật, món ăn mang một ý nghĩa riêng mà người dân vẫn truyền tụng từ bao đời nay như cây măng gắn với câu chuyện tình của chàng “Khum” (tức đắng, nghèo khổ) yêu nàng “Ban” xinh đẹp, bị cản trở không lấy được nhau, chàng hóa thân thành cây măng vầu; hay hoa ban là biểu trưng cho sự thuần khiết, trong trắng của người phụ nữ Thái, cũng là biểu tượng cho cuộc sống hạnh phúc, tình yêu và cả sự no ấm, tấm lòng hiếu thảo của con cái với cha mẹ, sự tôn kính các vị thần linh; món rêu đá mang ý nghĩa về truyền thuyết mối tình chung thủy của đôi trai gái dân tộc Thái yêu nhau tha thiết nhưng bị chia cắt, chàng trai chết đi biến thành muôn vàn viên sỏi đá, cô gái đau đớn ngày đêm khóc lóc, nước mắt chảy thành dòng suối Thia, thân xác biến thành rêu bám chặt lấy những viên sỏi đá. Đối với các món ăn được chế biến từ thịt gà thường là gà tơ đang nhảy ổ để cầu mong sự sinh sôi, phát triển, viên mãn… Riêng món xôi nếp ngũ sắc thì với nguyên liệu chính là nếp nương khi được ngâm với các loại lá, củ của núi rừng sẽ tạo ra nhiều màu theo ý muốn từ xanh, đỏ, tím, vàng, trắng. Trong đó, mỗi màu mang một ý nghĩa riêng như màu đen (hoặc tím) tượng trưng cho đất đai trù phú; màu vàng là sự ấm no, thịnh vượng; màu đỏ tượng trưng cho những ước mơ những khát vọng; màu xanh là màu của núi rừng, bầu trời bao la và màu trắng của sự tinh khiết, tình yêu và lòng chung thủy. Chính vì thế, xôi nếp ngũ sắc là món ăn không thể thiếu trong các ngày quan trọng như dịp lễ, tết. Một đĩa xôi với đủ sắc màu dù nhỏ bé nhưng chứa đựng cả đất trời và tấm lòng sâu nặng, sự hiếu khách của người Thái vùng Tây Bắc.

Qua tìm hiểu được biết, nét độc đáo trong các món ăn của dân tộc Thái là khi chế biến không dùng dầu mỡ và rất chú trọng tới việc phối hợp hài hòa các vị đắng, cay, mặn, chát, nhờ đó khi ăn cảm thấy vừa miệng, không có cảm giác ngấy, ngán. Những phương pháp chế biến món ăn truyền thống này đều hoàn toàn dựa vào kinh nghiệm từ người xưa để lại và lưu giữ đến bây giờ nên không thể hòa lẫn với bất kỳ dân tộc, vùng miền khác. Ngày nay, những món ăn truyền thống này đã không còn bó hẹp trong bữa ăn, dịp lễ, tết của người dân mà nó đã trở thành nét đặc trưng của vùng Tây Bắc để thu hút du khách trong và ngoài nước. Cũng chính hương vị đó đã mời gọi du khách không ngại đường đi cách trở bởi núi cao, sương mù tìm mà đến tận nơi để thưởng thức, cảm nhận không khí ấm cúng,  sự khéo léo, bàn tay tài hoa, tấm lòng rộng mở và lưu luyến không nỡ rời xa mảnh đất này.

Thúy Hồng